Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Të gjithë janë pesimistë këto ditë. Nuk kalon një ditë pa një ekonomist që të ulë parashikimet e tyre. Më 14 korrik, Steven Blitz i ts Lombard, një firmë kërkimore investimi, tha se këtë vit priste të ndodhte një recesion në ekonominë më të madhe në botë, një ditë pasi Banka e Amerikës bëri të njëjtën paralajmërim.
Goldman Sachs, një tjetër bankë, vlerëson se PBB-ja e Gjermanisë u tkurr në tremujorin e dytë të vitit dhe pritet të tkurret sërish edhe në tremujorin e tretë. Kërkimet e amerikanëve në Google për “recesion” nuk kanë qenë kurrë kaq shumë sa tani.
TikTok është mbushur është plot me klipe që i tregojnë gjeneratës Z se si të menaxhojë buxhetin ndërsa vazhdon rënia ekonomike. Gjatë 18 muajve të fundit një sërë faktorësh kanë krijuar një kombinim toksik për ekonominë botërore. Në përgjigje të pandemisë Covid-19, Amerika e mbistimuloi ekonominë e saj, duke provokuar inflacion jo vetëm brenda kufijve të saj, por edhe përtej tyre, pasi kërkesa e pangopur e konsumatorëve për mallra goditi zinxhirët e furnizimit në botë, raporton abcnews.al.
Përpjekjet e Kinës për të zhdukur Covid-in i komplikuan këto probleme. Më pas, pushtimi rus i Ukrainës shkaktoi rritje të çmimeve të mallrave. Në përgjigje të inflacionit që pasoi, afërsisht katër të pestat e bankave qendrore në mbarë botën kanë rritur normat e interesit, me një mesatare prej 1.5 % deri më tani këtë vit, duke shkaktuar rënie të tregjeve të aksioneve.
Rezerva Federale pritet të rrisë normat për herë të katërt, pas një takimi që përfundon më 27 korrik. Frika nga pasojat eventuale të shtrëngimit të politikave monetare është në krye të shqetësimeve të recesionit.
Rritja e pagave në botën e pasur është shumë e madhe duke pasur parasysh rritjen e dobët të produktivitetit. Por rreziku është se normat më të larta do t’i japin fund politikave, në vend që ta bëjnë atë më pak të ashpër. Historia nuk është inkurajuese në këtë drejtim.
Që nga viti 1955 ka pasur tre periudha kur normat e interesit në Amerikë u rritën aq sa pritej për këtë vit: në 1973, 1979 dhe 1981.
Në secilin rast, kjo pasoi një recesion brenda gjashtë muajve.
A ka ndodhur recesioni?
Ekonomia e botës së pasur, e cila përbën 60% të PBB-së globale, sigurisht është ngadalësuar që nga ditët e vështira të mesit të vitit 2021, kur kufizimet e COVID-it po hiqeshin me shpejtësi dhe optimizmi për të ardhmen filloi të rritej. Nicolas Woloszko i OECD, një klub i vendeve të pasura dhe me të ardhura mesatare, ka publikuar PBB-në javore nga të dhënat e kërkimit në Google.
Gjatë javëve të fundit, PBB-ja në botën e pasur ka shënuar rënie, sipas sondazheve të bizneseve në eurozonë dhe Amerikë të publikuara më 22 korrik nga s&p Global. Megjithatë, është shumë shpejt për të shpallur një recesion – edhe nëse, siç presin disa, statisticienët e Amerikës kanë deklaruar më 28 korrik se midis prillit dhe qershorit ekonomia më e madhe në botë u tkurr për të dytën herë.
Kjo mund të llogaritet si një recesion. Një seri çudirash të njëhershme çuan në tkurrjen e PBB-së amerikane në tremujorin e parë, edhe pse ecuria bazë e ekonomisë ishte e fortë. Por do të ishte shumë shpejt që ashpërsimi i politikave të FED të kishte efekt.
Shumica e ekonomistëve i janë drejtuar Byrosë Kombëtare të Kërkimeve Ekonomike të Amerikës (nber) për të zbuluar nëse ekonomia po kalon në të vërtetë një recesion. Komiteti ka marrë në konsideratë një tregues përtej PBB-së për të bërë analizuar situatën, duke përfshirë numrin e vendeve të punës dhe prodhimin industrial. Komiteti ka peshuar disa faktorë më shumë se të tjerët.
The Economist ka përdorur një qasje të ngjashme, për të gjykuar “shëndetin” e botës së pasur në tërësi.
Sipas grafikut, është e vështirë të themi se ka ndodhur një recesion. Megjithatë, me ngadalësimin e rritjes ekonomike, pyetja kryesore është se sa keq më shumë se kaq mund të shkojnë gjërat. Disa flasim për fuqinë e familjeve dhe firmave. Populli është edhe më i shqetësuar për ekonominë sesa ishte gjatë krizës globale financiare dhe pandemisë.
Por familjet në të gjithë botën e pasur ndoshta kanë ende rreth 3 trilion dollarë kursime të grumbulluara gjatë pandemisë, sipas vlerësimeve tona. Në Amerikë në mars 2022, të dhënat më të fundit të disponueshme, bilancet e parave të familjeve me të ardhura më të ulëta mbetën 70% më të larta se në 2019-ën, sipas Institutit JPMorgan Chase, një institut kërkimor i lidhur me bankën.
Për më tepër, sondazhet sugjerojnë se njerëzit duken më të sigurt për financat e tyre personale sesa për gjendjen e ekonomisë. Në të gjithë BE-në si një e tërë, një e treta e familjeve kanë kursime më shumë se sa kishin në fillim të viteve 1980, raporton abcnews.al.
Qeveritë në të gjithë botën e pasur po shpërndajnë gjithashtu para për të ndihmuar njerëzit më të varfër të përballen me çmimet e larta të energjisë. Në eurozonë, qeveritë po stimulojnë ekonominë me rreth 1% të PBB-së.
Britania po zbut mbështetjen fiskale të vendosur gjatë pandemisë, megjithatë ka ofruar ndihmë për familjet e varfra. Në maj, Instituti për Studime Fiskale, një institut kërkimor, nxori në pah se shpenzime të tilla do të kompensonin kryesisht familjet më të varfra për rritjen e kostos së jetesës (megjithëse çmimet e energjisë me pakicë tani ka gjasa të rriten më tej).
Mënyra se si shumë biznese po veprojnë është gjithashtu pozitive. Shkalla me të cilën kompanitë kërkojnë punonjës është ngadalësuar. Apple dhe TikTok janë firmat e fundit që kanë reduktuar numrin e punonjësve. Por në të gjithë ekonomitë e pasura, numri i pozicioneve ekzistuese vakante është ende afër një niveli rekord.
Në Australi, për shembull, ata janë më shumë se dyfishi i nivelit të tyre para pandemisë, sipas të dhënave në kohë reale nga Indeed. Në Amerikë ka më shumë se dy vende të lira pune për çdo të papunë.
Ka prova të rritjes së papunësisë në Republikën Çeke. Në përgjithësi, megjithatë, shkalla e papunësisë së OECD-së është më e ulët tani sesa ishte pak para pandemisë. Në gjysmën e vendeve të OECD-së, përqindja e njerëzve në moshë pune që punojnë është në nivelin më të lartë të të gjitha kohërave, raporton abcnews.al.
Nëse historia është një udhërrëfyes, këto shifra nuk janë në përputhje me një recesion të afërt.
Rënia e investimeve në të kaluarën ka luajtur një rol të madh në rënien ekonomike: në periudhat e recesionit për grupin G7 të ekonomive të mëdha që nga vitet 1980, rreth gjysma e uljes së PBB-së, e kombinuar nga tremujorët negativë ka ardhur nga tkurrja e shpenzimeve kapitale.
Këtë herë të dhënat e investimeve janë ulur, por jo në mënyrë katastrofike, sipas të dhënave për Amerikën, Eurozonën dhe Japoninë, të përpiluara nga JPMorgan. Në fund të vitit 2021 dhe në fillim të 2022 shpenzimet kapitale u rritën pasi kompanitë shpenzuan shumë për teknologjinë në distancë dhe përforcuan zinxhirët e furnizimit, raporton abcnews.al.
Tani disa firma besojnë se kanë mbiinvestuar në kapacitetet shtesë të furnizimit. Të tjerët duan të kursejnë para. Sipas një analizë nga Oxford Economics, një konsulencë, sugjeron që investimet në G7 mund të bien me një ritëm vjetor prej rreth 0.5% në gjysmën e dytë të këtij viti.
Kjo nuk është diçka pozitive por nuk mjafton për të krijuar një recesion në vetvete. Rënia e investimeve në episodet e kaluara të recesionit, për shembull, ishte më e madhe. Fatkeqësisht ka një kufi rreth besimit që mund të kemi nga të dhënat e mira ekonomike kur frika kryesore e investitorëve është ashpërsimi i poletikave monetare.
Sot, lajmet e çdo lloji, me sa duket, mund të çojnë në recesion. Të dhënat e dobëta konfirmojnë se një rënie ekonomike është shumë afër. Të dhënat, duke përfshirë rritjen e pagave, sugjerojnë se bankat qendrore nuk po ia dalin mbanë të mbajnë në kontroll situatën, duke kërkuar shtrëngim të mëtejshëm të politikave, e cila nga ana tjetër do të provokojë një recesion.
Sado të fortë të duken konsumatorët dhe firmat, vetëm shenjat që inflacioni po shënon rënie do të largojnë vërtet frikën për një rënie. Çmimet e mallrave kanë rënë që nga qershori. Çmimet amerikane të benzinës aktualisht po bien me rreth 3% në javë.
Alternative Macro Signals, një konsulencë, mbikqyr miliona artikuj lajmesh përmes një modeli për të ndërtuar një “indeks të inflacionit të lajmeve”, i cili tregon nëse fluksi i lajmeve sugjeron se ndikon në presionin për rritjen e çmimeve
Indekset për Amerikën dhe Britaninë kanë shënuar rënie gjatë ditëve të fundit. Por shpresat për një rënie të shpejtë të inflacionit janë pothuajse të sigurta që do të zbehen. Rritja e çmimeve të ushqimeve dhe energjisë në të kaluarën nuk është filtruar ende plotësisht në normat totale të inflacionit: Morgan Stanley tha se inflacioni i botës së pasur do të arrijë në 8% në tremujorin e tretë të 2022.
Përveç të dhënave mujore të paqëndrueshme të Amerikës, rritja e pagave tregon pak shenja lehtësimi.
Më 21 korrik, Rusia tha se nuk do t’i mbyllte rubinetat e gazit për në Europë, gjë që nëse e bënte pa dyshim do të provokonte një recesion në kontinent. Por premtimet e saj nuk vlejnë shumë.
Ka diçka që mund të mësojmë nga e kaluara, se recesionet janë të vështira për t’u dalluar në kohë reale. nber vuri në dukje fillimin e recesionit të Amerikës për shkak të krizës financiare globale në dhjetor 2007.
Por në gusht 2008 stafi i Fed mendoi se ekonomia po rritej me një ritëm vjetor prej rreth 2%. Edhe pasi Lehman Brothers( Kompania e investimeve bankare) kaloi një recesion më vonë gjatë vitit, FMN tha se Amerika “jo domosdoshmërisht” po shkonte drejt një recesioni të thellë.
Të analizosh ekonominë në kohët më të mira është shumë e vështirë; këtë herë nuk na ndihmon fakti që ekonomia pas bllokimit ka qenë plot surpriza. Praktikisht askush nuk parashikoi që mungesa e fuqisë punëtore do të ishte një problem vitin e kaluar, ose se inflacioni do të rritej në 2022, raporton abcnews.al.
Ky është rasti i pesimizmit. Rasti për optimizëm është se episodi aktual i shtrëngimit monetar sapo ka filluar. Para se të fillojë dëmi, ka kohë që një ekonomi botërore jashtëzakonisht e paqëndrueshme të sjellë më shumë surpriza – ndoshta edhe pozitive.
/abcnews.al
