Presionet politike mbi mediat po rriten anembanë botës, pasi gjysma e njerëzimit tashmë ka votuar ose do të votojë këtë vit, thekson Reporterët pa Kufij (RSF) në raportin dhe renditjen për lirinë e shprehjes në 2024.
Norvegjia mbetet në krye të renditjes së 22-të të lirisë së shtypit botëror të përpiluar nga OJQ-ja, ndërsa në vendin e fundit, e 180-ta, është Eritrea, duke pasuar Korenë e Veriut, e cila e pushtoi atë për dy vitet e mëparshme.
Franca ndodhet në vendin e 21-të ndërsa Greqia në vendin e 88-të nga e 107-ta. Në nivel global, kushtet e punës për gazetarinë janë përkeqësuar në tre të katërtat e vendeve.
Gazetarët denoncojnë veçanërisht “mungesën e qartë të vullnetit politik të komunitetit ndërkombëtar për të zbatuar parimin e mbrojtjes së gazetarëve” mbi të gjitha në Gaza.
Mbi njëqind reporterë palestinezë janë vrarë në operacionet ushtarake izraelite, 22 prej tyre në krye të detyrës, raporton RSF. Raporti i vitit 2024 thekson rënien e mbrojtjes së gazetarisë nga shtetet edhe pse ata duhet ta garantojnë atë, si dhe rolin aktiv të shumë njerëzve në dezinformim.
RSF flet për një “përkeqësim shqetësues të mbështetjes dhe respektimit të autonomisë së medias”, ndërsa “2024 është viti më i madh zgjedhor në historinë botërore”.
Pothuajse gjysma e popullsisë së botës do të votojë të paktën një herë, nga India në SHBA.
Në Argjentinë (66, -26 vende), presidenti i ri ultra-liberal Javier Millay njoftoi në mars mbylljen e agjencisë publike të lajmeve TELAM, të cilën ai e akuzoi për përfshirje në “propagandë”.
Situata është veçanërisht shqetësuese në atë vend që kur Milei mori detyrën, të cilin Reporterët pa Kufij e përshkruan si një “grabitqar” të lirisë së shtypit.
Në Sahel, juntat ushtarake që morën pushtetin në Niger (80), Burkina Faso (86) dhe Mali (114) nuk reshtin së “shtrënguari kordonin” e kontrollit të tyre mbi median dhe duke penguar punën e gazetarëve.
Kontrolli i faqeve të rrjeteve sociale dhe më gjerësisht i publikimeve në internet është shqetësues në Vietnam (174) dhe Kinë (172), të cilat OJQ-ja i akuzon për burgosjen e shumicës së gazetarëve në botë, censurimin dhe monitorimin e punonjësve të medias.
Në Europën Lindore dhe Azinë Qendrore gjithashtu, “censura e mediave u intensifikua, sipas RSF, duke cituar Bjellorusinë (167), Gjeorgjinë (103), Kirgistanin (120) dhe në Azerbajxhan (164).
Rusia, ku Vladimir Putin u rizgjodh president në mars, renditet në vendin e 162-të. Në të njëjtën kohë, arsenali i atyre që merren me dezinformim pasurohet falë inteligjencës artificiale krijuese.
Në Europë, liria e shtypit “po testohet nga shumica në pushtet”, tha RSF, duke cituar “Hungarinë, Maltën dhe Greqinë”.
Në më shumë se tre të katërtat e vendeve të botës, sipas organizatës, ka ndërhyrje të shpeshta nga politikanë në media, pasi ata janë të përfshirë në fushata propagandistike apo dezinformuese. Fenomeni është karakterizuar si “sistematik” në 31 vende.
Rënia më spektakolare në renditje për sa i përket lirisë së shtypit është regjistruar nga Afganistani nën regjimin taleban (178, -26 vende), Togo (113, -43) dhe Ekuadori (110, -30).
Ndërkohë vërehet se “interesat politike krijojnë një atmosferë mbytëse për gazetarët në shumë vende kandidate për anëtarësim në Bashkimin Europian, si Bosnje-Herzegovinë (renditur e 81-ta), Serbia (e 98-ta) dhe Shqipëria (e 99-ta). Turqia (e 158-ta) vazhdon të burgosë gazetarë dhe të minojë median nëpërmjet censurës në median on line dhe kontrollit mbi pushtetin gjyqësor”.
Përkundrazi, Reporterët pa Kufij konsiderojnë se situata është përmirësuar ndjeshëm në Kili (52, +31), Brazil (82, +10) dhe Poloni (47, +10).
/abcnews.al
