Më 7 janar, të krishterët ortodoksë në Rusi dhe Ukrainë, festuan Krishtlindjet. Shumica e degëve të kësaj kishe tradicionale përdorin kalendarin Julian, një pararendës i kalendarit gregorian që përdoret në shumicën e vendeve (emri i referohet reformave të Papa Gregori XIII në 1582).
Gjatë viteve të fundit, në vazhdën e sulmeve ruse në Ukrainë, festivali ka marrë një rëndësi tjetër. Për dekada dega e Ukrainës e lidhur me Rusinë ishte e vetmja në vend e njohur nga krerët e kishës ortodokse. Por më 5 janar 2019, Kisha Ortodokse e Ukrainës, një organ më vete, iu dha statusi vetëqeverisës nga kreu i kishës ortodokse në Kostandinopojë.
Çfarë e shkaktoi ndarjen dhe si ndikon në tensione mes dy vendeve sot?
Pak njerëz në vendet e krishtera ortodokse frekuentojnë kishën. Rreth 12% e popullsisë në Ukrainë dhe 6% në Rusi marrin pjesë rregullisht, sipas Qendrës Kërkimore Pew. Por një pjesë shumë më e madhe – 78% e ukrainasve dhe 71% e rusëve janë të krishterë ortodoksë.
Feja është e lidhur me identitetin kombëtar: 51% e ukrainasve thonë se është e rëndësishme që një person të jetë ortodoks duhet të jetë patjetër ukrainas, dhe 57% e rusëve theksojnë të njëjtën gjë. Historia e tyre është e gjatë dhe e ndërthurur ngushtë me njëra-tjetrën. Besimi u praktikua edhe më shumë në shekullin e nëntë në Kievan Rus, një shtet që shtrihej në Bjellorusinë e sotme, Ukrainën dhe Rusinë perëndimore, raporton abcnews.al
Udhëheqësit rusë, përfshirë Vladimir Putin, kanë gjurmuar rrënjët e të tre vendeve në një përpjekje për të justifikuar hegjemoninë e tyre rajonale. Ndërsa kufijtë kombëtarë u zhvendosën, origjina e përbashkët e kishave ruse dhe ukrainase i bashkoi ato. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, zyrtarisht ateiste, kisha e Ukrainës mbeti një degë e patriarkanës ruse.
Në mënyrë të pazakontë, kisha nuk ishte i vetmi organ ortodoks në Ukrainë. Një kishë tjetër, e krijuar pas Revolucionit Rus kryesisht për ukrainasit në mërgim, ishte nga më të frekuentuarat pas pavarësisë. Dhe në vitin 1992, Kisha Ortodokse e Ukrainës, ishte tashmë një kishë kombëtare e pavarur.
Ndarja midis këtyre kishave dhe degës ruse pasqyroi tensionin në Ukrainë midis një identiteti të pavarur europian dhe ndikimit rus.
Kisha ruse, e cila pretendonte se kishte më shumë se 11,000 famulli, ishte dominuese, veçanërisht në pjesën lindore të Ukrainës, e cila është në kufi me Rusinë dhe ka shumë rusisht folës. Kishat e tjera kishin rreth 5500 famulli mes tyre, shumica në perëndim. Aneksimi i Krimesë nga Rusia, një provincë ukrainase, në vitin 2014 forcoi edhe më shumë qëndrimet ndaj kishës ortodokse ruse. Sipas sondazheve në Ukrainë, mbështetja për udhëheqësin e saj, Patriarkun Kirill, ra nga 40% në 2013 në 15% në 2018, raporton abcnews.al
Besimtarët ortodoksë u larguan edhe më shumë nga kisha e lidhur me Rusinë duke frekuentuar në këtë mënyrë kishat e pavarura. Në vitin 2018, Petro Poroshenko, ish presidenti i Ukrainës, i kërkoi udhëheqësit të përgjithshëm të kishës ortodokse, Patriarkut Bartolomeu të Kostandinopojës, t’i jepte kishës së Ukrainës një status të plotë vetëqeverisës.
Patriarku Bartolomeu i tha Këshillit Europian për Marrëdhëniet me Jashtë, një institut kërkimor, se ai kishte refuzuar shtatë kërkesa nga kishat e pavarura të Ukrainës, por apeli nga presidenti dhe parlamenti e bënë atë të ndryshonte mendim. Pasi Kisha Ortodokse e Ukrainës mori tomos, dokumentin që konfirmon autonominë e saj, të paktën 500 famulli të dikurshme ruse kaluan në juridiksionin e saj. Ajo njihet ndërkombëtarisht nga një sërë kishash ortodokse dhe shumë grupe të tjera fetare.
Por Rusia ka refuzuar të njohë kishën. Ajo ndërpreu marrëdhëniet me Kostandinopojën pas vendimit të saj për dhënien e autoqefalisë. Në Rusi, ndarja midis kishave vazhdon ende. Vladimir Putin, presidenti i vendit, tha se autoqefalia kishte për qëllim “të ndajë popujt e Rusisë dhe Ukrainës”, raporton abcnews.al
Në korrik, disa muaj para se të dërgonte 100,000 trupa në kufirin ukrainas, Putin tha se po sulmohej “uniteti shpirtëror” i vendeve. Mbështetësit e kishës ruse, e cila ende kontrollon mijëra famulli në Ukrainë, marshuan në Kiev atë muaj. Por me gjithë zhurmën që u shkaktua, autonomia e kishës në Ukrainë përshpejtoi “divorcin kulturor” nga Rusia.
Muajin e kaluar, në shenjë të asaj ndarjeje, Kisha Ortodokse e Ukrainës propozoi që dita e Krishtlindjeve të ishte data 25 dhjetor.
/abcnews.al
