Me transportin tregtar global që ende po mbahet peng nga Houthi në Detin e Kuq, kriza paraqet një sfidë të re për ambiciet hegjemoniste të Kinës, pasi ajo e ka cilësuar veten si forcë e re “paqeruajtëse” në Lindjen e Mesme.
Deri më tani, sipas një analize të CNN, përgjigja e Kinës ndaj krizës së Detit të Kuq ka qenë e kufizuar në thirrjet për t’i dhënë fund sulmeve ndaj anijeve dhe kritikat, megjithëse të fshehura, të operacioneve ushtarake të udhëhequra nga SHBA kundër Houthi, qëndrim i cili është shumë larg nga roli që predikoi Pekini.
“Përgjigja e kujdesshme ose hezituese e Kinës hedh një hije të rëndë mbi ambiciet e saj për t’u bërë një fuqi e përgjegjshme globale,” tha Monterhai Haziza, një pedagog në Kolegjin Akademik Ashkelon në Izrael, i specializuar në marrëdhëniet e Kinës me Lindjen e Mesme, raporton abcnews.al.
Me Pekinin që duket se nuk dëshiron të përfshihet drejtpërdrejt në krizë, Uashingtoni po e shtyn Kinën të bëjë presion ndaj Iranit, i cili trajnon, financon dhe armatos Houthi për të frenuar sulmet.
Aksionet mbeten të larta për Kinën, kombin më të madh tregtar në botë. Shumica e eksporteve kineze në Europë kalojnë përmes ngushticave, ndërsa dhjetëra milionë tonë naftë dhe minerale kalojnë përmes kësaj rruge detare për të arritur në portet kineze.
Kriza paraqet gjithashtu një sfidë diplomatike për vetë Xi Jinping.
Që nga fillimi i armiqësive në Rripin e Gazës tetorin e kaluar, Kina ka kërkuar të paraqitet si një kampion i Jugut global dhe një alternativë ndaj fuqisë amerikane, duke shprehur mbështetjen e saj për luftën palestineze dhe duke kritikuar Izraelin dhe SHBA-në për krizën humanitare në Gaza, raporton abcnews.al.
Ngurrimi i Pekinit për t’u përfshirë në krizën e Detit të Kuq reflekton ato aspirata gjeopolitike, sipas analistëve.
“Kina nuk është e interesuar të bashkohet me aleancën perëndimore të udhëhequr nga SHBA.
Një veprim i tillë do të forconte pozitën e Shteteve të Bashkuara dhe në përputhje me rrethanat do të dobësonte rolin e Kinës në rajon, “vëren Khaziza.
Sipas një zyrtari të lartë të Shtëpisë së Bardhë, në bisedimet me ministrin e Jashtëm kinez Wang Yi në Bangkok gjatë fundjavës, këshilltari amerikan i sigurisë kombëtare, Jake Sullivan i kërkoi Pekinit të përdorte “influencën e tij të rëndësishme në Iran” për të ndaluar sulmet.
“Kjo nuk është hera e parë që i bëjmë thirrje Kinës që të luajë një rol konstruktiv. Pekini pretendon se po ua shtron çështjen iranianëve dhe mendoj se ne po e shohim këtë në disa nga raportet e shtypit.
Sidoqoftë, ne do të presim të shohim rezultatet përpara se të komentojmë më tej se sa efektive është Kina ose nëse ajo po e ngre në të vërtetë çështjen siç pretendon, vëren zyrtari.
Duke cituar burime iraniane, Reuters raportoi të premten se zyrtarët kinezë u kishin kërkuar homologëve të tyre iranianë në disa takime të fundit që të ndihmonin në frenimin e Houthi-ve ose do të rrezikonin të dëmtonin lidhjet e biznesit me Pekinin, raporton abcnews.al.
“Në thelb, Kina po thotë: “Nëse interesat tona dëmtohen në ndonjë mënyrë, kjo do të ndikojë në marrëdhëniet tona të biznesit me Teheranin”.
Kështu që bëjini thirrje Houthi të përmbahen”, tha një zyrtar iranian për Reuters.
Megjithatë, Ministria e Jashtme e Kinës tha javën e kaluar se Kina kishte de-përshkallëzuar në mënyrë aktive situatën që nga dita e pare dhe se ishte në komunikim të vazhdueshëm me palë të ndryshme dhe po punonte në mënyrë aktive për të lehtësuar tensionet në Detin e Kuq.
Vitin e kaluar, Pekini ndërmjetësoi një paqe historike midis Arabisë Saudite dhe Iranit, dy rivalë rajonalë, por analistët thonë se sulmet Houthi kanë dëshmuar sfidën më të madhe të Kinës.
“Kishte shumë vrull në këtë ide se Kina po bëhet një lojtar kryesor në diplomaci, politikë dhe siguri,” vëren Jonathan Fulton, një anëtar Këshillin Atlantik me qendër në Abu Dhabi.
Megjithatë, zhvillimet që nga fillimi i luftës Izrael-Hamas në Rripin e Gazës kanë treguar se në fakt qasja e Kinës ndaj rajonit ende drejtohet kryesisht nga interesat e saj ekonomike dhe nuk ka vërtet vullnetin apo aftësinë për të luajtur ende një rol të rëndësishëm në këto fusha të tjera”, shton ai, duke vënë në dukje se mosveprimi i Kinës minon besueshmërinë e saj përballë aktorëve rajonalë.
“Perceptimi se ajo është një fuqi ekstra-rajonale në zhvillim nuk është e vërtetë nëse nuk përpiqet të angazhohet.
Kina ka qenë partneri më i madh tregtar i Iranit për dekadën e fundit, duke blerë 90% të naftës së eksportuar të Iranit.
Ndalimi i tregtisë detare në rajon është një goditje në “xhepin” e të gjithëve.
Egjipti po humbet miliona dollarë në ditë nga reduktimi i trafikut në Kanalin e Suezit në skajin verior të Detit të Kuq. Arabia Saudite, e cila është në bisedime paqeje me Houthi-t pas nëntë vjet lufte në Jemen, nuk mund të bëjë asgjë menjëherë pa u shënjestruar nga Houthis, kështu që ata duan që të tjerët të bëjnë diçka, sipas Fulton.
Nga ana tjetër, megjithëse Houthi-t kanë deklaruar se nuk synojnë anijet kineze, kriza kërcënon edhe interesat e Kinës.
Si e tillë, Kina e gjen veten në pozitën e vështirë për të arritur një ekuilibër delikat midis Iranit, një aleat antiamerikan, dhe shteteve të Gjirit, ndoshta partnerët më të rëndësishëm ekonomikë të Kinës në rajon.
“Realiteti është se Kina ka ndikim të kufizuar mbi sjelljen e Iranit”, tha William Figueroa, një asistent profesor në Universitetin e Groningen në Holandë.
“Investimi kinez në Iran është relativisht i ulët dhe një mbyllje e plotë e tregtisë së naftës, politikisht dhe logjistikisht, do të ishte një proces kompleks. Kjo nuk do të thotë se Kina nuk mund ose nuk do të anulojë përfundimisht një marrëveshje me Iranin ose të shkurtojë importet e naftës për të ndëshkuar Teheranin.
Thjesht do të thotë që, për sa kohë që anijet kineze nuk janë në shënjestër, kjo nuk ka gjasa të ndodhë,” theksoi ai.
Përshkallëzimi i krizës në Lindjen e Mesme ngre gjithashtu pikëpyetje në lidhje me efektivitetin e Iniciativës Globale të Sigurisë (GSI) të Xi Jinping, të cilën Pekini e promovon si “zgjidhja dhe mençuria kineze në zgjidhjen e sfidave të sigurisë”, raporton abcnews.al.
Nisma, e nisur nga Xi në vitin 2022, bazohet në një sërë parimesh të gjera të politikës së jashtme kineze, duke përfshirë “zgjidhjen e konflikteve përmes zhvillimit dhe eliminimin e shkakut rrënjësor të pasigurisë”.
Në gusht, kryediplomati i Kinës tha se paqja po përfshinte Lindjen e Mesme me kontributin e Kinës. Megjithatë, kjo narrativë u rrëzua disa javë më vonë, me intensitetin e paprecedentë të ofensivës së Hamasit në Izraelin jugor, duke e zhytur rajonin në një cikël të ri dhune dhe kërcënimin gjithmonë të pranishëm të përhapjes rajonale, raporton abcnews.al.
“E shihni se çfarë ka ndodhur që atëherë, kur ka kërcënime reale për sigurinë, në formën e terrorizmit dhe sulmeve ndaj anijeve globale, gjërat normative nuk kanë më rëndësi.
Ata kanë nevojë për zgjidhje reale dhe të vështira sigurie,” përfundon Fulton.
/abcnews.al
