Ne të gjithë njohim dikë që e ka zakon të vonohet në takime, qoftë të natyrës personale apo profesionale.
Në këtë trend, i cili duket se është i paqëllimshëm, luajnë rol një sërë faktorësh, si perceptimi dhe menaxhimi i kohës, si dhe personaliteti, sipas ekspertëve.
“Është e mundur që ekziston një mekanizëm në tru që i bën disa njerëz të priren të jenë vonë, pasi ata nënvlerësojnë kohën që duhet për të arritur në takimin e tyre,” vëren Hugo Spears, Profesor i Neuroshkencës Kognitive në University College London.
Siç shpjegon ai, hipotalamusi është një strukturë e trurit përgjegjëse për funksionet e kohës, të tilla si kujtimi kur duhet bërë diçka dhe sa kohë duhet.
Hulumtime të tjera të publikuara në Nature Reviews Neuroscience sugjerojnë që neuronet në hipotalamus që veprojnë si “qeliza kohore” kontribuojnë në perceptimin tonë të kohës dhe kujtesës, por pse disa njerëz priren të nënvlerësojnë vazhdimisht kohën mbetet e paqartë.
Faktorët
Një faktor, sqaron Spears, mund të ketë të bëjë me hapësirën. Në sondazhin e vitit 2017, ai u kërkoi 20 studentëve që ishin zhvendosur së fundmi në Londër që të vizatonin një hartë të zonës së tyre të universitetit dhe të llogaritnin kohët për destinacione të ndryshme. Megjithëse vlerësimet e tyre për hapësirën u zgjeruan me njohuritë e një zone, llogaritjet e kohërave të tranzitit ndryshuan me njohjen. “Nëse jeni shumë i njohur me një hapësirë, filloni të ulni sherr që do të marrë,” thotë Spears.
Në raste të tjera, thonë ekspertët, zvarritja ka të bëjë me vlerësimin e kohës bazuar në sa kohë mendojmë se do të na ishte dashur për aktivitete dhe detyrime të ngjashme në të kaluarën, por kujtimet dhe perceptimi ynë nuk janë gjithmonë të sakta.
“Nëse kemi përvojë të gjatë në një aktivitet, ne kemi më shumë gjasa të nënvlerësojmë se sa do të na duhen,” thotë Emily Waldum, një asistent profesor në Universitetin Campbell të Karolinës së Veriut dhe autori kryesor i një studimi të vitit 2016. Në hulumtim, Waldum zbuloi se faktorët mjedisorë, si muzika ose turmat dhe mbipopullimi, mund të ndryshojnë ndjenjën e kohës.
Në mënyrë të veçantë, ndërsa punonte në pyetjet e njohurive të përgjithshme, Waldum zbuloi se ata e vlerësuan gabimisht kohëzgjatjen e detyrës bazuar në këngët që dëgjonin në sfond.
Nga ana tjetër, në një studim të vitit 2022, studiuesit u kërkuan pjesëmarrësve të vlerësonin kohëzgjatjen e udhëtimeve me metro në udhëtime pak a shumë të mbushura me njerëz. Ata zbuluan se njerëzit në rrugët më të populluara mendonin se kohëzgjatja ishte 10% më e gjatë, krahasuar me ato më pak të populluara gjë që, sipas studiuesve, rezulton nga një përvojë e pakëndshme.
Personaliteti gjithashtu luan një rol në vonesën e njerëzve. Karakteristikat specifike, të tilla si ndërgjegjësimi i reduktuar, mund të bëjnë që shumë njerëz të harrojnë për angazhimet që kishin planifikuar, thotë Waldum. “Një faktor tjetër që mund të ndikojë në afatet e njerëzve është se sa të prirur janë ata për të kryer shumë detyra,” shton ajo.
Siç tregon hulumtimi, njerëzit që menaxhojnë shumë gjëra në të njëjtën kohë kanë më pak gjasa të mbajnë mend dhe të kryejnë detyra të tjera në kohë. “Planet e parashtruara më së miri mund të dështojnë thjesht sepse ne nuk kujdesemi sa duhet për t’i realizuar ato,” shpjegon Waldum.
Në fakt, shpesh ata që vijnë vonë nuk e kuptojnë se janë vonë, vëren Grace Pacey, autore e librit “Vonë! Një udhëzues Timebender se pse jemi vonë dhe si mund të ndryshojmë”. Dhe kjo sepse në përgjithësi, njerëzit që ndjekin vazhdimisht një orar, përpiqen të bindin veten dhe të tjerët se mund të kenë sukses dhe të jenë të qëndrueshëm. “Ne mund të jemi në kohë kur diçka është e rëndësishme, kur vonesa do të ketë pasoja, si humbja e një fluturimi,” thotë Pacey.
Sigurisht, “vonesa mund të jetë një simptomë e zvarritjes ”, shton Fuchsia Sirois, profesoreshë e Psikologjisë në Universitetin e Durhamit në Angli, duke shpjeguar se zvarritja zakonisht lidhet me një marrëdhënie të vështirë emocionale me vetë detyrimin.
Sipas Pacey, ndryshimi midis zvarritjes dhe vonesës është se si kjo e fundit ndikon në marrëdhënien tonë me të tjerët. /abcnews.al
