Kur bëhet fjalë për gjetjen e mbiemrave për të përshkruar vrasjen e presidentit amerikan Donald Trump ndaj gjeneralit ushtarak iranian Qassem Soleimani, gjë që i nxiti iranianët të përgjigjen duke nisur sulme me raketa në bazat në Irak që strehojnë trupat amerikane, zyrtarët evropianë kanë shfaqur unitet të rrallë. Të paktën në mënyrë private.
Pas deklaratave të qarta nga Brukseli dhe kryeqytetet kombëtare për nevojën e “përshkallëzimit”, zyrtarët janë ende duke kërkuar.
Ndërsa Trump është fyer nga qëndrimi i Evropës që nga dita kur ai mori detyrën, “zemërimet” e tij të mëdha – siç ishin vendimet për të tërhequr marrëveshjen e klimës në Paris dhe marrëveshjen bërthamore iraniane ose për të imponuar tarifa për çelikun e BE – ishin përllogaritur mirë.
Askush nuk e pa përshkallëzimin e Iranit. Brenda disa orësh nga vrasja e Soleimanit, tronditja e Evropës për vrasjen e gjeneralit iranian u përhap në një zemërim të thellë ndaj Trump.
Një nga viktimat indirekte të amerikanëvë mund të jetë marrëdhënia transatlantike.
Sa efekt negativ mund të ketë kjo? Ndërsa udhëheqësi suprem i Iranit premtoi hakmarrje “të ashpër” për vrasjen gjatë fundjavës, shefi i politikës së jashtme të BE, Josep Borrell, ftoi Ministrin e Jashtëm iranian Mohammad Javad Zarif për një takim në Bruksel.
SH.B.A, e cila kohët e fundit vendosi sanksione ndaj Zarifit, nuk do t’i japë atij as vizë për të vizituar Kombet e Bashkuara.
Angela Merkel, udhëheqësja supreme e Evropës, iu përgjigj krizës duke caktuar një “takim pune” në Moskë.
Berlini duket se ka arritur në përfundimin se të ulesh në tavolinë me Vladimir Putin (i cili u takua me forcat siriane Bashar al-Asad këtë javë për të festuar suksesin e tyre në shkatërrimin e luftës civile të Sirisë) do të ishte më produktive sesa një udhëtim në Uashington, në letër ende aleati më i rëndësishëm i Gjermanisë .
Ish Ministri i Jashtëm gjerman Sigmar Gabriel e përshkroi sulmin e Soleimanit si një “moment të vitit 1914”. Udhëheqja e re e Social Demokrate e Gjermanisë u bëri thirrje SHBA që të heqin armët bërthamore nga vendi.
Nën udhëheqjen e Trump, marrëveshja transatlantike “ka ndryshuar rrënjësisht”, tha të martën bashkë-drejtuesi i SPD, Norbert Walter-Borjans.
Në vitin 2003, Lufta në Irak krijoi një përleshje të thellë midis SH.B.A-së , Gjermanisë dhe Francës, por aleatët e tjerë europianë, duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, Italinë dhe Spanjën, u bashkuan në atë që u bë e njohur si “Koalicioni i Vullnetit”.
Arsyetimi i dyshimtë është se evropianët nuk po bëhen gati për të mbështetur SHBA këtë herë. Arsyeja kryesore është mosbesimi që kanë ndaj Trump.
Ish-ambasadori i Francës në SHBA, Gérard Araud, paralajmëroi evropianët që të mos verbohen nga mospëlqimi i tyre ndaj Trump dhe të mos i lënë pas dore çështjet themelore në fjalë. Ai vuri në dukje këtë javë se Evropa ka të njejtat shqetësime me SHBA-në për Iranin, duke filluar nga mbështetja e saj për terrorizmin deri tek aspiratat bërthamore.
Të martën, Presidenti Francez Emmanuel Macron, i cili u përpoq më kot vitin e kaluar për të bashkuar Trump dhe udhëheqjen iraniane, bisedoi rreth një orë në telefon me Presidentin iranian Hassan Rouhani. Macron shprehu shqetësimin e tij të thellë për situatën në rajon dhe i kërkoi Iranit “të përmbahet nga ndërmarrja e ndonjë veprimi që mund të përkeqësojë rritjen e tensioneve,” tha zyra e tij në një deklaratë.
Refuzimi i Evropës për të qëndruar pranë Amerikës në Iran nuk ka kaluar pa u vënë re edhe në Uashington.
“Sinqerisht, evropianët nuk kanë qenë aq të dobishëm sa ne do dëshironim që ata të mund të ishin,” tha sekretari i shtetit Mike Pompeo gjatë fundjavës, duke shtuar se “Britanikët, Francezët, Gjermanët të gjithë duhet të kuptojnë atë që bënë amerikanët, ata shpëtuan jetë edhe në Evropë “.
Deri më tani, përpjekjet amerikane për të bindur evropianët për anën e ndritshme të vrasjes së Soleimanit kanë qënë boshe.
Shqetësimi i Evropës është se një konflikt më i gjerë në Lindjen e Mesme mund të shkaktojë përçarje të thellë ekonomike dhe politike në të gjithë kontinentin. Ndërsa Evropa mësoi se gjatë luftës civile në Siri, afërsia e saj gjeografike me rajonin e lë atë veçanërisht të ekspozuar ndaj konflikteve të reja.
“Është e rëndësishme që të sqarojmë edhe një herë se kjo marrëveshje nuk ka humbur vlerën e saj për ne,” tha Ministri i Jashtëm gjerman Heiko Maas të martën pas një takimi në rezidencën e ambasadorit të MB në Bruksel me homologët e tij nga Franca dhe Britania./abcnews.al
