Nga Alice Tidey, Euronews
E marta ishte dita e fundit e Donald Trump në detyrë.
Amerika tani do të udhëhiqet nga Joe Biden, por si ka ndikuar politika e Trump në Europë.
A kanë besim vendet e tjera te Amerika?
Gjatë presidencës së tij, Trump prishi marrëdhëniet me aleatët europianë – duke refuzuar t’i shtrëngonte dorën e Angela Merkel në Shtëpinë e Bardhë – gjithashtu ai e cilësoi Vladimir Putin si një “person të frikshëm” dhe Kim Jong-Un si një “udhëheqës të madh”.
Ai gjithashtu kërcënoi se do të tërhiqej nga traktatet ndërkombëtare që promovojnë një rend global të bazuar në rregulla. Uashingtoni u tërhoq nga Marrëveshja e Parisit për ndryshimin e klimës dhe nga marrëveshja e rëndësishme bërthamore me Iranin dhe filloi procesin për t’u tërhequr nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) në mes të një pandemie globale.
Për Ian Bond, drejtor i politikës së jashtme: “ndikimi më i madh” i presidencës së Trump për Europën, ishte “humbja e besueshmërisë së Amerikës si një aleat”.
“Ka pasur mosmarrëveshje serioze transatlantike në të kaluarën – veçanërisht mbi Irakun në 2003 – por asnjë president i mëparshëm që nga Lufta e Dytë Botërore nuk e kishte sfiduar parimin e aleancës transatlantike në mënyrën që e bëri Trump, kur ai vuri në dyshim nëse SHBA do të ishte e detyruar të mbronte një aleat të NATO-s që është sulmuar, “tha Bond për Euronews.
Një sondazh i publikuar të martën, në të cilën morën pjesë 15,000 njerëz nga 11 vende europiane zbuloi se një shumicë – 51 përqind besojnë se administrata e ardhshme e Biden nuk do të jetë në gjendje të përmirësojë ndarjet e brendshme të vendit dhe nuk do të investojë në zgjidhjen e çështjeve ndërkombëtare si ndryshimi i klimës, paqja në Lindjen e Mesme, marrëdhëniet me Kinën dhe siguria europiane.
Për më tepër, vetëm 10 përqind e të anketuarve e përshkruan Uashingtonin si një partner “të besueshëm” i cili gjithmonë do të mbrojë Europën.
Të paktën 60 përqind e të anketuarve, gjithashtu mendojnë se vendi i tyre nuk mund të varet nga mbështetja e SHBA në rast të një krize të madhe.
Marrëdhënia me BE-në?
Gjatë katër viteve të fundit, Europës iu desh të luftonte me krizat e së kaluarës dhe sigurisht me krizën e re që shkaktoi pandemia si – financiare, ekonomike, migruese dhe sanitare.
Këto kanë ekspozuar ndryshime të forta ideologjike në Europë dhe marrëdhënie të tensionuara midis vendeve anëtare.
“Presidenca e Trump ka inkurajuar liderë të tillë si Viktor Orban në Hungari ose PiS (Partia qeverisëse e Ligjit dhe Drejtësisë) në Poloni sepse ata kanë pasur marrëdhënie më mira por pa pasur interes të veçantë me SHBA-në, për disa nga normat demokratike, “tha për Euronews Kristine Berzina, një bashkëpunëtore në Fondin Gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.
Charles Kupchan, një anëtar i vjetër në Këshillin e Marrëdhënieve me Jashtë (CFR) tha: “Trump forcoi marrëdhëniet joliberale politike në Europë.”
“Rezultati ishte ndarje më e thellë e brendshme brenda BE-së, siç pamë gjatë përpjekjeve të fundit të Varshavës dhe Budapestit për të penguar kalimin e buxhetit të BE-së.”
Mbrojtja dhe politika e jashtme
Të papriturat nga Uashingtoni, duke përfshirë vendimet e menjëhershme për të tërhequr trupat amerikane të vendosura në Europë ose mbështetjen e luftëtarëve aleatë kurdë në Siri, si dhe kritikat e përsëritura të Trump për shpenzimet e pakta të mbrojtjes nga aleatët europianë të NATO-s e shtynë BE-në të ishte “më këmbëngulëse” në arenën botërore.
“Sa më e fortë gjeopolitikisht të bëhet Europa, aq më partnere e mirë do të jetë për Shtetet e Bashkuara. Një Europë e tillë do të forconte marrëdhëniet transatlantike,” tha Kupchan për Euronews.
“Në politikën e jashtme, është e vështirë të themi që BE ishte më aktive gjatë epokës Trump se më parë,” argumentoi Bond.
“Megjithëse gjeti mënyra për të shmangur efektet më të këqija të përçarjes së tij, BE-ja që vepronte vetëm ishte shumë më e dobët se BE-ja që bashkëpunonte me SHBA-në për të mbështetur rendin e bazuar në rregulla.
“Fqinjësia e BE-së, nga Libia në Bjellorusi, është shkatërruar nga konflikte që në shumicën e rasteve BE-ja as nuk është përpjekur t’i zgjidhë.
Europa duhet të marrë seriozisht mbrojtjen dhe sigurinë që do të ofrojë administra e Biden por nuk ka asnjë garanci nëse Europa do të jetë në gjendje të bëjë më shumë për veten e saj, “vazhdoi ai.
Për më tepër, një Europë më këmbëngulëse mund të copëtojë aleancën. Marrëdhëniet me Kinën ofrojnë një shembull kryesor, tha Berzina.
Marrëdhëniet kinezo-amerikane “u tensionuan shumë shpejt” gjatë viteve në detyrë të Trump duke çuar në një luftë tregtare, ndërsa marrëdhënia BE-Kinë “ka qenë e paqëndrueshme “, me Brukselin që përshkruan Pekinin si një “rival sistemik” dhe më pas nënshkruan një marrëveshje investimi.
Qasja e bllokut, vazhdoi ajo, ngre pyetjen “nëse marrëveshja e re tregtare e Europës me Kinën është një shembull i autonomisë dhe fuqisë europiane .
Ndryshimi i klimës dhe të drejtat digjitale
Ambiciet globale në rritje të Europës kanë përforcuar mbrojtjen dhe punët e jashtme të së kaluarës pasi tërheqja e Trump për çështje të tilla si: ndryshimi i klimës i ka siguruar Europës një mundësi për të ndërhyrë dhe për të marrë udhëheqjen.
Administrata e Biden nuk ka gjasa të bëjë të njëjtat gabime.
Por aspirata e Europës për të qenë në krye për çështje të tjera, veçanërisht mbrojtja digjitale dhe taksimi, mund të mos jetë aq e mirëpritur nga shteti, veçanërisht duke pasur parasysh se ato synojnë kryesisht kompani të mëdha amerikane.
“Për shkak se Europa ka qenë shumë këmbëngulëse dhe ambicioze për të tilla çështje në vitet e fundit të Trump, do të jetë më e vështirë të gjesh një pikë të përbashkët me SHBA-në sapo të marrë detyrën administrata e re e Biden dhe kështu ekziston mundësia që këto fusha të bashkëpunimit do të kthehen në shkaqe për konflikt, “theksoi Berzina.
Por, përkundër sfidave me të cilat do të përballet marrëdhënia transatlantike për shkak të politikave të Trump, largimi i tij nga Shtëpia e Bardhë duhet të jetë lehtësim për udhëheqësit perëndimore, sipas ekspertëve.
“Kanë qenë katër vite të gjatë dhe të dhimbshëm. Tani është koha për t’u për të shëruar dhe për të ecur përpara,” përfundoi Kupchan./Përktheu Sonila Backa/abcbews.al
