U deshën rreth tre dekada nga përpjekja e parë në vitet 1970 nga vizita e presidentit të atëhershëm amerikan Richard Nixon në Kinë dhe më shumë se dy dekada pas vendimit të liderit të saj historik Deng Xiaoping për të hapur ekonominë e saj në tregun botëror.
Megjithatë, shumë më pak vite rezultuan të mjaftueshme që ekonomia kineze të rritej kaq shumë, të ishte ekonomia e dytë në botë, për të kërcënuar primatin e superfuqive në ekonominë botërore dhe për të zbehur besimin e Perëndimit, duke përfshirë Europën dhe ekonomitë e saj.
Dhe aq më pak për të nisur si pasojë përfundimtare kursin e kundërt dhe për t’u “divorcuar” nga ekonomitë më të mëdha perëndimore, si në SHBA ashtu edhe në BE, nga gjigandi financiar i Azisë, me koston për të gjitha palët tashmë që ndihet kudo, raporton abcnews.al.
Ndikimi ekonomik i shkëputjes vjen në një periudhë ogurzezë, me dy luftëra të vazhdueshme, një krizë energjetike, një mjedis huamarrjeje me kosto të lartë në ekonomitë më të mëdha të Perëndimit dhe një ngadalësim ekonomik dhe deflacion në Kinë.
Dhe me një vlerësim edhe më ogurzi të FMN-së, nëse vazhdon shkëputja e ekonomisë amerikane dhe në përgjithësi e ekonomive perëndimore nga Kina, çmimi për ekonominë globale do të shënojë një ulje prej 7% të PBB-së globale.
Siç theksoi kohët e fundit Noah Barkin, një ekzekutiv i lartë në konsulencën Rhodium Group, ky është “një rrezik që po përshpejtohet me kalimin e kohës dhe po bëhet gjithnjë e më i vështirë për t’u menaxhuar nga qeveritë”.
Gjermania është e para që u përball me këto kosto, pasi pas dekadash disa industri që u pasuruan duke eksportuar në Kinë, zbuluan se partneri ishte bërë konkurrent dhe po renditej në mënyrë aktive me superfuqinë, duke ndryshuar qëndrimin e saj ndaj Kinës, raporton abcnews.al.
Sot, Gjermania po ka parë që makinat gjermane nuk po shiten si më parë në tregun kinez dhe po zëvendësohen nga ato kineze, me prodhuesit kinezë të automjeteve që po përjetojnë rritje të paprecedentë.
Sipas të dhënave të fundit, makinat gjermane dhe japoneze, modelet e famshme të Volkswagen dhe Toyota tani përfaqësojnë vetëm 30% të tregut kinez, ndërsa vetëm tre vjet më parë ishte 50%.
Dhe ndërsa ekonomia më e madhe e Europës shkon vazhdimisht drejt recesionit ndërsa industrive të saj po u mbaron gazi rus dhe prodhimi i saj tkurret, një faktor vendimtar padiskutim është rënia e mprehtë e kërkesës nga Kina.
Ndërkohë, për shumë industri gjermane Kina mbetet e nevojshme falë kostove të ulëta të prodhimit dhe tregut të saj të gjerë të konsumit. Gjigandi gjerman kimik BASF ka një program investimi në Kinë që arrin 10.5 miliardë dollarë dhe zgjat deri në vitin 2030, raporton abcnews.al.
Diçka e ngjashme po ndodh në rastin e disa industrive amerikane, si p.sh., prodhuesi i makinave elektrike Tesla, i cili rrit prodhimin e tij në Shangai.
Një goditje për ekonominë gjermane
Ndryshimi i qëndrimit nga ana e Gjermanisë ndaj Kinës u bë më i dukshëm në mesin e viteve 2010 dhe konkretisht në vitin 2016, ku industria inovative gjermane e robotikës Kuka kaloi në duart e kinezëve.
Ajo u ble nga Midea e Kinës, duke shkaktuar alarm të paprecedentë në qarqet politike të vendit, me një grup politikanësh që kërkonin formimin e një konsorciumi gjerman që do të paraqiste një ofertë konkurruese për të mbajtur Kukën në duart e Gjermanisë.
Ishte fillimi i një procesi të zgjimit të Gjermanisë, edhe nëse kërkesa më pas ra në vesh të shurdhër dhe industria inovative u bë kineze.
Udhëheqja politike e Gjermanisë ka ndryshuar retorikën e saj në lidhje me Kinën dhe ka pranuar vazhdimisht se ekonomia e dytë në botë, pa pushuar së qeni partnere e Gjermanisë, ka evoluar si konkurente, madje mund të themi se tashmë është një rivale e saj.
Në dy vitet e fundit, në fund të fundit, kancelari Olaf Scholz ka theksuar me të gjitha tonet nevojën për të mbrojtur ekonominë gjermane, ndërsa verën e kaluar prezantoi një dokument pune lidhur me strategjinë e Berlinit për shkëputjen nga Kina.
Në këtë dokument ai u bën thirrje zyrtarisht kompanive gjermane që të shkëputen nga Kina ose, të paktën, të kufizojnë ekspozimin e tyre ndaj saj. Meqenëse procesi i shkëputjes tashmë është duke u zhvilluar mirë për dy ekonomitë më të mëdha në botë, raportet dhe vlerësimet janë publikuar në mënyrë të përsëritur për shkallën e goditjes ndaj ekonomisë gjermane nëse ajo do të shkëputej plotësisht nga ekonomia kineze.
Ndoshta më e njohura nga të gjithë ishte raporti i Ifo verën e kaluar, i cili parashikonte se një shkëputje e plotë e dy ekonomive do të rezultonte në një ulje prej 3% të PBB-së gjermane.
Verën e kaluar, u publikua një studim përkatës nga Instituti Austriak për Kërkime Ekonomike, i cili konkludoi, ndër të tjera, se shkëputja nga Kina do të ulte GDP-në gjermane me 2%.
Në veçanti, studimi arrin në përfundimin se shkëputja do t’i japë një goditje të madhe tregtisë dypalëshe midis Gjermanisë dhe Kinës, me humbjen e importeve nga Kina që i kushtojnë ekonomisë gjermane 22 miliardë euro dhe ndërprerja e eksporteve gjermane në Kinë i kushton Gjermanisë 37 miliardë euro, raporton abcnews.al.
Kanë kaluar shtatë vite gjatë të cilave Kina ka qenë partneri më i madh tregtar i ekonomisë më të madhe të Europës.
Në vitin 2022, tregtia dypalëshe do të arrijë në 298 miliardë euro, sipas shifrave zyrtare të shtetit gjerman. Shkëputja nga ekonomitë perëndimore e ka shtyrë Kinën drejt ekonomive në zhvillim në Azi dhe Afrikë, por edhe një marrëdhënie më të ngushtë me Rusinë.
Gjithçka tregon, megjithatë, se kjo zhvendosje nuk është e mjaftueshme për ta penguar atë të rrëshqasë në stanjacion dhe vështirë se mund të vazhdojë rrugën e saj të suksesshme pa akses tek konsumatorët e tregjeve perëndimore.
Tregjet perëndimore, megjithatë, po bëhen gjithnjë e më të kujdesshëm. Në vitin 2018, 22% e importeve amerikane vinin nga Kina, por kjo përqindje është zvogëluar gradualisht në vitet e fundit në 14% këtë vit, raporton abcnews.al.
Megjithatë, brenda tregut kinez, industritë kineze konkurrojnë në mënyrë agresive me ato perëndimore.
Industria kineze e pijeve joalkoolike Genki Forest ka rritur konkurrencën ndaj atyre perëndimore, si p.sh., Coca-Cola, dhe ka fituar mjaftueshëm akses në treg.
Në të njëjtën kohë, i bllokuar nga tregjet perëndimore Huaëei Technologies ka prezantuar një smartphone të ri. Kështu konkurron në mënyrë me Apple, e cila është përballur me presione në tregun kinez.
Në të njëjtën kohë, për më tepër, Kina po humbet shumë nga investimet e huaja direkt. Sipas të dhënave zyrtare kineze, në dy tremujorët e fundit të 2022 dhe dy tremujorët e parë të 2023, investimet e huaja direkte në Kinë ishin 78% më pak se e njëjta periudhë e një viti më parë.
Në tremujorin e tretë të vitit 2023, në fund të fundit, për herë të parë që nga viti 1998, arriti një deficit të investimeve të huaja direkte, pasi daljet tejkaluan fitimin me 11.8 miliardë dollarë, raporton abcews.al.
Shkaku
Duke iu referuar për të disatën herë rreziqeve nga fragmentimi i sistemit global tregtar, presidenti i BQE-së theksoi së fundmi se “ka kontribuar në mënyrë thelbësore në përshpejtimin agresiv të inflacionit në dy vitet e fundit”, ndërkohë që në raportin e saj përkatës BQE. vuri në dukje se “rreziku gjeopolitik është arsyeja kryesore pas vendimeve të kompanive për të rikthyer prodhimin e tyre në BE”.
30% e kompanive amerikane kanë ndaluar ose reduktuar tashmë operacionet e tyre në Kinë.
Duke folur nga Hong Kongu në një takim të drejtuesve të gjigantëve më të mëdhenj bankar, Ken Griffin, themeluesi i Citadel, iu referua shkëputjes së ekonomive dhe procesit të kthimit të globalizimit, duke theksuar se “ne e dimë se ekonomitë kanë përfituar nga paqja dhe globalizimi, por ne nuk e dimë se si do të duket një botë në të cilën globalizimi është përmbysur.’
/abcnews.al
