Mes shumë fatkeqësive ekologjike të kërcënuara, një që pak e kanë njohur si mjaft të tmerrshme është humbja e lakuriqëve të natës.
Sipas librit të ekologut suedez Johan Eklöf, Manifesti i errësirës, rreth katër dekada më parë, shumica e kishave në Suedinë jugperëndimore ishin të mbushura me koloni lakuriqësh nate, gjë që nuk është më kështu.
Në hulumtimin e tij, ai pretendon se një nga fajtorët e mëdhenj për këtë është ndotja nga drita.
“Çdo zonë ka instaluar ndriçim modern për të treguar arkitekturën me të cilën ata krenohen, ndërsa kafshët të cilat për shekuj janë strehuar në errësirën e kambanave të kishave dhe që për 70 milion vjet e kanë bërë natën shtëpinë e tyre ngadalë po zhduken nga këto vende”, vëren ai.
Një profesor në Universitetin e Stokholmit dhe një ekspert për lakuriqët e natës, të vetmit gjitarë që mund të fluturojnë, Eklof trajtoi në librin e tij se si speciet shtazore ndikohen nga drita artificiale dhe se si marrëdhënia e njerëzimit me errësirën përfundoi të jetë problematike.
Termi “ndotje nga drita” filloi të përdoret nga astronomët në fund të viteve 1960. Sot, fjala i referohet ndotjes së vazhdueshme dhe intensive të dritës të emetuar nga qytetet pas muzgut, duke bllokuar pamjen e yjeve dhe duke ngjyrosur qiellin e natës me një portokalli.
Deri në vitin 2016, 80% e popullsisë së botës dhe 99% e Shteteve të Bashkuara jetonin nën një qiell nate të ndryshuar nga drita. Sot, një e treta e popullsisë së botës nuk mund ta shohë galaktikën, edhe në natën më të kthjellët. Megjithatë, ky fenomen i ndotjes nga drita ka implikime shumë më serioze sesa shikimi i yjeve.
Jeta e pasur e natës
Në faqet e librit të tij, Eklöf kujton të harruarën, se nata jep jetë dhe mobilizon krijesa, të pajisura me sy të mëdhenj dhe të ndjeshëm ndaj rrezatimit infra të kuq, që shohin atë që ne nuk mundemi dhe, mbrohen nga errësira, veprojnë në një farë mënyre që ne vetëm mund ta imagjinojmë.
Për shembull, lakuriqët e natës meshkuj çiftëzohen një herë dhe më pas vdesin. Femrat bartin dhe vendosin vezët e tyre në ara dhe më pas edhe ato vdesin. Siç thotë Eklöf, këto krijesa, me një rol kyç në pjalmimin dhe ruajtjen e ekuilibrit të ekosistemeve, kërcënohen nga drita artificiale që i ngatërron.
Siç shpjegon ai në Manifestin e errësirës në detaje magjepsëse të frikshme, të gjithë organizmat e gjallë drejtohen nga ritme rrethore të ndjeshme ndaj dritës që, rezultojnë në një sërë problemesh nga çorientimi deri në vdekje.
Breshkat e detit që lindin ngatërrohen nga shkëlqimi i qytetit dhe shkojnë në brendësi, jo nga deti me hënë. Pemët urbane, të hutuara nga ndriçimi artificial, mbeten më të gjelbërta se ato në fshat. Në një ishull australian, drita i çorganizoi muretat në një masë të tillë, saqë ato lindën shumë më vonë se normalisht, kur ushqimi tashmë kishte mbaruar. Edhe koralet, të çorganizuara nga drita artificiale, reduktojnë riprodhimin e tyre, besojnë shkencëtarët.
Por jo vetëm krijesat e mbretërisë së kafshëve preken nga drita, por edhe bimët dhe njerëzit. Sytë tanë e kanë të vështirë të përshtaten me errësirën dhe shikimi ynë i natës i cili aktivizohet nga proteina rodopsina në retinë kërkon kohë për të punuar. Tani, metropolet si Singapori dhe Hong Kongu janë aq të ndezura sa banorët e tyre mezi përdorin shikimin e natës. Ndërsa rodopsina e tyre bëhet e panevojshme, ajo atrofizohet dhe me kalimin e viteve është e mundur që pasardhësit e tyre të privohen nga kjo proteinë pigmenti dhe të mos mund të shohin më në errësirë, madje as në ndriçim të moderuar. /abcnews.al
