Trupat e fundit amerikane u larguan nga Afganistani më 30 gusht 2021. Tre vjet më vonë, kthimi i talebanëve në pushtet i ka lejuar al-Kaedës dhe grupeve të tjera terroriste të rifitojnë praninë në vend dhe i ka privuar gratë dhe vajzat afgane nga liritë themelore që u janë dhënë gjatë dy dekadave të qeverisë së mbështetur nga Perëndimi pas pushtimit të udhëhequr nga SHBA në 2001.
Gratë dhe vajzat afgane kanë vuajtur jashtëzakonisht shumë nën sundimin autoritar të talebanëve. Qeveria e re ka nxjerrë dhjetëra dekrete drakoniane, duke përjashtuar sistematikisht gratë dhe vajzat nga jeta publike, duke i privuar nga arsimimi dhe punësimi dhe duke i nënshtruar paraburgimit dhe madje edhe sulmeve fizike për të guxuar të mbrojnë të drejtat e tyre themelore.
Nën Talibanët, Afganistani është bërë i vetmi vend në botë ku vajzave dhe grave u ndalohet të ndjekin arsimin e mesëm dhe të lartë.
Suzanne Moore një gazetare e njohur ka shkruar një artikull për The Telegraph duke treguar mizoritë me të cilat përballen gratë në Afganistan dhe të drejtat që i janë mohuar.
Sipas saj, sunduesit ultra-konservatorë të vendit e kanë treguar se kush janë që nga mesi i viteve nëntëdhjetë dhe bota sheh dhe hesht.
“Si gjithë të tjerët, edhe unë i kam parë me dëshpërim të plotë videot e grave të Afganistanit duke kënduar në qefinat që detyrohen të veshin. Ata nuk duhet të flasin më në publik. Ata nuk mund të këndojnë apo të lexojnë me zë të lartë, edhe në shtëpitë e tyre”
Ky skenar distopian, i karakterizuar me të drejtë si aparteid gjinor, është tronditës.
“Talibanët na kanë treguar se kush janë ata që nga mesi i viteve nëntëdhjetë dhe disi ne ende nuk e besojmë atë. Pasi Lufta e Dytë Civile afgane përfundoi në 1996, ata morën Kabulin dhe kontrolluan efektivisht dy të tretat e vendit.
Ata filluan të zbatojnë interpretimin e tyre të ligjit bazuar në ideologjinë fetare. Kjo rezultoi në shtypjen brutale të të drejtave të grave, përjashtimin e tyre nga arsimimi dhe punësimi, dhe shkatërrimin e tmerrshëm të artit jo-islam, siç janë Budët e Bamiyan”.
Studentet femra të qeshura dhe me minifunde të Kabulit të viteve 1970 nuk ekzistonin më. Vendi u zhyt në kaos dhe natyrisht, në vitin 2001, pas 11 shtatorit, u pushtua nga një koalicion ushtarak ndërkombëtar i udhëhequr nga Amerika.
Njëzet vjet më vonë, Perëndimi tërhoqi trupat e tij. Asnjë nga ushtarët që kam takuar që shërbyen në Afganistan, disa prej të cilëve u kthyen pa gjymtyrë ose të pastrehë, nuk u prit kurrë nga një hero.
Tërheqja e tmerrshme e trupave e negociuar nga Trump dhe e kryesuar nga Biden ishte braktisja e tmerrshme dhe përfundimtare e grave afgane. Epo, që nga viti 2021, pak nga pak dhe përkundër disa mendimeve të dëshiruara se ky është Taliban 2.0, të drejtat themelore të grave janë shkatërruar.
Dhe bota nuk ka bërë asgjë dhe vetëm ka parë. Putin i sheh talebanët si një aleat në luftën kundër terrorit, ish-kryeministri pakistanez Imran Khan ka folur për këtë trajtim të grave që është një lloj norme kulturore (edhe pse vende të tjera islamike si Turqia dhe Arabia Saudite e kanë dënuar ashpër ndalimin e grave për të ndjekur universitetin).
Kur ish-deputeti konservator, Tobias Ellwood, një njeri mjaft i mirë, vizitoi Helmandin vitin e kaluar, ai raportoi se gjërat ishin përmirësuar shumë sepse prodhimi i opiumit ishte nën kontroll dhe korrupsioni ishte ulur.
Aq të tmerruar ishin shumë nga lavdërimet e tij për regjimin dhe dështimi për të adresuar statusin e grave, saqë ai përfundoi duke dhënë dorëheqjen si kryetar i komitetit të zgjedhur të mbrojtjes së Commons.
Ai kishte thënë se stabiliteti ishte çmimi i një lidershipi autoritar dhe ne duhet të angazhohemi edhe një herë me talebanët.
Ndërkohë, OKB-ja dhe OJQ-të e zbrazëta dërguan mesazhe kontradiktore. Amnesty u tall për deklaratën e saj javën e kaluar se talebanët po diskriminonin gratë për “‘krimin’ e identifikimit si vajzë”, kur, natyrisht, gratë janë të shtypura jo për shkak të “identitetit të tyre gjinor”, por sepse ato janë në të vërtetë femra.
Nuk është rastësi që ideologjia e zbrazët gjinore ka depërtuar në këto institucione, të cilat tani duken plotësisht të pafuqishme, pasi të drejtat e grave janë shkatërruar para tyre.
OKB-ja ka vendosur sanksione ndaj liderëve talebanë, duke i ndaluar ata të udhëtojnë, por ata ende e bëjnë.
Disa jetojnë në Doha në luks, ndërsa vajzat e tyre shkojnë në shkollë. Shumë kritikë thonë se ata u inkurajuan duke u përfshirë në një konferencë të OKB-së në Doha në fillim të këtij viti, kur OKB-ja ra dakord të përjashtonte gratë ose grupet e shoqërisë civile në këmbim të pjesëmarrjes së talebanëve.
Çështjet e sigurisë, duket se janë më të rëndësishme për vendet perëndimore sesa të drejtat e grave.
Ajo që ka rëndësi është se rajoni është më i qëndrueshëm dhe prodhimi i opiumit është në rënie.
Megjithatë, kjo është një situatë tjetër.
“Ne e paguajmë Turqinë për të rritur lulëkuqe. Nga vijnë kodeina dhe diamorfina sipas jush? Është e mundur të kalohet nga tregtia e paligjshme në tregtinë legale dhe pa të Afganistani do të mbetet jashtëzakonisht i varfër.
Njerëzit e tjerë që shohim këtu janë kinezët që kanë ndërtuar rrugë për në vend dhe duan të nxjerrin litiumin. A duhet të besojmë tani se asgjë nuk mund të bëhet? Se zërat e këtyre grave nuk mund të dëgjohen kurrë?
Nuk mund të heshtim. Ne duhet t’i dëgjojmë zërat e tyre të rezistencës dhe t’i trajtojmë talebanët si paria, jo t’u japim atyre lëshime.
T’u japësh atyre çdo lloj legjitimiteti ka një çmim dhe ky çmim është eliminimi i gruas si qenie njerëzore. Nuk është praktikë fetare; eshte barbari.
Duhet të përmendim gjithashtu se një një numër i konsiderueshëm i ish-forcave afgane të sigurisë kërkuan strehim në Pakistanin dhe Iranin fqinj kur talibanët morën përsëri pushtetin, por shumë më vonë u riatdhesuan nga ato vende në Afganistan.
Në gjashtë muajt e parë të vitit 2024, misioni i OKB-së në Afganistan tha se kishte dokumentuar të paktën nëntë raste të vrasjeve të ish-anëtarëve të forcave të sigurisë dhe gati 100 raste të arrestimeve arbitrare.
/abcnews.al
