Nga Joanna Thompson, Live Science
Njerëzit janë të vetmet specie të gjalla që kanë një inteligjencë më të lartë, veshin rroba, gatuajnë ushqim dhe kanë shpikur gjithashtu telefonat inteligjentë.
Por, çka nëse njerëzit do të zhdukeshin papritur? Cilat kafshë të tjera mund të evoluojnë për të pasur zgjuarsinë dhe aftësitë për të krijuar shoqëri të mëdha, komplekse si ne?
Me teknologjinë moderne të sekuencës së gjeneve dhe të kuptuarit tonë të evolucionit ,”ne jemi mjaft të mirë për të bërë parashikime afatshkurtra”, tha për Live Science Martha Reiskind, një ekologe molekulare në Universitetin Shtetëror të Karolinës së Veriut.
Për shembull, mund të parashikojmë se nëse njerëzit do të zhdukeshin papritur nesër, ndryshimi i klimës do të vazhdonte të shtynte shumë specie drejt elasticitetit për të mbijetuar. Speciet e specializuara për të ftohtin do të vazhdojnë të luftojnë gjithashtu, që do të thotë se arinjtë polarë dhe pinguinët nuk kanë gjasa të jetojnë pasi njerëzit të jenë zhdukur.
Konvergjenca është një proces evolucionar me anë të të cilit dy organizma përfundojnë duke zhvilluar tipare të ngjashme me qëllim që të kenë sukses në një mjedis të caktuar, raporton abcnews.al.
Shembulli klasik, tha Dixon, është forma e peshkut. Me trupat e tyre të hijshëm, të ngjashëm me silurët dhe pendët stabilizuese, peshqit janë të optimizuar për jetën në ujë. Megjithatë, delfinët kanë një organizëm shumë të ngjashëm dhe ndryshe nga peshqit, ata janë gjitarë me gjak të ngrohtë, që marrin frymë nga ajri, me një sfond evolucionar krejtësisht të ndryshëm.
Një veçori që i bën njerëzit në mënyrë unike të mirë në ndërtimin dhe arsyetimin hapësinor janë duart tona të shkathëta, sipas një studimi nga Universiteti i Mançesterit. Për të përmbushur të njëjtin rol ekologjik si njerëzit – domethënë, ndërtimi i qyteteve dhe modifikimi i madh i mjedisit tonë, një specie tjetër do të duhet të zhvillojë një aftësi të ngjashme.
Primatët e tjerë, si shimpanzetë ( Pan troglodytes ) dhe bonobos ( Pan paniscus ), të cilët janë më të ngjashëm. Ekziston mundësia që nëse njerëzit zhduken, këta hominidë mund të na zëvendësojnë.
Ekziston një precedent pasi në fund të fundit, speciet tona arritën t’i rezistojnë Neandertalëve inteligjentë gjatë epokës më të fundit të akullit 40,000 vite më parë, sipas një studimi të vitit 2021 të botuar në revistën Nature.
Thënë kjo, ndoshta do të duheshin qindra mijëra apo edhe miliona vjet evolucion që majmunët e tjerë të zhvillonin aftësinë për të krijuar dhe përdorur mjete të sofistikuara, të ngjashme me njeriun. Për t’i shtuar kontekstin këtij skenari, paraardhësi i përbashkët i njerëzve modernë dhe shimpanzeve ka jetuar rreth 7 milionë vite më parë, raportoi më parë Live Science.
Por çdo fatkeqësi mjaft e fuqishme për të zhdukur njerëzit ka të ngjarë të zhdukë edhe shimpanzetë, gjë që lë një tjetër kandidat që përdor mjete për të mbushur vendin e njerëzve: zogjtë.
Nëse njerëzit do të zhdukeshin, ekziston mundësia që të vetmit dinosaur të mbijetuar, mund të na zëvëndësonin. Pavarësisht stereotipeve për të kundërtën, zogjtë janë shumë mendjemëdhenj: Disa zogj, si sorrat dhe korbat, kanë intelekte që rivalizojnë edhe shimpanzetë, sipas një studimi të botuar në vitin 2020 në revistën Science.
Dhe disa zogj mund të përdorin këmbët dhe sqepat e tyre të për të krijuar tela në grepa, sipas një studimi të famshëm të vitit 2002 të botuar në Science. Ndërkohë, papagajtë gri afrikanë të trajnuar ( Psittacus erithacus ) mund të mësojnë më shumë se 100 fjalë dhe të bëjnë matematikë të thjeshtë, duke përfshirë kuptimin e konceptit të zeros, raportoi më parë Live Science .
Zogjtë mund të grumbullohen së bashku në grupe të mëdha, dhe disa madje ndërtojnë vende fole të përbashkëta. Por ka një grup tjetër kafshësh që janë jashtëzakonisht të aftë në manipulimin e objekteve me gjymtyrët e tyre – të tetë prej tyre.
“Inteligjenca po modifikon sjelljen tonë si rezultat i ndikimit nga mjedisi juaj,” tha për Live Science Jennifer Mather, një studiuese e inteligjencës cefalopod në Universitetin e Lethbridge në Alberta, Kanada.
Me këtë masë, oktapodët janë ndoshta kafshët më të zgjuara në Tokë. Ata mund të mësojnë të bëjnë dallimin midis objekteve reale dhe virtuale. Ata madje dihet se jetojnë në komunitete. Megjithatë, oktapodët do të ishin të vështirë për t’u përshtatur me jetën në tokë. Vertebrorët kanë hekur në qelizat e tyre të gjakut, i cili lidhet me oksigjenin në mënyrë shumë efikase. Në të kundërt, oktapodët dhe të afërmit e tyre kanë qeliza gjaku me bazë bakri.
Për shkak të kësaj, Mather mendon se oktapodët dhe cefalopodët e tjerë nuk kanë gjasa të zëvëndësojnë njerëzit si kafsha tokësore më e zgjuar dhe më me ndikim ekologjik, raporton abcnews.al.
Insektet janë tepër të adaptueshëm ndaj llojeve të ndryshme të mjediseve. Ata kanë ekzistuar për 480 milionë vite, sipas Muzeut të Historisë Natyrore. Organizimi i kolonive të milingonave dhe termiteve ndoshta i ngjan qytetërimit njerëzor më shumë se çdo specie tjetër jo-njerëzore në Tokë.
Milingonat njihen për kultivimin e kërpudhave, sipas hulumtimit të botuar në 2017 në revistën Proceedings of the Royal Society B dhe termitet mund të komunikojnë në distanca të gjata brenda kolonive të tyre duke përdorur dridhje, sipas një studimi të vitit 2021 në revistën Scientific Reports.
Nëse njerëzit zhduken, ekziston mundësia që këto koloni insektesh mund të pushtojnë botën – duke supozuar se ata i mbijetojnë ndryshimit të klimës. Natyrisht, të gjitha këto janë spekulime; është praktikisht e pamundur të parashikohet me të vërtetë se si do të shpaloset evolucioni në një shkallë gjeologjike.
Dhe është edhe më e vështirë të parashikohet nëse një specie tjetër do të zhvillojë inteligjencën në nivelin njërëzor apo dëshirën për të ndërtuar qytete. Mather mendon se kjo mund të ndodhë, por pa miliona vitesh.
/abcnews.al
