Nga Ben Westcott and Rebecca Wright, CNN
Veprimet e pretenduara të qeverisë kineze në Xinjiang kanë shkelur çdo nen të Konventës të Kombeve të Bashkuara për gjenocid, sipas një raporti të pavarur nga më shumë se 50 ekspertë globalë për të drejtat e njeriut, krimet e luftës dhe të drejtën ndërkombëtare.
Në raportin e publikuar të martën nga Instituti Newlines për Strategji dhe Politika, theksohet se qeveria kineze “mbante përgjegjësinë shtetërore për një gjenocid të vazhdueshëm kundër ujgurve në shkelje të konventës së (OKB)”.
Deri në 2 milion ujgurë dhe pakica të tjera myslimane besohet të jenë pjesë e një rrjeti të gjerë të qendrave të paraburgimit në të gjithë rajonin, sipas Departamentit të Shtetit të SHBA-së, ku ish-të arrestuarit pretendojnë se ata ishin subjekt i abuzimit seksual dhe madje janë sterilizuar me forcë.
Kina ka mohuar akuzat për abuzime të të drejtave të njeriut, duke thënë se qendrat janë të nevojshme për të parandaluar ekstremizmin fetar dhe terrorizmin.
Duke folur në një konferencë për shtyp në 7 Mars , Ministri i Jashtëm Wang Yi tha se akuzat për një gjenocid të ndodhur në Xinjiang “ishin të pahijshme”.
Më 19 janar, administrata në largim e Trump deklaroi se qeveria kineze po kryente gjenocid në Xinjiang.
Konventa e gjenocidit
Konventa e OKB-së me katër faqe u miratua nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në dhjetor 1948 dhe ka një përkufizim të qartë të asaj që përbën “gjenocid”. Kina është nënshkruese e konventës, së bashku me 151 vende të tjera.
Në nenin II të konventës thuhet se gjenocidi është një përpjekje për të kryer veprime “me synimin për të shkatërruar, plotësisht ose pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar”.
Ekzistojnë pesë mënyra në të cilat mund të ndodhë gjenocidi, sipas konventës: vrasja e anëtarëve të grupit; dëme të shumta në fizikun ose psikologjinë e anëtarëve të grupit, vendosjen e masave që synojnë parandalimin e lindjeve brenda grupit; ose transferimi me forcë i fëmijëve të grupit në një grup tjetër.
Që kur konventa u prezantua në 1948, shumica e dënimeve për gjenocid kanë ndodhur në Gjykatat Penale Ndërkombëtare nga OKB, të tilla si ato për Ruandën dhe Jugosllavinë, ose në gjykatat kombëtare.
Në vitin 2006, ish-diktatori Saddam Hussein u shpall fajtor për gjenocid në një gjykatë në Irak.
Shkelja e vetme një akti në Konventën e Gjenocidit do të përbënte një zbulim të gjenocidit, sipas një raporti të Newlines, i cili pretendon se qeveria kineze ka përmbushur të gjitha kriteret me veprimet e saj në Xinjiang.
Yonah Diamond, këshilltar ligjor në Qendrën Raoul Wallenberg për të Drejtat e Njeriut, i cili mori pjesë në raport, tha se kërkimi i provave të vrasjeve masive ose shfarosjes të një populli ishin një keqkuptim.
“Pyetja e vërtetë është, a ka prova të mjaftueshme për të treguar se ka një qëllim për të shkatërruar një grup – dhe kjo është ajo që paraqet ky raport,” tha ai.
Të pesë përkufizimet e gjenocidit të paraqitura në konventë janë shqyrtuar në raport për të përcaktuar nëse akuzat kundër qeverisë kineze përmbushin çdo kriter specifik.
Instituti Newlines për Strategji dhe Politikë u themelua në 2019 si një agjenci nga Universiteti Fairfax i Amerikës, me qëllim për të “forcuar politikën e jashtme të SHBA-së për ti dhënë një kuptim të thellë të gjeopolitikës së rajoneve të ndryshme të botës dhe sisteme vlerash.
Mijëra dëshmi të dëshmitarëve okularë nga ujgurë dhe dokumentet zyrtare të qeverisë kineze ishin midis provave të shqyrtuara nga autorët, tha Diamond.
Sipas raportit, mes 1 milion dhe 2 milion njerëz dyshohet se janë arrestuar në deri në 1,400 objekte internimi pa gjyq në të gjithë Xinjiang nga qeveria kineze që nga viti 2014, kur nisi një fushatë që gjoja synonte ekstremizmin islamik. Pekini ka pohuar se kjo ishte e nevojshme pas një serie sulmesh vdekjeprurëse në Xinjiang dhe pjesë të tjera të Kinës, të cilat Kina i ka kategorizuar si terrorizëm.
Raporti detajon akuzat për sulme seksuale, tortura psikologjike dhe një numër të madh të viktimave brenda kampeve.
“Të arrestuarit ujgurë brenda kampeve të internimit janë … privuar nga nevojat e tyre themelore njerëzore, poshtëruar rëndë dhe i janë nënshtruar trajtimit çnjerëzor ose dënimit, duke përfshirë izolimin e vetmuar pa ushqim për periudha të gjata,” sipas raportit.
“Vetëvrasjet janë bërë aq të përhapura sa të paraburgosurit duhet të veshin uniforma” të sigurta për vetëvrasje “.
Raporti gjithashtu atribuoi një rënie dramatike të nivelit të lindjeve në të gjithë rajonin – një ulje në rreth 33% midis 2017 dhe 2018. Gjatë shtypjes, librat shkollorë për kulturën, historinë dhe letërsinë ujgure dyshohet se u hoqën nga klasat për nxënësit e shkollës Xinjiang, sipas raportit.
Në kampe, të burgosurit u mësuan me dhunë dhe madje kanë përshkruar se si torturoheshin nëse refuzonin. Duke përdorur dokumente publike dhe fjalime të dhëna nga zyrtarë të Partisë Komuniste, raporti mori përgjegjësinë për gjenocidin e pretenduar të qeverisë kineze.
‘Gënjeshtra e shekullit’
Qeveria kineze ka mbrojtur vazhdimisht veprimet e saj në Xinjiang, duke thënë se qytetarët tani gëzojnë një standard të lartë të jetesës.
“Pretendimi për gjenocid është gënjeshtra e shekullit, e sajuar nga forca jashtëzakonisht anti-Kineze. Është një gënjeshtër e pahijshme që synon të shpifë dhe poshtërojë Kinën,” tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme Wang Wenbin në një konferencë për shtyp në 4 Shkurt.
Kampet e paraburgimit, të cilave Pekini i referohet si “qendra të formimit profesional”, përshkruhen nga zyrtarët dhe mediat shtetërore si pjesë e një fushate për uljen e varfërisë dhe një programi masiv të deradikalizimit për të luftuar terrorizmin.
Në kongresin për ujgurët, drejtoresha e Britanisë së Bashkuar, Rahima Mahmut, e cila nuk ishte e përfshirë në raport, tha se shumë vende “thonë se nuk mund të bëjnë asgjë, por munden.”
“Këto vende, vendet që nënshkruan Konventën e Gjenocidit, kanë një detyrim për të parandaluar dhe ndëshkuar … Unë ndiej që çdo vend mund të marrë masa,” tha ajo. s.ba/abcnews.al
