Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Rusia
Në shtator 1916, politikani liberal Vasily Maklakov e krahasoi Rusinë me një makinë që drejtohej nga një shofer i çmendur. Pasagjerët e kuptojnë se po i çojnë drejt shkatërrimit, por askush nuk guxon të kapë timonin nga frika se mos shkakton një përplasje.
Revolucioni i shkurtit i vitit 1917 ishte, pjesërisht, një përpjekje e dëshpëruar për të kapur timonin. Reformatorët liberalë shpresonin se një revolucion politik do të ishte në gjendje të parandalonte një revolucion social dhe trazirat sociale.
Rusia më pas do ta luftonte deri sa të fitonte. Por brenda pak muajsh, bolshevikët morën pushtetin dhe më pas shpërndanë parlamentin e parë plotësisht demokratik të Rusisë. Ajo që pasoi ishte një luftë brutale civile që shkatërroi vendin, raporton abcnews.al.
Ndoshta nuk është befasuese që një historian rus duhet të ketë një qëndrim mjaft pesimist për meritat e revolucioneve. Është e vështirë të gjesh studiues të së djathtës apo të majtës që mendojnë se 1917-ta përfundoi mirë. Vetëm disa njerëz të guximshëm ende mendojnë se arritjet në arsim dhe shkencë ia vlenin.
1917 tregon se si revolucionet nxisin ekstremet. Lenini deklaroi se çështja qendrore e luftës revolucionare ishte “kush do të mundë kë?”. Popujt e ish-perandorisë cariste u përballën me një zgjedhje të ashpër: të mbrojnë rendin e vjetër feudal ose të përqafojnë utopizmin e dhunshëm të bolshevikëve.
Kina
Kina është një nga vendet e pakta socialiste të qeverisura nga një parti komuniste dhe që gëzon prestigj në rritje ndërkombëtare dhe prosperitet ekonomik. A përfundoi keq revolucioni kinez?
Sipas Mao Ce Dunit, revolucioni kinez nuk zgjati shumë. Ndërsa po ndodhte, sipas planit, ishte e dhunshme. “Revolucioni nuk është një darkë”, tha Mao.
Ka dy mënyra për të treguar se kur ndodhi fundi i revolucionit kinez. Njëra besohet se përfundoi në vitin 1949, pasi Partia Komuniste Kineze fitoi luftën civile (1945-9) kundër rivalëve të tyre, Partisë Nacionaliste (Kuomintang).
Nacionalistët më pas u tërhoqën dhe u vendosën në ishullin e Tajvanit, ku qëndrojnë edhe sot. Por, me siguri, puna revolucionare për kthimin e Kinës në një shtet socialist filloi vetëm me fitoren komuniste të vitit 1949.
Pjesë e kësaj fushate revolucionare ishin iniciativat jo të dhunshme, si fushatat për promovimin e shkrim-leximit; për të parandaluar sëmundjet; ndryshimi i ligjit të martesës, duke u dhënë grave më shumë të drejta; dhe në favor të fushatave të paqes kundër armëve bërthamore.
Por ‘revolucioni i vazhdueshëm’ ishte gjithashtu gjithnjë e më i dhunshëm, duke përfshirë politikat ekonomike katastrofike (1958-62) që la të paktën 20 milionë të vdekur nga uria dhe kaosi i Revolucionit Kulturor (1966-77), që shkaktoi miliona viktima nga persekutimet.
Përvoja e Kinës na tregon se si revolucionet shpesh vazhdojnë shumë kohë pasi supozohet se kanë përfunduar.
Franca
Klasa politike franceze në fund të vitit 1789 mendonte se kishte ndodhur një revolucion, se baza e re e shoqërisë së tyre ishte përmirësuar. Një dekadë më vonë, me gjysmë milioni tashmë të vdekur në luftë dhe kryengritje të përgjakshme, vendi u shemb në krahët e Napoleonit, një njeri i fortë megaloman që rinovoi luftën me të gjithë Europën, duke vrarë miliona për t’i shërbyer ambicieve të tij fatale.
Pothuajse 60 vite pas 1789-ës, kombi ishte ende në rrugën e tij përmes një sërë revolucionesh të reja. Mbi 80 vite pas vitit 1789, francezët shkatërruan shumicën e kryeqytetit të tyre, ndërsa u shtyp një tjetër përpjekje revolucionare.
Një botë pa revolucione, pa kërcënimin që paraqet një përmbysje e tillë, do të ishte një botë ku një shfrytëzim i tillë nuk ka fund.
Anglia
Revolucionet sigurisht që përfundojnë keq, nëse je Charles I dhe ne po flasim për Revolucionin Anglez. Regjimi i Oliver Cromwell në 1658, ishte një monarki në të gjitha aspektet, përveç emrit.
Sipas kësaj pikëpamjeje të revolucionit anglez, shpresat e radikalëve të ndryshëm të ngritura nga ekzekutimi i mbretit në janar 1649 dhe shpallja e një republike angleze, u shuan po aq shpejt. Udhëheqja e ushtrisë rivendosi autoritetin e saj mbi trupat e radhës, duke shtypur kryengritjet në maj të të njëjtit vit.
Në mënyrë të ngjashme, planet e Diggers ose ‘True Levellers’ për ta bërë tokën një ‘thesar të përbashkët’ u penguan nga vendasit. Rendi i vendosur shoqëror, politik dhe intelektual dukej jashtëzakonisht elastik, pavarësisht nga pamja sipërfaqësore e një ‘bote të kthyer përmbys’.
Puna e fundit, megjithatë, po demonstron këmbënguljen e lëvizjeve dhe ideve radikale gjatë viteve 1650 dhe më tej. Gjykata e Lartë e Drejtësisë, e ngritur për të gjykuar Charles I dhe armiqtë ishte borxhli ndaj ideve të Leveler-it në lidhje me reformën ligjore.
Për më tepër, ndërsa historianët shpesh e portretizojnë Commonwealth-in dhe Protektoratin si thellësisht të papëlqyeshëm, hulumtimi ka treguar se shumë bashkëkohës i kujtojnë pozitivisht këto regjime, kur i krahasojnë me një monarki të restaurimit që dukej e paaftë.
/abcnews.al
