Autoritetet e imponuara nga Moska në qytetin jugor të Khersonit, i pari i pushtuar nga trupat ruse gjatë pushtimit, thonë se planifikojnë t’i kërkojnë presidentit Vladimir Putin që rajoni të bashkohet me Rusinë.
Kremlini nga ana tjetër tha se vendasit duhet të vendosin vetë për fatin e tyre, një pikëpamje që duket se mbështet një paralajmërim nga Ukraina se Rusia mund të planifikojë të mbajë një referendum në qytet, një votim që Kievi e përshkruan si të paligjshëm dhe të rremë.
Rusia tashmë po prezanton monedhën e saj, shërbimet e medias dhe të internetit në Kherson, dhe pjesë të tjera të Ukrainës që ushtria e saj ka pushtuar.
Pse Rusia po përqendrohet në Kherson?
Forcat ruse pushtuan Kherson në fillim të marsit, një javë pas fillimit të pushtimit të Ukrainës. Ishte qyteti i parë i madh që ra. Para pushtimit, kishte një popullsi prej 290,000 banorësh. Por, sipas ish-kryetarit të saj, rreth 40% e banorëve janë larguar që atëherë nga qyteti.
Nëse Rusia synon të marrë Ukrainën jugore dhe të krijojë një urë tokësore për në Krime, Kherson, në grykëderdhjen e lumit Dnieper, në bregun e Detit të Zi, do të jetë çelësi, tha Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar.
Çfarë ndryshimesh ka bërë Rusia në Kherson?
Autoritetet ushtarake ruse shkarkuan kryetarin e zgjedhur të Khersonit nga posti i tij.
Ihor Kolykhaiev “nuk kishte bashkëpunuar” me forcat pushtuese. Në vend të tij, është vendosur një administratë pro-ruse për qytetin dhe rajonin përreth. Qasja në kanalet televizive ukrainase është bllokuar dhe ofruesit e shërbimeve të internetit janë zëvendësuar me ato ruse.
Banorëve të Khersonit u është kërkuar të dëgjojnë radio stacionet pro-ruse. Ukraina thotë se qëllimi i Rusisë është që “ta bëjë propagandën e saj të rreme një burim informacioni të pakontestueshëm”.
Qeveria e re rajonale po heq gradualisht monedhën e Ukrainës, hryvnia, dhe po prezanton rublën ruse. Tranzicioni katër-mujor filloi më 1 maj, me autoritetet që ndaluan dërgimin e parave të Ukrainës në banka.
Banorët e Khersonit thanë për BBC-në se autoritetet ushtarake kanë filluar të paguajnë pensionet e njerëzve në rubla. Por shumë po përpiqen të gjejnë mënyra të vogla për të sfiduar forcat ruse, duke përfshirë shkëmbimin e çdo rubla që marrin përsëri në hryvnia.
A planifikon Rusia të mbajë një referendum?
Presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelensky ka paralajmëruar banorët se Rusia synon të mbajë një “të ashtuquajtur referendum” në rajonin e Khersonit, për t’u shkëputur nga Ukraina dhe për t’u bërë një “republikë popullore”.
Ai ka këshilluar njerëzit që të mos u japin autoriteteve ruse asnjë të dhënë personale, siç janë numrat e pasaportave, pasi ato mund të përdoren për të falsifikuar votat. Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar tha, në një përditësim në prill, një referendum do të ishte një mënyrë për Rusinë për të justifikuar pushtimin e Ukrainës, raporton abcnews.al.
Por Kolykhaiev tha se do të ishte e paligjshme pasi Kherson zyrtarisht mbetet pjesë e Ukrainës.
Dhe presidenti Zelensky ka thënë se përputhet me planet e Rusisë për të copëtuar Ukrainën duke krijuar “pseudo-republika” në të gjithë vendin.
Në një konfirmim të dukshëm të skenarit të mërkurën, Kirill Stremousov, nënkryetari i administratës së instaluar nga Moska në Kherson, tha: “Do të ketë një kërkesë për ta bërë rajonin Kherson një subjekt të plotë të Federatës Ruse”.
Menjëherë pas kësaj, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se banorët duhet të vendosin vetë për të ardhmen e tyre, dhe përmendi Krimenë si shembull.
Si e ka ndryshuar Rusia jetën në rajonet e shkëputura të Ukrainës?
Moska aneksoi Krimenë në vitin 2014, pas një referendumi të shpallur të pavlefshëm nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara. Ajo ndërtoi një urë midis Krimesë dhe Rusisë jugore, futi në fuqi rublën dhe hoqi gradualisht hryvnia. Dhe media pro-ruse është tani mbizotëruese në gadishull.
Por situata në Kherson është edhe më afër asaj në dy rajone të Ukrainës lindore që janë në kontrollin e forcave ruse menjëherë pas aneksimit të Krimesë. Udhëheqësit në lindje krijuan të ashtuquajturat republika popullore, në Luhansk dhe Donetsk, ku përdorin edhe rublën dhe i kanë dhënë popullatës pasaporta ruse, raporton abcnews.al.
Rusia paguan pensionet dhe pagat e qeverisë atje. Në shkolla, fëmijët mësohen kurrikulën ruse. Dhe Ukraina iu ankua Moskës për “rusifikimin” e Ukrainës Lindore. Nuk ka ende asnjë sugjerim për aneksimin e Khersonit, vetëm për krijimin e një republike popullore.
Vota të ngjashme në Luhansk dhe Donetsk, në maj 2014, janë cilësuar gjerësisht si të manipuluara dhe të paligjshme. Por flitet se Rusia planifikon referendume të mëtejshme në të dy rajonet, për aneksimin e tyre në Rusi.
Ukraina e ka bërë të qartë se të gjitha votat e rreme do të jenë të pavlefshme.
/abcnews.al
