Nga Tim Harford, The Financial Times
Në kushtet kur më shumë se gjysma e popullsisë britanike është vaksinuar plotësisht, dhe kur qeveria mezi pret të shpallë fitoren, me lejoni të them 2 fjalë për Kamerunin. Me një popullsi sa gjysma e asaj të Anglisë, Kameruni ka administruar vetëm 160.000 doza vaksine. Në një ditë të zakonshme, këtë sasi Britania e Madhe e administron nga mëngjesi deri pak para drekës.
Unë kam një lidhje të caktuar romantike me Kamerunin, por vendi që ndodhet në Afrikën Perëndimore, nuk është i vetmi që e vuan mungesën e vaksinave. Më shumë se 6 muaj nga nisja e fushatës globale të vaksinimit, më pak se një e katërta e njerëzve në të gjithë botën kanë marrë qoftë edhe një dozë të vetme vaksine.
Prandaj nuk është ndonjë çudi që më shumë njerëz kanë vdekur nga Covid-19 këtë vit 2021, sesa në vitin 2020. Atëherë, çfarë mund të bëhet në këto kushte? Është folur shumë për barazinë e shpërndarjes së vaksinave, por problemi kryesor nuk është grumbullimi i vaksinave apo rritja e çmimeve.
Problemi qëndron tek prodhuesit, të cilët nuk mund t’i prodhojnë aq shpejt dozat që duhen. Nëse do të kishin mundësi, atëherë India, si një prodhuese e madhe e vaksinave në botë, do të kishte vaksinuar plotësisht shumë më shumë se vetëm 5 apo 6 për qind të popullsisë që ka vaksinuar deri më sot.
Prodhimi global i vaksinave, ka qenë gjithsesi mbresëlënës dhe me ritme të përshpejtuara. Sipas “Airfinity”, një kompani analitike e shkencave të jetës, 1 miliardë doza u prodhuan deri më 12 prill. Një miliardë të tjera u prodhuan deri më 26 maj, dhe miliardi i tretë deri më 22 qershor.
Ky është një ritëm shumë premtues. Por na duhen 11 miliardë doza për të vaksinuar plotësisht 70 për qind të botës, gjë që mund të mos ndodhë deri në vitin 2022. Por kohët e fundit, po gjen mbështetje një ide që tingëllon gati shumë fëminore:nëse zvogëlojmë madhësinë e dozës, ne mund të vaksinojmë më shumë njerëz nga çdo flakon i vaksinës.
E pse të mos u japim njerëzve gjysmë doze? Po çerek doze? Me çerek doze, ne tashmë mund të kishim vaksinuar popullatën e rritur të botës. Ideja duket në pamje të parë absurde – nuk mund të dehesh duke e holluar me ujë birrën që po pi – por gjithçka varet nga ajo se sa efektive mund të jenë vaksinat në doza më të ulëta.
Pesë vjet më parë, të përballur me një shpërthim epidemik të etheve të verdha dhe mungesën e vaksinave, 7 milion njerëz në Republikën Demokratike të Kongos morën secili vetëm një të pestën e dozës normale. Dhe ajo strategji e miratuar edhe nga OBSH duket se funksionoi.
Alex Tabarrok, profesor në Universitetin George Mason, ka promovuar prej muajsh idenë e regjimeve alternative të dozimit të vaksinave. Kohët e fundit, ai dhe studiues të tjerë, duke përfshirë edhe specialistin e tregut të vaksinave dhe ekonomistin fitues të çmimit Nobel Michael Kremer, bënë publik një studim mbi këtë çështje.
Në të njëjtën kohë, një studim tjetër që mbron skemën e dozave të reduktuara, me autorë epidemiologët Benjamin Coëling dhe Ëey Ëen Lim dhe specialisten e evolucionit të viruseve Sarah Cobey, është botuar së fundmi në “Nature Medicine”.
Çfarë provash ka se vaksinat me një dozim më të ulët, mund të funksionojnë ndaj Covid-19? Nga testet klinike në shkallë të plotë, u zbulua se vaksina e Oxford/AstraZeneca dukej se funksiononte më mirë kur injeksioni i parë përbëhej nga një gjysmë doze.
Por ka shumë të dhëna mbi nivelet e antitrupave që prodhojnë njerëzit në përgjigje edhe të dozave të vogla. Dhe sipas një studimit të fundit të botuar në “Nature Medicine” nga David Khoury dhe kolegët e tij, këto antitrupa janë të ndërlidhura fort me mbrojtjen ndaj Covid-19.
Siç vërejnë Kremer dhe kolegët e tij, nëse nivelet e antitrupave janë të tilla që ofrojnë një mbrojtje të mirë, atëherë vaksinat e mRNA (BioNTech / Pfizer dhe Moderna) mund të mbrojnë ashtu si vaksinat shumë efektive AstraZeneca edhe nëse jepet në 2/3, 50 për qind apo edhe vetëm 25 për qind të dozës normale.
Një raport paraprak i kohëve të fundit, zbuloi gjithashtu se një skemë me dy doza të vaksinës Moderna me 25 për qind të dozës normale, prodhon një përgjigje të antitrupave të krahasueshme me atë nga një prekurit nga Covid-19.
Një testim është duke u zhvilluar aktualisht në Belgjikë, për të eksploruar doza alternative të vaksinës Pfizer, ndërsa kompania Moderna ka thënë se po shqyrton mundësinë e administrimit të dozave edhe më të ulëta. Koncepti i një doze standarde ose të plotë, është më i paqartë nga sa mund të imagjinohet.
Këto vaksina u zhvilluan me shumë shpejtësi, dhe me një fokus tek efektiviteti, gjë që nënkuptonte drejt dozave të larta. Melissa Moore, një nga zyrtaret kryesore shkencore në kompaninë Moderna, e ka pranuar këtë gjë. Ndaj ka gjasa që dozat aktuale t’i konsiderojmë si shumë të panevojshme.
Kjo nuk do të thotë se duhet të braktisim dozat standarde, të cilat janë provuar dhe testuar në teste të mëdha klinike. Por se duhet të testojmë menjëherë edhe alternativat. Por a ka ndonjë dobësi kjo skemë e re?
Nëse vaksinat me doza më të ulëta nuk funksionojnë ashtu siç sugjerojnë studimet mbi antitrupat, ky është një problem që mund ta rregullojnë me vonë dozat përforcuese. Është akoma më shqetësuese perspektiva që një grup i madh njerëzish që marrin doza të ulëta vaksine, mund ta nxitin virusin të evoluojë drejt rezistencës ndaj vaksinës.
Cobey e pranon këtë rrezik, por argumenton se nëse doza të pjesshme ndihmojnë në zvogëlimin e numrit të njerëzve të infektuar, kjo gjë i jep virusit më pak mundësi për të pësuar mutacione. Nëse mutacionet e rrezikshme mund të zvogëlohen, në vend se të rriten, kjo gjë është e paqartë.
Por e qartë është se miliona jetë njerëzish mund të shpëtohen, nëse vërtetohet se vaksinat me doza të pjesshme funksionojnë mirë. Është momenti që duhet mësuar një leksion. Ndërsa prodhimi dhe testimi i këtyre vaksinave ka qenë i mrekullueshëm, herën tjetër ne mund të bëjmë akoma më mirë.
Ne duhet të zhvillojmë më shumë testime dhe më herët në kohë, për të prodhuar prova mbi një larmi më të madhe pyetjesh sesa “A janë të sigurta?” dhe “A funksionojnë ato?”. Teste të tilla janë të shtrenjta; por mjafton mirëkuptimi se ajo që ato japin ia vlen të paguhet. / Përktheu: Alket Goce-abcnews.al
