Inteligjenca artificiale që befasoi shkencëtarët me aftësinë e saj për të parashikuar strukturat e të gjitha proteinave njerëzore njihet nga revista “Science ” si zhvillimi më i rëndësishëm shkencor i vitit 2021. Asgjë nuk funksionon siç duhet në qelizat pa proteina, zinxhirë të gjatë aminoacidesh që palosen në forma të ndërlikuara, tredimensionale. Është forma e çdo proteine që përcakton se si funksionon, nëse janë proteina strukturore apo proteina enzimatike që rregullojnë metabolizmin.
Kjo është arsyeja pse aftësia për të parashikuar strukturën e tyre pritet të luajë një rol të rëndësishëm në biologji, biokimi dhe përfundimisht në zhvillimin e barnave dhe terapive. Deri më tani, struktura e tyre tredimensionale mund të llogaritet vetëm me metoda kërkuese dhe shumë kohë, si kristalografia me rreze X dhe mikroskopi krioelektronik.
Situata ndryshoi në mënyrë dramatike në nëntor, kur kompania DeepMind, tani në pronësi të Google, prezantoi sistemin AlphaFold, një inteligjencë artificiale që parashikon me saktësi strukturën tredimensionale të proteinave duke ditur vetëm sekuencën e aminoacideve të saj (e cila përcaktohet nga gjeni përkatës). AlphaGo fitoi konkursin shtetëror të mbështjelljes së proteinave CASP, i cili u zhvillua për vite pa përparime të mëdha.
AI algorithms can now churn out predictions for the 3D shapes of proteins with a precision matching that of painstaking laboratory techniques. The programs, and the blizzard of protein structures they have revealed, are Science’s 2021 #BOTY. https://t.co/zBZlWr0fis pic.twitter.com/snrEsDbTH0
— Science Magazine (@ScienceMagazine) December 16, 2021
DeepMind tani po bashkëpunon me Laboratorin Evropian të Biologjisë Molekulare (EMBL), me qendër në Heidelberg, Gjermani, një bashkëpunim që tashmë ka dhënë frytet e tij. Të dy palët prezantuan – dhe vunë në dispozicion të çdo shkencëtari pa pagesë – një bazë të dhënash që mbulon strukturat e 98.5% të proteinave njerëzore. Deri më sot, shkenca ka identifikuar vetëm një të tretën e rreth 20,000 proteinave njerëzore. /abcnews.al
