Breshëria e raketave dhe dronëve të lëshuar gjatë natës nga Irani kundër Izraelit shënon një tjetër përshkallëzim në Lindjen e Mesme, një tjetër kapitull në marrëdhëniet e trazuara midis dy vendeve.
Pas krijimit të shtetit hebre në vitin 1948, Izraeli kishte marrëdhënie të ngushta me Iranin, vendi i dytë mysliman që e njohu atë pas Sirisë.
Koha kur Irani dhe Izraeli ishin aleatë
Gjatë sundimit të Shah Mohammad Reza Pahlavi, të dy vendet u bënë aleatë pasi në atë kohë Irani priste komunitetin më të madh hebre në rajonin e Azisë perëndimore.
Shteti i ri hebre importoi 40% të naftës së Iranit në këmbim të sigurimit të Teheranit me armë, produkte bujqësore dhe teknologji, ndërsa agjencia e inteligjencës izraelite, Mossad, ndihmoi në trajnimin e Savak, policisë sekrete famëkeqe, raporton abcnews.al.
Revolucioni Islamik
Marrëdhëniet Izrael-Iran ndryshuan në mënyrë drastike me Revolucionin Islamik të vitit 1979, i cili i dha fund dramatik miqësisë midis dy vendeve pasi Izraeli nuk e njohu Republikën e re Islamike.
Nga ana e tyre, mullahët e Iranit e konsideronin Izraelin një fuqi pushtuese të paligjshme në Jeruzalem.
Me ardhjen në pushtet të Ajatollah Ruhollah Khomeini, regjimi e etiketoi SHBA-në “Satani i Madh” dhe Izraelin “Satan i Vogël”, por marrëdhëniet tregtare Teheran-Tel Aviv vazhduan joformalisht derisa filloi rivaliteti armiqësor kur Irani formoi dhe financoi grupe prokure në Liban, Irak, Siri dhe Jemeni.
Në vitin 1980 Xhihadi Islamik u bë organizata e parë islamike palestineze që nisi një luftë të armatosur kundër Izraelit me Iranin si sponsorin kryesor të tij. Megjithatë, Izraeli dërgoi rreth 1,5000 raketa në Iran për të ndihmuar në luftën kundër Irakut të Sadam Huseinit që u ndez nga viti 1980 deri në 1988.
Krijimi i Hezbollahut
Në vitin 1982 Izraeli pushtoi Libanin për të shkatërruar grupet palestineze që vepronin atje deri në pushtimin e përkohshëm të Bejrutit.
Garda Revolucionare e Iranit më pas mbështeti krijimin e grupit shiit Hezbollah, i cili nisi sulmet kundër forcave izraelite nga bastioni i tij në Libanin jugor.
Izraeli ka fajësuar Hezbollah për sulmet ndaj objektivave hebreje jashtë vendit, duke përfshirë bombardimin e vitit 1992 të ambasadës izraelite në Argjentinë, ku u vrarë 29 persona dhe një sulm dy vjet më vonë në një qendër të komunitetit hebre ku mbetën të vrarë 85 të tjerë, raporton abcnews.al
Zgjedhja e Mahmud Ahmadinexhad në Iran
Tensionet në marrëdhëniet mes dy vendeve u përshkallëzuan edhe më shumë me zgjedhjen në vitin 2005 në presidencën e Iranit të ultrakonservatorit Mahmud Ahmadinexhad, i cili e përshkroi Holokaustin si një “mit” dhe kërcënoi disa herë ekzistencën e Izraelit.
Po atë vit, Irani rifilloi pasurimin falë uraniumit në Isfahan, duke shkaktuar alarm në Izrael dhe Perëndim.
Kur u arrit marrëveshja për programin bërthamor të Iranit me fuqitë e mëdha në vitin 2015, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e quajti atë një “gabim historik”.
Netanyahu ishte i pari që përgëzoi presidentin e atëhershëm të SHBA-së, Donald Trump, kur ai tërhoqi vendin e tij nga marrëveshja në vitin 2018.
Që nga viti i ardhshëm, Irani ka filluar të injorojë kufizimet në programin e tij “paqësor” bërthamor pasi mbështet qëllimet dhe jo ndërtimin të armëve bërthamore, siç insiston Izraeli, raporton abcnews.al.
Fronti sirian dhe aleancat e Izraelit kundër Iranit
Edhe pse zyrtarisht ishte ende në luftë me Damaskun, Izraeli pohoi se donte të qëndronte jashtë luftës civile që shpërtheu në Siri në vitin 2011.
Por që nga viti 2013, i shqetësuar për Hezbollah dhe grupet iraniane që bashkojnë forcat me Bashar al-Asad, Izraeli ka nisur qindra sulme ajrore kundër tyre në Siri.
Në të njëjtën kohë, Izraeli filloi kontaktet me armikun e tij të vjetër dhe rivalin rajonal të Iranit, Arabinë Saudite. Në shtator 2020, Bahreini dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, të dyja aleatë të Riadit nënshkruan marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve me Izraelin.
Alarmi i luftës
Në muajt e fundit, Izraeli ka fajësuar Iranin për sulmet ndaj anijeve të tij, ndërsa Teherani ka fajësuar Izraelin për vrasjet dhe sabotimet në fabrikën e uraniumit në Natanz, si dhe sulmet ndaj iranianëve në Siri, duke përfshirë zyrtarë të lartë të Gardës Revolucionare.
Një sulm ajror izraelit në ndërtesën e konsullatës iraniane në Damask më 1 prill shkaktoi më shumë se 12 viktima , duke përfshirë dy anëtarë të lartë të Gardës Revolucionare.
Ai sulm shkaktoi një breshëri raketash dhe dronësh iranianë në orët e para të së dielës, dhe tani Izraeli po përgatitet të përgjigjet.
/abcnews.al
