Një nga fatkeqësitë më të këqija natyrore në historinë e Hawaii ka vrarë të paktën 55 njerëz dhe ka zhdukur qytetin historik të Lahaina. Por çfarë i shkaktoi zjarret shkatërruese në Hawaii?
Një zjarr i vogël që doli jashtë kontrollit
Gjithçka filloi me një zjarr të vogël pyjor, megjithëse nuk është ende e qartë se çfarë e shkaktoi atë zjarr. Zjarrfikësit nuk mundën të shuajnë flakët dhe mbrëmjen e së mërkurës flakët filluan të përhapen shumë shpejt. I nxitur nga erërat jashtëzakonisht të forta, zjarri doli shpejt jashtë kontrollit.
Erëra shumë të forta
Uragani Dora, një stuhi e kategorisë katër që kohët e fundit kaloi Haëaiin në jugperëndim, mendohet nga disa meteorologë të ketë shkaktuar erëra të forta deri në 100 kilometra në orë që nxitën zjarret.Sipas disa analistëve, uragani shkaktoi erëra jashtëzakonisht të forta.
Një sezon i thatë me lagështi të ulët
Hawaii aktualisht po përjeton një sezon të thatë me lagështi shumë të ulët, duke e bërë më të lehtë përhapjen e zjarreve. Arkipelagu i ishullit të Paqësorit zakonisht ka një klimë tropikale, me mot të ngrohtë dhe të lagësht dhe me pak luhatje të temperaturës. Nxehtësia ekstreme dhe lagështia e lartë parandalohen nga erërat normale të buta.
Sezoni i thatë fillon në maj, nëse jo më herët. Shiu praktikisht ndalet në qershor dhe korrik dhe temperaturat rriten, duke e bërë atë kohën më të preferuar për vizitorët. Gushti dhe shtatori mund të jenë veçanërisht të nxehtë, me temperatura mesatare të ditës mbi 30 gradë Celsius (86 gradë Fahrenheit). Edhe pse reshjet tropikale janë të mundshme gjatë sezonit të thatë, uraganet janë të rrallë.
Meteorologët, ekspertët e pyjeve dhe zjarrfikësit japin alarmin kur shteti përjeton një kombinim të rrezikshëm të bimësisë së thatë, erërave të forta dhe ajrit shumë të thatë. Shërbimi Kombëtar i Motit i SHBA-së kishte lëshuar paralajmërime para katastrofës.
Bimësia e thatë krijoi një ‘tinderbox’
Zjarret në pyje në përgjithësi shkaktohen nga rrufeja, periudhat e zgjatura të nxehtësisë ose aktiviteti njerëzor, qoftë i qëllimshëm ose nga pakujdesia. Zjarret mund të ndizen nga një cigare e hedhur po aq lehtë.
Situata në Maui u përkeqësua nga bari i Guinesë, bimësia pushtuese që mund të rritet me shpejtësi deri në 15 centimetra në ditë gjatë sezonit të lagësht dhe të arrijë deri në 3 metra lartësi. Nëse lihet të thahet, ai mund të krijojë një “kuti të ndezur”, tha për Associated Press Clay Trauernicht, një shkencëtar në Universitetin e Havait.
“Në kushte më të nxehta dhe kushte më të thata, me reshje të ndryshueshme shiu, kjo vetëm sa do ta përkeqësojë problemin.”/abcnews.al
