Nga The Atlantic
Në vitin 2011, Aeroporti i Frankfurdit në Gjermani, zbuloi pistën e katërt. Kjo shtesë shkaktoi protesta të mëdha për disa vite, ku demonstrohej çdo të hënë. “Po shkatërron jetën time. Sa herë dal në oborr, gjithçka që mund të dëgjoj dhe shoh, janë aeroplanë”, tha një protestues për Reuters në 2012.
Pista e re gjithashtu kanalizoi dhjetëra aeroplanë direkt mbi shtëpinë e Thomas Muzel, një kardiolog në Qendrën Mjekësore Universitare të Mainz.
“Zhurma e avionëve është shumë bezdisëse”, tha ai, pasi kishte lexuar edhe një raport të Organizatës Botërore të Shëndetësisë në 2009 që lidhte zhurmën me problemet e zemrës. Por provat në atë kohë ishin të pakta. I shtyrë pjesërisht nga shqetësimi i shëndetit të tij, në 2011 ai e zhvendosi fokusin e kërkime për të mësuar më shumë.
Ekspozimi ndaj zhurmës së lartë për një kohë të gjatë lidhet me humbjen e dëgjimit. Por zhurma e avionëve dhe makinave ka pasoja më të mëdha sesa dëmtimi i veshëve. Zhurma e trafikut është vlerësuar si stresuesi më i madh mjedisor urban, i dyti pas ndotjes së ajrit. Në dekadën e fundit, një numër kërkimesh në rritje lidh drejtpërdrejtë zhurmën e trafikut ajror dhe rrugor me rreziqet të rritura për një sërë sëmundjesh kardiovaskulare. Dhe shkencëtarët kanë filluar të përcaktojnë me saktësi mekanizmat që hynë në lojë, informon abcnews.al.
Dëshmia e efekteve fiziologjike të zhurmës, qoftë mbi qelizat dhe organet apo mbi popullatat e plota, po bashkohet vërtet dhe po krijon një pamje të problemit, thotë Mathias Basner, një psikiatër dhe epidemiolog në Universitetin e Pensilvanisë dhe president i Komisionit Ndërkombëtar për Efektet biologjike të zhurmës. Megjithatë, shton ai, pak njerëz janë të vetëdijshëm për ashpërsinë e asaj që kolegët e tij e quajnë një “vrasës të heshtur”.
Vlerësimet sugjerojnë se afërsisht 1/3 e amerikanëve janë ekspozuar rregullisht ndaj niveleve jo të shëndetshme të zhurmës. Zakonisht përcaktohet se fillon rreth 70-80 decibel. Për krahasim, biseda normale është rreth 60 decibel, makinat dhe kamionët varijojnë nga 70-90 decibel, ndërsa sirenat dhe aeroplanët mund të arrijnë në 120 decibel ose më shumë, informon abcnews.al.
Studime të shumta lidhin ekspozimin kronik ndaj zhurmës mjedisore me një rrezik në rritje të problemeve të lidhura me zemrën. Njerëzit që jetojnë pranë aeroportit të Frankfurtit, për shembull, kanë 7% rrezik më të lartë të goditjes në tru se ata që jetojnë në lagje të ngjashme por më të qetë, sipas një studimi të vitit 2018 në Noise & Health, që hetoi të dhënat shëndetësore të më shumë se 1 milion njerëzve.
Një analizë e gati 25,000 vdekjeve kardiovaskulare në 2000 -2015, midis njerëzve që jetonin pranë aeroportit të Zyrihut, pa rritje të konsiderueshme të vdekshmërisë pas fluturimeve të aeroplanit, veçanërisht te gratë.
Ndërsa studiuesit hetojnë fiziologjinë themelore të pasojave kardiovaskulare të zhurmës, ato po shohin ndryshimet dramatike në endotelin, rreshtimin e brendshëm të arterieve dhe enëve të gjakut. Ky rreshtim mund të kalojë nga një gjendje e shëndetshme në atë që është “aktivizuar” dhe e përflakur, me degëzime potencialisht serioze.
Kur zhurma arrin në tru, ai aktivizon dy rajone të rëndësishme: lëvoren dëgjimore, e cila interpreton zhurmën dhe amigdala-n, e cila menaxhon përgjigjet emocionale ndaj saj. Ndërsa zhurma bëhet më e fortë, dhe veçanërisht gjatë gjumit, amigdala aktivizon një përgjigje të stresit, edhe nëse personi nuk është i vetëdijshëm për këtë.
Kjo përgjigje çliron në trup hormone të tilla si adrenalina de kortizoli. Disa arterie ngushtohen, të tjera zgjerohen. Presioni i gjakut rritet, dhe sheqernat e yndyrat përmbytin rrjedhën e gjakut për përdorim të shpejtë nga muskujt. Përgjigja e stresit gjithashtu nxit krijimin e molekulave të dëmshme që shkaktojnë stres oksidativ dhe inflamacion në rreshtimin e enëve të gjakut. Endoteli jofunksional përzihet me rrjedhën e gjakut dhe ndikon në procese të tjera të shumta që, kur dëmtohen, kontribuojnë në një sërë sëmundjesh kardiovaskulare, duke përfshirë presionin e lartë të gjakut, grumbullimin e pllakave në arterie, mbipesha dhe diabetin, informon abcnews.al.
Studimet mbi njerëz dhe minj tregojnë se endoteli nuk funksionon me aq efikasitet vetëm pas disa ditësh të ekspozimit të zhurmës në aeroplan gjatë natës, duke sugjeruar që zhurma e lartë nuk është shqetësim vetëm për njerëzit tashmë të rrezikuar nga problemet e zemrës dhe metabolizmit. Të rriturit e shëndetshëm që u nënshtrohen zhurmave të trenave gjatë gjumit të tyre kishin dëmtuar funksionin e enëve të gjakut pothuajse menjëherë, sipas një studimi të vitit 2019, të botuar nga Munzel dhe kolegët e tij në Kërkimin Themelor në Kardiologji.
“Ne ishim të befasuar që të rinjtë, pasi dëgjuan këta zhurma për vetëm një natë, kishin mosfunksionim të endotelit“, thotë Munzel. “Gjithmonë kemi menduar se kjo ishte diçka që kërkonte vite për t’u zhvilluar”.
Ndërsa të dhënat vazhdojnë të grumbullohen, shkaku dhe pasoja mund të jenë të ndërlikuara. Nuk është e lehtë të kryesh eksperimente afatgjata të gjumit ose të bësh dallimin midis efekteve të zhurmës së ditës dhe natës, ose efektet e vetë zhurmës kundrejt efekteve të kombinuara të zhurmës dhe ndotjes së ajrit, të cilat shpesh shkojnë dorë për dore.
Pasojat e zhurmës mjedisore janë gjithashtu të vështira për t’u analizuar për shkak të natyrës subjektive të zërit, thotë Andreas Xyrichis, një shkencëtar i shërbimeve shëndetësore në King’s College në Londër. Xyrichis studion njësitë e kujdesit intensiv të spitalit, ku zhurmat e telefonit dhe pjatat e ngutshme të ushqimit mund të jenë qetësuese ose kundërvepruese për shërimin, në varësi të pacientit. “Ne vërtet po përpiqemi të bëjmë këtë dallim midis niveleve decibel dhe perceptimit të zhurmës”, thotë ai, informon abcnews.al.
Pavarësisht pyetjeve të mbetura, ekziston një lidhje midis ndotjes së zhurmës dhe shëndetit të reduktuar fizik. Një raport i vitit 2018 nga Organizata Botërore e Shëndetësisë vuri në dukje se çdo vit, europianët perëndimor po humbin kolektivisht më shumë se 1.6 milion vjet jetë të shëndetshme për shkak të zhurmës së trafikut. Kjo llogaritje bazohet në numrin e vdekjeve të parakohshme të shkaktuara drejtpërdrejt nga ekspozimi ndaj zhurmës, si dhe vitet e jetuara me paaftësi ose sëmundje të shkaktuar nga zhurma./Përshtati nga The Atlantic, e.b-abcnews.al
