Nga Dashnor Kaloçi
Publikohen disa dokumente arkivore të nxjerra nga Arkivi Qendror i Shtetit në Tiranë (fondi i ish-Komitetit Qendror të PPSh-së), të cilat kanë qenë të panjohura për 40 vite me radhë dhe shohin për herë të parë dritën e botimit, ku ndodhet një dosje voluminoze me materiale sekrete e dokumente që i përkasin muajt tetor të vitit 1982, ku është pasqyruar materiali i Byrosë Politike të Komitetit Qendror të PPSh-së me titull “Mbi mungesën e theksuar të vigjilencës dhe gabimet e rënda të shokut Kadri Hazbiu në kohën që ishte ministër i Brendshëm”, autokritika me shkrim e Kadri Hazbiut, “Vendimi i Plenumit të V-të të Komitetit Qendror të PPSh-së mbi përjashtimin nga Komiteti Qendror e nga Partia si dhe shkarkimi nga të gjitha funksionet shtetërore dhe shoqërore të Kadri Hazbit”, si dhe proces-verbali i Plenumit të Komitetit Qendror të mbajtur në datat 13 e 14 tetor të vitit 1982 në sallën kryesore të godinës së Komitetit Qendror, ku është diskutuar dhe është marrë në analizë puna dhe veprimtaria e ministrit të Mbrojtjes Popullore, Kadri Hazbiu, i cili akuzohet për “veprimtaria armiqësore” e tij për periudhën gati 30 vjeçare kur ai shërbente në funksionin e ministrit të Punëve të Brendshme. Dosja e plotë e me të gjitha dokumentet që botohet për herë të parë nga Memorie.al, ku përveç materialit “Tepër sekret”, të Byrosë Politike me akuza ndaj ish-ministrit të Punëve të Brendshme, Kadri Hazbiu, publikohet edhe proces-verbali i Plenumit, ku Enver Hoxha dhe pjesa më e madhe anëtarëve të Byrosë Politike si: Ramiz Alia, Adil Çarçani, Foto Çami, Hekuran Isai, Manush Myftiu, Simon Stefani, Haki Toska, Pali Miska, Prokop Murra, Spiro Koleka, Rita Marko, Lenka Çuko, Muho Asllani, Llambi Gegprifti, Vangjel Çerava, dhe Komitetit Qendror të PPSh-së, si; Nexhmije Hoxha, Gafur Çuçi, Xhelil Gjoni, Pilo Peristeri, Sofo Lazri, Piro Kondi, Petro Dode, Behar Shtylla, Shefqet Peçi, Qemal Bregasi, Dritëro Agolli, Mine Guri, Themie Thomai, Mehmet Elezi, Lumturi Rexha, Tefta Cami, Vito Kapo, Harrilla Papajorgji, Anastas Kondo, Miti Nito, Sulejman Baholli, Halil Leli, Jashar Menzelxhiu, Enver Halili, Ali Vukatana, Tahir Minxhozi, Naunka Bozo, Luan Muhameti, Rexhep Kolli, Ndreçi Plasari, Sofie Çuadari, Nezir Gorica, etj., jo vetëm kanë akuzuar ish-ministrin Hazbiu, si bashkëpunëtorin me të ngushtë të ish-kryeministrit Mehmet Shehu, por edhe kanë debatuar ashpër me të gjatë gjithë mbledhjes së plenumit që zgjati dy ditë, duke i kërkuar atij që të jepte shpjegime për punën dhe veprimtarinë e tij që nga dita që ishte ulur në zyrën e ministrit, duke filluar nga marrëdhëniet e raportet me këshilltarët rusë, Konferencën e Tiranës në 1956-ën, e deri tek “bashkëpunimi i tij me grupet armiqësore” të kryesuara nga Teme Sejko, Beqir Balluku, Abdyl Këllezi dhe “poliagjenti” Mehmet Shehu, si dhe vendimet shkarkimet nga detyrat dhe për përjashtimin nga Komiteti Qendror të Rexhep Kollit, Nazar Berberit, Veli Llakajt, Ndreçi Plasarit, etj.
Proçes-verbali ‘Tepër sekret’ i mbledhjes së Plenumit të V-të të Komitetit Qendror të PPSh-së, i mbajtur më 13 dhe 14 tetor të vitit 1982
PARTIA E PUNËS E SHQIPËRISË
KOMITETI QENDROR Tepër sekret
-Sektori i Përgjithshëm-
PROCESVERBAL I MBLEDHJES SË PLENUMIT TË 5-TË TË KOMITETIT QENDROR TË PPSH MË 13 DHE 14 TETOR 1982
Plenumi i 5-të i Komitetit Qendror të PPSH-së në mbledhjen e datës 13-14 tetor 1982, mori në shqyrtim:
Materialin e Byrosë Politike të Komitetit Qendror të PPSH-së “Mbi mungesën e theksuar të vigjilencës dhe gabimet e rënda të Kadri Hazbiut në kohën kur ishte ministër i Punëve të Brendshme”, si dhe autokritikën me shkrim që Kadri Hazbiu i drejtoi plenumit të Komitetit Qendror të Partisë.
Raportin e Byrosë Politike të Komitetit Qendror të PPSH-së “Mbi gjendjen e transportit dhe masat që duhen marrë për forcimin e organizimit dhe zhvillimit të tij në shërbim të ekonomisë dhe të popullatës”.
Mbledhjen e kryesoi shoku Enver Hoxha, Sekretar i Parë i Komitetit Qendror të Partisë së Punës të Shqipërisë.
Në mbledhje merrnin pjesë të gjithë anëtarët dhe kandidatët e plenumit të Komitetit Qendror të PPSH-së. Mungonte me arsye shoqja Marie Gjoni (Temali), kandidate e Komitetit Qendror të PPSH-së.
Në pikën e parë të rendit të ditës nuk kishte të ftuar, ndërsa në shqyrtimin e pikës së dytë, në datën 14 tetor 1982, merrnin pjesë shokët: Kostaq Lazri, ndihmës i sekretarit të Komitetit Qendror të PPSH-së, Miti Nito dhe Mihal Bisha, shefa sektorësh, Halil Hasko e Zenel Hysi, instruktorë të Komitetit Qendror dhe Vançi Deti, punonjës në aparatin e Këshillit të Ministrave, i ngarkuar me çështjen e transportit.
Materialet e mbledhjes së plenumit u lexuan nga shokët e plenumit në grupe, para se të fillonte mbledhja.
ZHVILLIMI I MBLEDHJES
MBI MUNGESËN E THEKSUAR TË VIGJILENCËS DHE GABIMET E RËNDA TË KADRI HAZBIUT NË KOHËN KUR ISHTE MINISTËR I BRENDSHËM
SHOKU ENVER HOXHA: Në rendin e ditës janë dy çështje: e para, materiali i Byrosë Politike “Mbi mungesën e theksuar të vigjilencës dhe gabimet e rënda të Kadri Hazbiut në kohën kur ishte ministër i Brendshëm”.
E dyta, raporti i Byrosë Politike “Mbi gjendjen e transportit dhe masat që duhen marrë për forcimin e organizimit dhe zhvillimit të tij në shërbim të ekonomisë dhe të popullatës”.
Jeni dakord për këtë rend dite? (Të gjithë shokët u shfaqën dakord).
Atëherë fillojmë me pikën e parë të rendit të ditës.
Dëshiroj të them disa fjalë që tani, me qëllim që të mund të evitoj fjalën time në fund. Ju, shokë të plenumit të Komitetit Qendror, keni mendimin tuaj për gabimet jashtëzakonisht të rënda dhe me përgjegjësi të madhe të Kadri Hazbiut, kundër Partisë e pushtetit dhe sigurisht që atë do ta shprehni.
Të dy materialet ju i lexuat. I pari është, si me thënë, një tablo sinoptike e veprimtarisë armiqësore të Kadri Hazbiut, po që nuk ka marrë këtë emër. Është sinoptike, sepse në Byronë Politike kemi diskutuar shumë probleme të vështira, po ato nuk kanë mbaruar.
Do të shqyrtohen një për një të gjitha dosjet e Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe të Ministrisë së Mbrojtjes Popullore, për të parë deri ku, në ç’mënyra e në ç’forma është zhvilluar kjo punë armiqësore. Por udhëheqja e Partisë duhet të jetë e ndërgjegjshme, që kjo është një punë armiqësore e thellë, e gjerë dhe me shumë njerëz: të rrezikshëm, më pak të rrezikshëm dhe të gënjyer.
Kjo punë armiqësore është zhvilluar prej një kohe të gjatë, që nga çlirimi i Shqipërisë. Baza armiqësore e elementëve kryesorë, si e Mehmet Shehut e disa të tjerëve, është më larg, bile edhe më larg se koha e Luftës Nacional-Çlirimtare. Origjina e kësaj pune, sikundër e dini, është që gjatë luftës, por sidomos pas çlirimit gjatë pseudo miqësisë me jugosllavët, me sovjetikët e të tjerë.
Që në atë kohë është krijuar në kokën e Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe të Ministrisë së Mbrojtjes Popullore, një punë shumë e rrezikshme armiqësore, e cila po të lihej dhe po të mos shpartallohej nga Partia pjesë-pjesë, sepse kjo ishte dialektike, nuk do të ekzistonte më Shqipëri socialiste, as Parti e Punës e Shqipërisë, por këtu do të mbretëronin kapitalizmi dhe borgjezia.
Prandaj ata që kanë marrë pjesë në këtë punë armiqësore janë armiq të pafalshëm. Këtë nuk e luan as topi.
Në Byronë Politike ne konstatuam se Kadri Hazbiu nuk bëri autokritikë të mirë. Na ka bombarduar me shumë “autokritika”, të cilat i’a kemi kthyer. Na ka bombarduar me letra “besnikërie”, për të cilat nuk ishte nevoja, dhe me letra të tjera për të shpjeguar diçka që nuk shpjegohej.
Tërë këto çështje, në mbledhjen e Byrosë Politike, të gjithë shokët i ngritën në parime të shëndosha marksiste-leniniste dhe, siç e themi në materialin që ju kënduat, i dhamë dorën Kadriut, i thamë që në qoftë se plenumi i Komitetit Qendror do t’i marrë masat më të rrepta, ne do të jemi dakord me të, sepse është Komiteti Qendror i Partisë ai që vendos për çdo gjë.
Është e natyrshme që çdo vendim i marrë nga Komiteti Qendror është më i drejtë, por ne Kadriut ia dhamë një shpresë. Në Byronë Politike i thamë ta fillojë punën nga e para nga “a”-ja, se ai ka bërë gabime të rënda, bile të pafalshme, ka bërë krime.
Kur lexova “autokritikën” e tij, konstatova se Kadri Hazbiu jo vetëm që nuk i ka marrë parasysh këshillat dhe ndihmën që i dha Byroja Politike, por është hedhur në sulm kundër Partisë, kundër udhëheqjes së saj dhe na akuzon duke thënë: “Ku kanë qenë ata që i paskan dërguar këta gjarpërinj në këto ministri dhe këtë “engjëll” në mes të gjarpërinjve”?!
Në shumë paragrafë të “autokritikës” së tij na bën dhe të akuzuar. Në një paragraf thotë: “Faji im është që këto nuk i kam dhënë me shkrim, po ua kam thënë me gojë shokut Hysni, po e po, por edhe shokut Enver. Dhe në qoftë se nuk i’a kam thënë shokut Enver, atij ia ka thënë Mehmet Shehu, i’a ka thënë Beqir Balluku”.
Këto janë akuza që ne i hedhim poshtë me neveri, për këto çështje do të thotë fjalën e tij edhe Komiteti Qendror i Partisë.
Pra, Kadriu, në vend që të ecte përpara, në “autokritikën” e tij ai ka bërë prapa. Dhe kuptimi i kësaj “autokritike” është për të pasur një dokument ku thotë: “unë jam i pafajshëm”, pavarësisht se “pranon” disa “gabime” kur thotë: “Ma kanë hedhur, nuk kam qenë vigjilent, nuk isha shumë i zhvilluar”. Kujt ia thotë ai këto? Neve na i thotë?! Armiku Beqir Balluku do t’ia hidhte Kadri Hazbiut?!
Nuk e njohim ne kush ishte Beqir Balluku?! Ai ishte një njeri që s’kishte kokë. Po pse u vu ministër? Po kë të vinim, Vehbi Hoxhën, fraksionistin?! Beqiri e çoi në rrugë të keqe Kadriun?! Domethënë Beqiri qenkej finok e Kadriu qenkej leshko?! Mehmet Shehu e gënjeu Kadri Hazbiun?!
Po pse nuk na gënjeu edhe ne Mehmet Shehu, e të thyente vijën e Partisë? Ai nuk na gënjeu dot, se kishte frikë nga Partia, kishte frikë nga udhëheqja e saj, po nuk kishte frikë nga njerëzit e tij.
Këtë Kadri Hazbiu nuk e ka kuptuar. Në “autokritikën” që i dha Byrosë Politike, thoshte që ashtu si edhe ne, ai kishte besim te Mehmet Shehu. Jo, Kadri, ne nuk kishim besim te Mehmet Shehu. Ne nuk e dinim që Mehmet Shehu ishte agjent, por ne e kemi atakuar atë në të gjitha ato momente kur ai bënte gabime.
Kur ai ndiqte vijën e Partisë sigurisht që ne nuk kishim ç’thoshim, kurse Kadri Hazbiu ka ndjekur vijën e Mehmet Shehut për 30 vjet me radhë dhe gjatë gjithë kësaj kohe, të mos shikosh në këtë vijë të Mehmet Shehut asnjë të çarë, por të evokosh se: “Këtë i’a kam thënë Mehmet Shehut”, “këtë ia kam thënë Beqir Ballukut”, “këtë i’a kam thënë shokut Hysni”, që tash për fat të keq nuk rron”, se kështu e ka thënë në “autokritikën” e tij, kësaj i thonë të mos pranosh asnjë gabim!
Mehmet Shehu ishte një terrorist dhe ai kërkonte të vriste një radhë shokësh, me qëllim që të merrte fuqinë, me puç, por Mehmet Shehu nuk ishte në gjendje, dhe asnjeri nuk është në gjendje të bëjë puç kundër Partisë. Një terrorist mund të më vrasë mua ose ndonjë shok tjetër, por është e pamundur ta kthejë Partinë pas qerres së tij. Kjo e bëri Mehmet Shehun që vrau veten.
(Duartrokitje dhe thirrje: Enver Hoxha, Enver Hoxha).
Ne e dimë që Veli Llakaj dhe Nazar Berberi kanë qenë te Mehmet Shehu, i kishte thirrur ai vetë disa ditë para se të vriste veten. E dimë që ai u kishte thënë se tanket e Saukut nuk duhet të lëvizin pa urdhrin e tij, po ai s’kishte të drejtë të jepte urdhër, këtë të drejtë e kisha unë si Kryetar i Këshillit të Mbrojtjes dhe ministri i Mbrojtjes.
Por edhe sikur të jepte urdhër ai dhe komandanti i tankeve ta zbatonte, tankistët, kur të merrnin vesh se po drejtohen drejt Komitetit Qendror, do ta shtypnin dhe do ta shqyenin e bënin copë atë komandant tanku që do të jepte një urdhër të tillë. Vallë këtë çmim kanë këta armiq për Partinë? Pse, me disa bajga si Feçor Shehun e Llambi Peçinin, do ta shtypte Partinë Mehmet Shehu?!
Ata ishin disa spiunë ordinerë e shumë të poshtër, kurse Kadriu nuk na thotë cilin kishte bashkëpunëtor kryesor Mehmet Shehu. Këtë duam të dimë ne. Cili është ai bashkëpunëtor kryesor, që në fakt i ka lejuar të punojnë të gjithë këta “minj”, por ama në kohën kur Mehmet Shehu të bënte atentatin, ta kishte si një mbështetje në popull e në Parti, domethënë të ishte i njohur si njeri i mirë, si njeri i butë, si njeri që të hedh dorën në qafë etj., etj.?!
Mehmet Shehu kishte nevojë për një njeri të tillë si mbështetje, se ai vërtet mund të vriste një shok, apo dy, por Partinë s’e vriste dot. E vranë Kirovin në Bashkimin Sovjetik, por Partinë nuk e tundën dot.
Pra, këtë duam ne të na thotë Kadriu dhe të na i thotë qartë të gjitha fajet e tij, se në “autokritikën” që na ka paraqitur, ai nuk merr asnjë faj. Kjo nuk është rruga që duhet të ndjekë një njeri, i cili quhet komunist.
Dhe në fund thotë: “Koha do ta tregojë”. Ç’do të thotë kjo? Kjo është një sfidë që do të thotë se këto që vendosim ne tash këtu, nuk janë të drejta, po koha do ta tregojë që ai është njeri i “pafajshëm”. Do të shohim se çfarë do të tregojë koha, ajo që tani e ka treguar se çështja e tij është shumë keq.
Unë këto kisha për të thënë. Tani ti, Kadri, ngrehu dhe përgjigju shokëve të Komitetit Qendror. Kush të dojë të bëjë pyetje dhe pastaj diskutime. Mua mos më pyesi, ju, shokë, jeni zotë në shtëpinë tuaj, edhe unë këtu në mbledhjen e Komitetit Qendror jam si ju, po drejtoj mbledhjen.
(Është çuar shoku Xhelil Gjoni).
SHOKU XHELIL GJONI: Lexuam “autokritikën” që ka paraqitur Kadri Hazbiu dhe materialet e Byrosë Politike dhe kam këto pyetje për Kadri Hazbiun:
Në të ashtuquajturën autokritikë të tij, ai nuk merr asnjë përgjegjësi konkrete, na thotë fjalë të përgjithshme si “mbaj përgjegjësi”, e të tjera, pyetjen unë e kam kështu: Ç’bëje ti Kadri si ministër i Punëve të Brendshme për t’i zbuluar armiqtë, gjë që ta kërkonte detyra?
Ti armiqtë i le rreth e rrotull, bile bile, siç tha dhe shoku Enver tani, nuk mjafton me kaq, po thua që “t’i prunë”. Kush t’i pruri? Feçor Shehun vetë e solle si kandidaturë “besnike”, për ministër të Punëve të Brendshme.
E dyta, a mund të na thuash se ç’do t’i ndodhte socializmit, Atdheut, popullit, Partisë sikur shoku Enver dhe Byroja Politike të mos i zbulonte dhe t’i dërrmonte këta armiq. Ti për këtë punë ishe në Ministrinë e Punëve të Brendshme, po ti vetë nuk i zbulove!
SHOKU ENVER HOXHA: Po, tamam, ashtu është.
SHOKU XHELIL GJONI: Në “autokritikë”, ndër të tjera thotë: “e kam zbatuar vijën e Partisë herë nga pozita oportuniste, herë nga pozita sektare”. Vetë autokritika e tij është provokuese dhe të detyron të bësh pyetje: Pse e ka zbatuar kështu vijën e Partisë?
Të zbatosh një politikë sektare, siç thotë ky, domethënë të mbash herë qëndrime sektare dhe herë oportuniste e ta bësh këtë në mënyrë të veçantë në organet e Punëve të Brendshme, do të thotë të kryesh krime kundër shtetit, domethënë t’i përkrahësh armiqtë që atakojnë në forma nga më të ndryshmet të krimeve dhe të biesh në liberalizëm, të biesh në krahët e armikut.
Të biesh në sektarizëm do të thotë të dënosh njerëz pa faj. Dy janë këto ligje të luftës së klasave, o këtej, o këtej, o me ne, o kundër nesh. Tani cila është përgjegjësia, si e shpjegon ti Kadri këtë qëndrim se kjo nuk është thjesht një ideologji, po është politikë konkrete. Memorie.al
