Situatat kaotike dhe të tmerrshme që po shpalosen në Izrael dhe Gaza kanë origjinë të rrënjosur thellë. Por lind pyetja e diskutueshme: Kush ka të drejta për të njëjtin territor?
Territori ka qenë shkaku kryesor i konfliktit gjatë gjithë historisë.
Sot, izraelitët dhe palestinezët të dy pretendojnë të njëjtën sipërfaqe toke si të tyren. Secili grup ka narrativat e veta historike, emrat e tij për territorin, Izrael apo Palestinë dhe shumë njerëz nga secili grup besojnë fuqishëm se ndarja e territorit është e pamundur.
Palestinezët dhe izraelitët gjithashtu e shohin këtë tokë si një mënyrë për të përcaktuar identitetin e tyre dhe për të mbrojtur të ardhmen e tyre, raporton abcnews.al.
Përfitimet e kontrollit të territorit
Pothuajse çdo vend shërben si një atdhe për shumë nga qytetarët e tij, një vend që është i lidhur me prejardhjet e njerëzve, historitë kulturore dhe legjendat.
Ideja e një atdheu mbahet gjallë teksa çdo brez përpiqet t’u mësojë fëmijëve rëndësinë e vendit nga ku banojnë ose vijnë.
Kontrolli i territorit dhe pretendimi i tij si atdhe është jetik për njerëzit për një sërë arsyesh.
Së pari, ndihmon në sigurimin e një furnizimi të qëndrueshëm të artikujve thelbësorë si ushqimi, uji dhe strehimi. Mund të ndihmojë në ofrimin e sigurisë kundër kërcënimeve të jashtme, si fqinjët armiqësorë dhe gjithashtu nxit një ndjenjë identiteti dhe përkatësie brenda një komuniteti.
Kur njerëzit kontrollojnë territorin e tyre, kjo i ndihmon ata të formojnë dhe mbajnë një qeveri dhe të ruajnë kulturën e tyre, duke formuar vlerat dhe mënyrat e tyre të jetesës.
Kontrolli i territorit mund të ndikojë gjithashtu në statusin social të njerëzve, të ndihmojë në krijimin e mundësive të reja ekonomike dhe përmirësimin e mirëqenies së tyre psikologjike.
Kontrolli territorial ka të bëjë me mbijetesën dhe riprodhimin, dhe ka ndikuar në sjelljen njerëzore në mënyra të tjera. Mosmarrëveshjet se kush kontrollon ose ka të drejtën ligjore për një territor kanë nxitur vazhdimisht luftëra, raporton abcnews.al.
Lufta për territor nuk është e rrallë.
Duke e parë nga perspektiva e konfliktit territorial, konflikti izraelito-palestinez nuk është aspak unik. Merrni parasysh luftën e vazhdueshme mbi të cilën qeveria duhet të kontrollojë pjesë të Ukrainës, për shembull.
Një nga mosmarrëveshjet më të diskutueshme territoriale në histori përfshinte Alsace-Lorraine, një rajon që dikur ishte pjesë e perandorisë gjermane në fund të viteve 1870.
Si Franca ashtu edhe Gjermania kishin lidhje kulturore dhe historike me rajonin, duke çuar në konflikte të shpeshta dhe ndryshime në sovranitet deri në Luftën e Dytë Botërore, pas së cilës ajo u bë ligjërisht pjesë e Francës, raporton abcnews.al.
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore në vitin 1945, angazhimi i përbashkët i Gjermanisë dhe Francës për të rindërtuar Europën i bashkoi fatet e tyre ekonomikisht dhe politikisht.
Udhëheqësit në Europë, të cilëve iu bashkua një vizion për unitet, paqe dhe imperativi për të parandaluar një luftë tjetër botërore, luajtën një rol vendimtar në transformimin e Europës.
Armiqtë historikë u bënë aleatë të ngushtë, duke shënuar fillimin e një identiteti të unifikuar evropian.
Nëse do t’i kishit pyetur njerëzit në vitet 1920 dhe 1930 nëse do të kishte bashkëjetesë franko-gjermane, ata me siguri do të kishin thënë jo.
Protestantët dhe katolikët romakë që luftojnë në Irlandën e Veriut do të kishin dhënë një “jo” edhe më të theksuar nëse do të pyeteshin gjatë pjesës më të madhe të shekullit të 20-të nëse ata mund të jetonin së bashku në paqe. Ky konflikt filloi me ndarjen e Irlandës nga Britania e Madhe në vitin 1921. Irlanda e Veriut, megjithatë, mbeti pjesë e Britanisë së Madhe.
Lufta për atë që duhet të ndodhë me Irlandën e Veriut shpërtheu plotësisht në fund të viteve 1960 dhe vazhdoi deri në vitet 1990.
Në thelbin e tij, konflikti përfshinte identitete kombëtare konkurruese dhe besnikëri midis unionistëve kryesisht protestantë, të cilët donin që Irlanda e Veriut të mbetej pjesë e Mbretërisë së Bashkuar, dhe nacionalistët kryesisht katolikë, të cilët donin një Irlandë të bashkuar, raporton abcnews.al.
Protestat dhe marshimet, bombardimet, trazirat, sulmet sektare dhe vrasjet për hakmarrje shënjuan këtë periudhë, duke rezultuar në vdekjen e më shumë se 3,500 njerëzve.
Megjithatë, në vitin 1998, problemet morën fund kur të dyja palët nënshkruan Marrëveshjen e së Premtes së Mirë, me Irlandën e Veriut pjesë të Mbretërisë së Bashkuar, por duke u dhënë banorëve atje mundësinë për të pasur shtetësinë britanike ose irlandeze, ose të dyja.
Askush para vitit 1998 nuk do ta kishte imagjinuar se kjo marrëveshje do të krijonte mundësinë për paqe.
Ashtu siç ndodhi në Europë pas Luftës së Dytë Botërore dhe në Irlandën e Veriut në vitet 1990, izraelitët dhe palestinezët do të duhet gjithashtu të angazhohen për dialogun, diplomacinë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar në mënyrë që të jetojnë në paqe.
Por rajoni ka një histori konflikti që daton prej shekujsh, me të dyja palët që kanë përjetuar vuajtje dhe humbje të mëdha. Kontestimi mbi qytetin e Jerusalemit nuk është thjesht një problem urbanistik, pasi përfshin vendet kryesore të shenjta nga tre traditat abrahamike.
Është shtëpia e Xhamisë Al-Aksa, vendi i tretë më i shenjtë për myslimanët në mbarë botën, dhe Muri Perëndimor, pjesë e vendit më të shenjtë për hebrenjtë në mbarë botën.
Kisha e Varrit të Shenjtë është gjithashtu në Jerusalem. Është vendi më i shenjtë për të krishterët që besojnë se ky është vendi ku Jezusi u kryqëzua, u varros dhe më vonë u ringjall, raporton abcnews.al
Kjo ndihmon për të shpjeguar pse hebrenjtë, myslimanët dhe të krishterët ndihen të gjithë sikur kanë një interes jetik se kush e kontrollon Jerusalemin.
Ekzistonte një kohë, duke përfshirë vitet 1990, kur liderët politikë izraelitë dhe palestinezë diskutuan një zgjidhje me dy shtete, me një kryeqytet të përbashkët në Jerusalem, si një rrugëdalje nga konflikti dhe drejt një të ardhmeje të përbashkët.
Dhuna aktuale në Gaza dhe Izrael dhe përshkallëzimi i konfliktit mbi Bregun Perëndimor, vetëm sa ka thelluar narrativat e rrënjosura të atdheut nga të dyja palët, ku secila palë ka frikë se mbijetesa e atdheut të tyre është në rrezik në çdo kompromis të mundshëm.
Do të duhen vite apo edhe breza për të lehtësuar dhimbjen dhe humbjen që secila palë po përjeton në luftën aktuale.
Në fund të fundit, tragjedia e lidhjes me një territor që e pretendon si atdheun tënd qëndron në faktin se ndërsa mund të krijojë një ndjenjë përkatësie për një grup, shumë shpesh ndodh në kurriz të një tjetri.
/abcnews.al
