A mund ta imagjinoni një det plot me kandil deti? Valët e të nxehtit të oqeanit, që prekin pothuajse gjysmën e ujërave detare të botës, kërcënojnë të dobësojnë dhe transformojnë thellësisht ekosistemet detare të prekura tashmë nga ngrohja globale.
Cilat janë dimensionet e valëve të të nxehtit të oqeanit?
Gjatë korrikut, 44% e oqeaneve të botës përjetuan valë të nxehti, një rekord i lartë që nga viti 1991, sipas Administratës Kombëtare të Oqeanit të SHBA (NOAA), e cila vlerëson se kjo mund të arrijë në 50% deri në shtator – tetor.
Temperatura globale e oqeanit arriti 21°C, afër rekordit absolut (21,1°C). Atlantiku i Veriut arriti 24.5 gradë Celsius, për shkak të nxehtësisë së vazhdueshme që goditi Gjirin e Biscay dhe zonën detare jashtë Portugalisë që nga fundi i majit.
Në Mesdhe, temperaturat arritën deri në 30°C (4°C mbi normale) në zonën midis Siçilisë dhe Napolit, sipas Thibault Guinaldo, një studiues në Oqeanografinë Hapësinore në Qendrën për Studime Meteorologjike Satelitore (CEMS) nga Lanyon.
Si shpjegohet ky fenomen?
“Ka shumë hipoteza. Por thelbi është se temperatura e oqeanit po rritet me ngrohjen globale,” sqaron studiuesi.
Në nivel global, valët e nxehtësisë detare janë dyfishuar në frekuencë që nga koha para-industriale, sipas ekspertëve të klimës në Panelin Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC/GIEC).
Në Atlantikun e Veriut, një erë e dobët ka reduktuar përzierjen e ujërave sipërfaqësore si pjesë e një fenomeni anticiklonik që favorizon ngrohjen, me më pak re që reflektojnë rrezatimin diellor.
Në Oqeanin Paqësor, është ndoshta rritja e fenomenit periodik klimatik El Niño që po kontribuon në ngrohjen e ujërave.
Si reagojnë ekosistemet?
“Valët e të nxehtit tentojnë të dobësojë ekosistemet. Kjo mund të shkaktojë reduktim dramatik të popullatave ose zhvendosje të gjallesave ujore në ujëra më të ftohtë”, vlerëson Roland Séférian, klimatolog në Qendrën Kombëtare për Studime Meteorologjike (CNRM) në Toulouse.
Gjatë valëve të të nxehtit 2015-2019 në Mesdhe, rreth 50 lloje (korale, iriq, molusqe, bivalvë, posidonia, etj.) nuk mundën të jetonin në sipërfaqe dhe deri në një thellësi prej 45 metrash, sipas një artikulli të botuar në korrik 2022 në revistën Global Change Biology.
Disa lloje, si peshqit, do të migrojnë drejt poleve në kërkim të ujërave më të freskëta, ndërsa të tjerat do të “migrojnë në thellësi”, sipas studiuesit.
Çfarë i pret oqeanet në të ardhmen?
Nën ndikimin e ngrohjes globale, valët e të nxehtit mund të jenë 20 deri në 50 herë më të shpeshta deri në fund të shekullit në krahasim me kohërat para-industriale, sipas IPCC, e cila gjithashtu parashikon një përkeqësim të intensitetit dhe shtrirjes së tyre.
“Nga ana tjetër, ka lloje që do të përfitojnë nga ky ndryshim. Kandil deti janë organizma që do të përfitojnë nga një oqean më i ngrohtë dhe do të shumohen” , vëren Roland Seferian. “Ndoshta oqeani i së ardhmes do të jetë një oqean plot me kandil deti.”
A po ndryshon tashmë ekosistemi?
Gjatë një operacioni në Gjirin e Biscay, shkencëtarët Ifremer u befasuan kur vëzhguan përqendrime të mëdha të gaforreve, si dhe “popullata të mëdha të organizmave planktonikë, kryesisht salps”.
“Ne i vëzhgojmë këto gaforre çdo vit, por nuk i kemi parë kurrë në numër kaq të madh”, shpjegon Erwan Duhamel, studiues i peshkimit dhe bashkëdrejtues i fushatës Pelgas.
“Prania e këtyre gaforreve, kandil deti dhe salpsa në përqendrime të mëdha tregon një ndryshim të mundshëm në ekosistem,” shton ai.
“Disa vite më parë, vetëm një në katër vjet konsiderohej si vit i kandil deti. Tani është në fakt çdo vit”. /abcnews.al
