Nga Robert Muggah, Foreign Policy
Mbrojtja e Amazonës është një prioritet global. Dhe me të drejtë: Siç e dinë shumica prej nesh deri tani, shpyllëzimi i pamëshirshëm i pyllit tropikal më të madh në botë kërcënon të shkatërrojë një nga rezervuarët më të pasur të planetit të biodiversitetit dhe të dëmtojë agjendën ndërkombëtare të klimës.
Megjithatë, ka një arsye tjetër pse pylli tropikal i Amazonës është një shqetësim në rritje për politikëbërësit globalë. Shkatërrimi i pyjeve po përshpejtohet nga një metastazë e krimit të organizuar, duke përfshirë një rritje të prodhimit, trafikimit dhe konsumit të kokainës, raporton abcnews.al.
Për të mbështetur përpjekjet për të ngadalësuar shpyllëzimin dhe për të mbrojtur biodiversitetin, Brazili po mbledh liderët e tetë vendeve për një samit në qytetin verior brazilian të Belem më 8 dhe 9 gusht.
Objektivat qendrore të samitit janë t’i japë fund shpyllëzimit të pakontrolluar, të promovojë rigjenerimin e zonave drejt shkatërrimit dhe të mbështesë rreth 30 milionë njerëz që banojnë në Amazon.
Dokumenti përmban një agjendë ambicioze, e cila thekson sigurinë, zhvillimin dhe mbrojtjen e mjedisit në rreth 2.7 milionë kilometra katrorë të pyjeve tropikale.
Presidenti brazilian Luiz Inácio Lula da Silva dhe ai kolumbian Gustavo Petro gjithashtu shpresojnë të marrin mbështetje për një përmirësimin e politikave dhe financiare të Organizatës së Traktatit të Bashkëpunimit në Amazon, një organ ndërqeveritar i krijuar në fund të viteve 1970 për të inkurajuar zhvillimin e qëndrueshëm në të gjithë rajonin.
Një draft i hershëm i deklaratës u kërkoi qeverive, sektorit privat dhe shoqërisë civile të arrinin qëllime tashmë të njohura: të zgjerojnë mbrojtjen dhe pjesëmarrjen e popujve indigjenë, të rrisin masat mbrojtëse për biodiversitetin dhe të rrisin investimet në një bioekonomi të gjelbër të qëndrueshme, raporton abcnews.al.
Këto aktivitete kriminale shtohen nga organizatat gjithnjë e më të sofistikuara dhe të fuqishme që kontrollojnë prodhimin dhe trafikimin e drogës në rajon.
Si rezultat, trakte të mëdha të Amazonës, veçanërisht në ato vende që kontrollojnë pjesën më të madhe të pyjeve tropikale (Brazili, Peruja, Kolumbia dhe Bolivia në atë renditje), janë të shkatërruara nga një ekosistem krimi.
Një studim i publikuar rishtazi nga Zyra e OKB-së për Drogën dhe Krimin (UNODC) thekson marrëdhëniet komplekse dhe në zhvillim midis llojeve të krimit të drogës, mjedisit dhe të tjera në rajon.
Megjithëse aktivitetet e paligjshme që ndikojnë në mjedis nuk janë gjithmonë të lidhura drejtpërdrejt me grupe të fuqishme kriminale, ka shenja shqetësuese se zona po regjistron një rritje të krimit të organizuar dhe atë ndër personal, me implikime të gjera për angazhimet rajonale, në të vërtetë globale, klimës dhe biodiversitetit.
Me përjashtim të prerjeve të paligjshme dhe shkatërrimit të tokës, çështjet që përfshijnë drogën dhe krimin tjetër të organizuar zakonisht janë përjashtuar nga debatet globale dhe rajonale për mbrojtjen e pyjeve.
Një pjesë e arsyes për këtë është se ata konsiderohen shumë të ndjeshëm politikisht nga qeveritë në pellgun e Amazonës për shkak të lidhjeve të pretenduara të zyrtarëve qeveritarë dhe politikanëve me krimin e organizuar.
Një shqetësim tjetër është se bisedat për zbulimin dhe prishjen e ekosistemit të krimit mund ta kthejnë pa dashje agjendën mjedisore në një çështje sigurie, të shtrembërojnë prioritetet kryesore dhe t’i hapin derën ndërhyrjes së huaj përgjatë linjave të të ashtuquajturës luftë të Shteteve të Bashkuara kundër drogës.
Ndërsa i neglizhuar në negociatat për mbrojtjen e klimës dhe biodiversitetit, kriminaliteti është rritur në Amazon. Rajoni po regjistron një rritje të krimit, nga kultivimi i kokainës dhe trafikimi i kokainës tek prerjet e paligjshme dhe minierat e paligjshme, së bashku me mashtrimin, zhvatjen dhe atentatet.
Korrupsioni vepron si një përshpejtues i shpyllëzimit dhe degradimit, pikërisht sepse disa nga ata të ngarkuar me mbrojtjen e pellgut të Amazonës duke përfshirë zyrtarë të nivelit të lartë qeveritar, agjentë kufitarë dhe autoritete licencuese janë vetë të implikuar në ryshfet dhe korrupsion, raporton abcnews.al.
Ka një sërë mënyrash që mallrat e trafikuara, nga droga, druri dhe ari te soja, vaji i palmës dhe bagëtia i kalojnë kufijtë me ndihmën e lejeve të rreme, të skemave të pastrimit të parave dhe me bashkëpunimin e zyrtarëve publikë.
Raporti i UNODC thekson marrëdhëniet indirekte midis tregjeve të drogës dhe shpyllëzimit, pasi trafikantët kërkojnë të ri investojnë të ardhurat në blerje të ligjshme dhe të paligjshme tokash, pastrimin e pyjeve, krijimin e kullotave të bagëtive dhe monokulturave të sojës, palmave vajore dhe kulturave të tjera.
Në të vërtetë, ka më shumë se 2,5000 pista ajrore private vetëm në Amazonën braziliane, mbi gjysma e të cilave besohet se janë të paligjshme dhe më shumë se një e katërta e të cilave ndodhen në territore të mbrojtura ose indigjene.
Shtojini kësaj edhe përhapjen e porteve të improvizuara lumore, të cilat lehtësojnë zgjerimin e tregjeve të ligjshme dhe të paligjshme.
Në Kolumbi, për shembull, trafikantët e drogës kanë kontraktuar me kompanitë lokale të drurit që fshehin drogën në varka, duke i transportuar ato në portet nëpërmjet Brazilit, Guajanës, Surinamit dhe Venezuelës. Policia federale braziliane sekuestroi 16 sasi kokaine të fshehura në dërgesat e drurit vetëm midis 2017 dhe 2021.
Këto aktivitete shoqërohen gjithashtu shpesh me mosmarrëveshje midis bandave rivale dhe komuniteteve lokale, duke rezultuar në një rritje të mprehtë të dhunës vdekjeprurëse dhe jovdekjeprurëse, dhe sekuestrime dhe kontroll të paligjshëm të tokave, raporton abcnews.al.
Tashmë, një pjesë e konsiderueshme e arit të nxjerrë dhe të eksportuar nga pellgu i Amazonës është i paligjshëm.
Në Brazil, ka më shumë se 320 miniera ilegale ari në nëntë shtetet që përbëjnë Amazonën e vendit. Fraksionet kryesore të trafikut të drogës, duke përfshirë Primeiro Comando da Capital, kanë infiltruar operacionet e minierave në territoret indigjene, duke zhvatur taksa dhe duke krijuar partneritete me bandat në Venezuelën fqinje.
Ndërkohë, në Amazonën kolumbiane, është përhapur gërmimi i paligjshëm për ar, duke përfshirë ish-grupe guerile si Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë (FARC).
Ari është gjithashtu eksporti kryesor i Bolivisë, me rajonin e minierave që përshkon parqet dhe rezervat kombëtare. Dhe në Peru, minierat e arit janë një nga disa mënyra se si grupet e drogës pastrojnë të ardhurat.
Ndër zonat me rrezik më të lartë është rajoni ku kufijtë e Brazilit, Kolumbisë dhe Perusë bashkohen, përgjatë lumenjve Caquetá-Japurá, Putumayo dhe Amazon. Pika të tjera të nxehta përfshijnë zonën ku bashkohen Brazili, Bolivia dhe Venezuela.
Nuk është për t’u habitur që zonat tre-kufitare, si dhe korridoret e tyre të ndryshme të transportit janë jashtëzakonisht të prekura nga krimi. Në vitin 2020, për shembull, komunat braziliane në Amazonën ligjore raportuan normat më të larta të vrasjeve në vend, një mesatare rajonale prej rreth 30 vrasjesh për 100,000 krahasuar me mesataren kombëtare prej 24.
Shkalla e vrasjeve në të gjithë Brazilin verior është rritur më shumë se 260 për qind që nga viti 1980, që përkon me një periudhë të gjatë të rritjes së shpyllëzimeve dhe trafiku në rritje të drogës.
Duke pasur parasysh natyrën e qenësishme transnacionale të sfidave të krimit me të cilat përballet pellgu i Amazonës, bashkëpunimi rajonal dhe ndërkombëtar është thelbësor.
Nëse mbështetet me burime adekuate dhe zbatohet siç duhet, deklarata Belém mund të nxisë bashkëpunimin shumë të nevojshëm.
Shtetet e pellgut të Amazonës duhet gjithashtu të koordinojnë operacionet e tyre kundër krimit, të gjejnë mënyra për të shkëmbyer informacione të ndjeshme, për të hetuar rrjetet kriminale nëpër juridiksione dhe për të ndjekur penalisht liderët e krimit dhe mbështetësit e tyre financiarë, raporton abcnews.al.
Gjithashtu nevojiten urgjentisht masa më të mëdha mbrojtëse për të mbrojtur mjedisin, pyjet dhe njerëzit që jetojnë në to.
Megjithatë, deri më tani, vetëm tre vende në pellgun e Amazonës, Kolumbia, Ekuador dhe Guajana kanë ratifikuar Marrëveshjen Escazú, një traktat i krijuar për të arritur pikërisht këtë.
Brenda vendit, mbrojtja e Amazonës kërkon një integrim më të madh, monitorim të përbashkët dhe shkëmbim informacioni nëpër ministri dhe departamente që kanë të bëjnë me zbatimin e ligjit, drejtësinë, të drejtat e njeriut, çështjet mjedisore, qytetet dhe çështjet indigjene.
Vendet e pellgut të Amazon duhet të hetojnë dhe ndjekin penalisht kriminalët që synojnë aktivistët dhe gazetarët indigjenë dhe të të drejtave të njeriut të përfshirë në mbrojtjen e atyre që janë në vijën e parë të luftës kundër shkatërrimit të mjedisit dhe krimit të organizuar.
/abcnews.al
