Megjithë përpjekjet e jashtëzakonshme nga shkencëtarët në të gjithë botën, ka ende shumë gjëra që nuk i kuptojmë, dhe të gjithë ne jemi tani pjesë e një eksperimenti në të gjithë planetin duke u përpjekur të gjejmë përgjigje.
Këtu janë disa nga pyetjet e mëdha të jashtëzakonshme.
- Sa njerëz janë infektuar?
Është një nga pyetjet më themelore, por edhe një nga më të rëndësishmet. Ka pasur qindra mijëra raste të konfirmuara në të gjithë botën, por kjo është vetëm një pjesë e numrit të përgjithshëm të infeksioneve.
Shifrat ngatërrohen më tej nga një numër i panjohur i rasteve asimptomatike – njerëzit që kanë virus por nuk ndihen të sëmurë. Zhvillimi i një testi të antitrupave do t’i lejojë studiuesit të shohin nëse dikush ka pasur virusin. Vetëm kështu do ta kuptojmë se sa larg ose sa lehtë po përhapet koronavirusi.
- Sa vdekjeprurës është?
Derisa ta dimë se sa raste ka pasur, është e pamundur të jesh i sigurt për nivelin e vdekjeve. Për momentin, vlerësimi është se rreth 1% e njerëzve të infektuar me virus vdesin. Por nëse ka një numër të madh të pacientëve asimptomatikë, shkalla e vdekjes mund të jetë më e ulët.
- Cilat janë simptomat?
Simptomat kryesore të koronavirusit janë ethe dhe kollë e thatë – këto janë ato që duhet të keni kujdes.
Një dhimbje e fytit, dhimbje koke dhe diarre është raportuar gjithashtu në disa raste dhe ka spekulime në rritje se një humbje e nuhatjes mund të ndikojë tek disa.
Por pyetja më e rëndësishme është nëse simptoma të buta, si ftohje, të tilla si rrjedhje hundësh apo teshtitje, janë të pranishme në disa pacientë.
Studimet kanë sugjeruar që kjo është një mundësi dhe që njerëzit potencialisht mund të jenë infektivë pa e ditur se mbajnë virusin.
- Si ndikon tek fëmijët?
Fëmijët mund të preken patjetër nga koronavirusi. Sidoqoftë, ata zhvillojnë kryesisht simptoma të buta dhe ka relativisht pak vdekje midis fëmijëve në krahasim me grupmoshat e tjera.
Fëmijët zakonisht janë super përhapës të sëmundjes, pjesërisht sepse ato përzihen me shumë njerëz (shpesh në shesh lojërash), por me këtë virus, nuk është e qartë se në çfarë mase ata ndihmojnë në përhapjen e tij.
- Nga erdhi saktësisht?
Virusi u shfaq në Wuhan, Kinë, në fund të vitit 2019, ku pati një grup rastesh në një treg kafshësh.
Koronavirusi, i quajtur zyrtarisht Sars-CoV-2, është i lidhur ngushtë me viruset që infektojnë lakuriqët, megjithatë mendohet se virusi u kalua nga lakuriqët në një specie kafshe misterioze që më pas ua kaloi njerëzve.
Ajo “lidhje e humbur” mbetet e panjohur, dhe mund të jetë një burim i infeksioneve të mëtejshme.
- A do të ketë më pak raste gjatë verës?
Ftohjet dhe gripi janë më të zakonshme në muajt e dimrit sesa në verë, por akoma nuk dihet nëse moti i ngrohtë do të ndryshojë përhapjen e virusit.
Këshilltarët shkencorë të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar kanë paralajmëruar se është e paqartë nëse do të ketë një efekt sezonal. Nëse ekziston, ata mendojnë se ka të ngjarë të jetë më i vogël se ai për ftohjet dhe gripin.
Nëse ka një rënie të madhe në koronavirusit gjatë verës, ekziston rreziku që rastet të rriten gjatë dimrit, kur spitalet gjithashtu duhet të merren me një fluks të pacientëve me gripet e zakonshme të kësaj periudhe.
- Pse disa njerëz kanë simptoma shumë më të rënda?
Covid-19 është një infeksion i butë për shumicën. Sidoqoftë, rreth 20% vazhdojnë të zhvillojnë sëmundje më të rënda, por pse?
Gjendja e sistemit imunitar të një personi duket se është pjesë e çështjes, dhe mund të ketë edhe një faktor gjenetik. Të kuptuarit e kësaj mund të çojë tek mënyra për t’i parandaluar njerëzit që të kenë nevojë për kujdes intensiv.
- Sa zgjat imuniteti, dhe nëse mund të prekeni dy here?
Ka pasur shumë spekulime, por pak prova se sa i qëndrueshëm është imuniteti ndaj virusit.
Pacientët duhet të kenë krijuar një përgjigje imune, nëse luftojnë me sukses virusin. Por pasi sëmundja ka vetëm disa muaj që qarkullon ka mungesë të të dhënave afatgjata. Lajmet e pacientëve që infektohen dy herë mund të varen nga testet të kryera në mënyrë të gabuar duke thënë se ata ishin shëruar nga virusi.
Pyetja për imunitetin është thelbësore për të kuptuar se çfarë do të ndodhë në planin afatgjatë.
- A pëson viusi mutacione?
Viruset mutojnë gjatë gjithë kohës, por shumica e ndryshimeve në kodin e tyre gjenetik nuk bëjnë një ndryshim të rëndësishëm.
Si rregull i përgjithshëm, ju prisni që viruset të evoluojnë të jenë më pak vdekjeprurëse në planin afatgjatë, por kjo nuk është e garantuar.
Shqetësimi është se nëse virusi mutacion, atëherë sistemi imunitar nuk e njeh më atë dhe një vaksinë specifike nuk funksionon më (siç ndodh me gripin)./abcnews.al
