Turqia dhe talebanët

nga KA
Perëndimi u trondit nga suksesi i shpejtë i talebanëve në marrjen nën kontroll të Afganistanit.

Tërheqja e trupave amerikane dhe të NATO –s do të gjykohet nga historia nëse ishte një vendim i drejtë ose jo pikërisht nga ajo që do të ndodhë më pas.

Turqia mund të luajë një rol të madh. Udhëheqja talebane në Kabul është e prirur të njihet ndërkombëtarisht, diçka që nuk e arritën herën e fundit.

Por në çfarë kushtesh do të pranojnë shtetet një Emirat të Afganistanit? Për sa kohë është ende në fuqi rezoluta e Shteteve të Bashkuara, talebanët tani njihen si partner negociues, por asgjë më shumë.

Ka shumë probleme në tryezë: Talebanët mund të bëhen përsëri një vendstrehim dhe terren trajnimi për grupet terroriste si Al Kaeda; prodhimi dhe eksporti i drogës prej tyre tashmë është alarmante dhe mund të zgjerohet për të financuar aktivitetet e tyre; talebanët mund të mbështesin grupet terroriste në vende të tjera, madje ata mund t’i pamundësojnë ndihmat humanitare dhe përpjekjet për zhvillimin e vendit duke i detyruar qytetarët që të largohen për të mbijetuar.

Fronti i përbashkët nuk ka gjasa të ruhet. Rusia dhe Kina gjithashtu kanë ambicie hegjemoniste dhe interesa ekonomike në Azinë Qendrore, të cilat janë bërë edhe më të qarta tani që SHBA -të janë larguar. Kina dhe Rusia presin dhe shohin qëndrim, megjithëse do të qëndrojnë vigjilente në çështjet e sigurisë. Irani fqinj tashmë luan një strategji të dyfishtë ndaj talebanëve. Nga njëra anë tregohen të hapur për negociata me ta, dhe nga ana tjetër janë të vendosur për të mbrojtur sigurinë e vendit prej kërcënimit të talebanëve, refugjatëve apo futjes së drogës. Një situatë e ngjashme vërehet edhe në kufirin me Pakistanin.

Evropa, ndërkohë, është përqëndruar në mënyrën se si të parandalojë valën e ardhshme të emigrantëve dhe tashmë po merret vesh se çfarë të bëjë me ta, ndërsa Britania e Madhe propozoi qendra paraburgimi në det të hapur në Turqi dhe Pakistan për refugjatët afganë.

Turqia, mund të dalë si ndërmjetës potencial midis Perëndimit dhe talebanëve. Në fund të fundit, ata janë i vetmi vend mysliman në NATO, dhe sunitë gjithashtu, si talebanët.

Al Monitor shkruan se ky rol do t’i jepte Recep Tayyip Erdoganit një vend në tryezën e madhe, duke zgjeruuar më tej ndikimin e tij në Azinë Qendrore që do të shërbente si një aset në tavolinën e negociatave me BE dhe SHBA.

Ekzistojnë gjithashtu rreziqe, veçanërisht kur bëhet fjalë për rrjetet terroriste që mund të përhapen në Siri, nëse fluksi i refugjatëve do të vazhdoje te rritet. Ankaraja ende po peshon opsionet e saj, duke përdorur lidhjet diplomatike me talebanët përmes Katarit dhe Pakistanit.

Afganistani do të ketë rëndësi në marrëdhëniet midis Turqisë dhe BE -së. Në një telefonatë me Charles Michel, Erdogan tha se vendet e BE -së duhet të mbajnë barrën e përbashkët të refugjatëve afganë dhe Turqia nuk mund të shpëtojë BE -në duke pranuar afganë.

Ka raporte të ndryshme në lidhje me numrin e refugjatëve, por ende asnjë shenjë të lëvizjeve masive në kufirin turk, ku afganët hyjnë në Turqi pasi kalojnë përmes Iranit. Ankaraja është e bindur për të përfunduar ndërtimin e një muri në kufirin më të gjatë se 500 km drejt Iranit. Deri më tani është përfunduar vetëm një e treta e këtij muri.Refugjatët afganë që nuk arritën në Turqi, jane duke pritur në Iran.

Tashmë ekziston një diasporë e madhe afganësh në Iran. UNCHR vlerëson se 90% e 2.6 milion refugjatëve afganë jashtë vendit jetojnë në vendet fqinje si Irani dhe Pakistani. Të dy vendet gjithashtu presin një numër të madh afganësh që u larguan në kërkim të mundësive më të mira ekonomike.

Për t`i krahasuar, rreth 630 000 afganë kanë aplikuar për azil në vendet e BE-së në 10 vitet e fundit, me numrin më të lartë në Gjermani, Hungari, Greqi dhe Suedi, sipas agjencisë së statistikave të BE -së.

Mundësia e një eksodi masiv do të varet shumë nga mënyra se si do të funksionojnë shërbimet publike dhe kushtet ekonomike nën sundimin taleban.

Kështu Turqia ka një interes të drejtpërdrejtë për të përfshirë mbështetësit e saj në një qeveri talebane nëse ata zgjedhin të përfshihen më ngushtë.

Do të qëndronte me afer me ambiciet gjeopolitike të Erdoganit. /abcnews.al/

Mos rri jashtë: bashkohu me ABC News. Ne jemi kudo!