Nga Engjellushe Morina, Europian Council on Foreign Relations
Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës e ka detyruar Bashkimin Europian të rishikojë gjeopolitikën. Ndërsa vendet anëtare diskutojnë këtë çështje, ata duhet të kujtojnë se zgjerimi është procesi më i përshtatshëm për të adresuar shumë nga sfidat me të cilat përballen dhe për të kuptuar ndikimin politik dhe të sigurisë të BE-së.
Procesi ka tërhequr shumë vende në një komunitet të vetëm europian. Progresi në reformën e qeverisjes dhe zhvillimin ekonomik të bërë nga shtetet baltike, Greqia, Spanja dhe Portugalia është dëshmi e suksesit të saj.
Megjithatë, aplikimet e fundit për anëtarësim në BE nga Ukraina, Gjeorgjia dhe Moldavia kanë ngritur pyetje në lidhje me kohëzgjatjen dhe qëndrueshmërinë e procesit – në të cilin vendet e Ballkanit Perëndimor janë përfshirë që nga fillimi i viteve 2000– si dhe nevojën për një qasje vizionare por realiste ndaj saj, raporton abcnews.al
Ka gjithashtu polemika të vazhdueshme mbi reformën e brendshme të BE-së: si jo vetëm të zgjerohet procesi i zgjerimit, por edhe të thellohet ai. Këshilli Europian ra dakord më 24 qershor se Ukraina dhe Moldavia do të merrnin statusin e kandidatit dhe se aplikimi i Gjeorgjisë do të rishqyrtohej në një të ardhme.
Për vendet e Ballkanit Perëndimor që kërkojnë anëtarësimin në BE, konkluzionet e Këshillit ishin në rastin më të mirë të pakuptimtë. Ata shtynë edhe një herë hapjen e bisedimeve të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut – kryesisht për shkak të mosmarrëveshjeve dypalëshe të kësaj të fundit me Bullgarinë.
Këshilli i kërkoi Kosovës dhe Serbisë që “urgjentisht” të gjejnë një zgjidhje për mosmarrëveshjet e tyre të vazhdueshme dhe i bëri thirrje Bosnjë-Hercegovinës që “të finalizojë urgjentisht reformën kushtetuese dhe zgjedhore” si kusht për të rishqyrtuar kërkesën e vendit për statusin e kandidatit në vitin 2016.
Këshilli nuk përmendi Turqinë apo Malin e Zi. As nuk i bëri presion Serbisë për të mbështetur sanksionet e BE-së dhe SHBA-së ndaj Rusisë.
Statusi i kandidatit për Ukrainën dhe Moldavinë ishte i vetmi lajm i mirë. Megjithatë, ky ishte një hap simbolik në drejtimin e duhur për BE-në dhe një vendim shumë i politizuar në përpjekjet e saj për t’u bërë një lojtar gjeopolitik, raporton abcnews.al.
Gjeopolitika në Këshillin Europian
Siç vuri në dukje ish-zëvendës-kancelari gjerman Joschka Fischer , “Europa duhet të pranojë se po jeton në një lagje të rrezikshme”. Kjo deklaratë vlen jo vetëm për lindjen, por edhe për jugun. Ndërsa BE-ja u ka dhënë statusin e kandidatit dy vendeve të përfshira në mosmarrëveshje territoriale me Rusinë, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se është e gatshme të jetë një aktor gjeopolitik bindshëm ose se ka një vizion të qartë se si të ndërtojë një rend të ri ndërkombëtar (madje edhe në kontinentin e vet).
Për të siguruar që zgjerimi të mbetet një instrument efektiv në një kohë të konkurrencës së shtuar midis fuqive të mëdha, BE-së do t’i duhet të menaxhojë me maturi zhgënjimet në lindje të saj dhe në Ballkanin Perëndimor.
Megjithatë, është e vështirë të imagjinohet se një menaxhim i tillë do të jetë i mundur me strukturën aktuale të brendshme të BE-së, e cila kërkon një konsensus midis të 27 vendeve anëtare për vendimet e politikës së jashtme. Kjo është një pjesë e arsyes pse procesi i zgjerimit ka humbur shumë nga tërheqja e tij popullore në Ballkanin Perëndimor.
Struktura e brendshme e BE-së, së fundmi, ka lejuar Bullgarinë të vërë veton ndaj negociatave të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut. Nëse sindikata nuk i adreson këto probleme, do të detyrohet të përballet me rreziqet në rritje politike dhe të sigurisë në pjesën jugore, si dhe me vitet e menaxhimit të kushtueshëm të krizave dhe humbjes së ndikimit atje.
Zgjerimi dhe politika e Rusisë
Natyrisht, e ardhmja e politikës së zgjerimit të BE-së do të varet edhe nga rezultati i luftës në Ukrainë. Prandaj, kjo politikë duhet të përputhet me përpjekjet europiane për të penguar Rusinë.
Nëse Ukraina i tërheq forcat ruse nga territori i saj, kjo do të ketë implikime për sigurinë në Ballkanin Perëndimor. Për shembull, do të ndikojë në pozitën e Milorad Dodik, i cili drejton Republikën Srpska – një nga entitetet që përbëjnë Bosnjën dhe Hercegovinën dhe vepron si një përfaqësues rus, duke punuar vazhdimisht për të minuar funksionet e shtetit.
Nëse Rusia pushton Ukrainën, kjo do të kërcënojë shtetësinë e Kosovës dhe sovranitetin e Bosnjës dhe Hercegovinës.
Në mënyrë të ngjashme, presidenti serb Aleksandar Vuçiç mund të mos jetë një përfaqësues rus, por ai shpesh ka mbrojtur interesat e Rusisë në Europë. Ai nuk ka asnjë interes të anëtarësuar Serbinë në BE – të cilën ai e sheh si një burim të dobishëm investimesh dhe financimesh të tjera që mund të forcojnë ekonominë e vendit të tij ose menaxhimin e rënies së fundit të demokracisë në vend, raporton abcnews.al.
Ai këmbëngul se lidhjet e Serbisë me Rusinë janë jetike për sigurinë e saj kombëtare – në lidhje me veton e Rusisë për njohjen e Kosovës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara.
Bashkëpunimi transatlantik
Nëse BE-ja do të tërheqë vendet nga orbita e Rusisë, do të ketë nevojë për mbështetjen e Shteteve të Bashkuara.
Uashingtoni tradicionalisht ka ndikuar në stabilitetin politik dhe të sigurisë së fqinjëve, veçanërisht në Ballkan. Dhe, nën administrimin e Biden-it, BE-ja dhe SHBA-ja kanë qenë në linjë në politikën e tyre për Ballkanin edhe nëse ka pasur pak përparim në konsolidimin e demokracisë, zhvillimin ekonomik ose zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dypalëshe në rajon në vitet e fundit.
Uashingtoni mbështet vendet e Ballkanit në shumë fusha.
Për shembull, është përpjekur të bindë Sofjen që t’i japë fund vetos për pranimin e Maqedonisë së Veriut, ka filluar një dialog strategjik me Shkupin dhe ka vazhduar të mbështesë përpjekjet e BE-së për të lehtësuar dialogun Kosovë-Serbi.
Fokusi strategjik i Shteteve të Bashkuara në Europë mund të jetë tani në luftën në Ukrainë, por ajo ende pret që BE të bëjë përparim me Ballkanin Perëndimor (edhe pse nuk ka mjete për të ushtruar presion mbi shtetet anëtare në këtë fushë).
Nëse konflikti nuk e ka bindur përfundimisht BE-në që të integrojë rajonin në komunitetin euroatlantik, nuk është e qartë se çfarë do ta bëjë.
/abcnews.al
