Departamenti Amerikan i Shtetit në raportin më të fundit të saj në lidhje me Shqipërinë ka theksuar se Para Konferencës së parë Ndërqeveritare, e cila shënon fillimin e negociatave të pranimit, Shqipëria duhet të zbatojë një numër reformash.
Negociatat për anëtarësim shënojnë momentin kyç në proceset integruese të një vendi, ndaj dhe DAP thotë se janë disa sektorë në të cilët Shqipëria do të duhet të zbatojë reforma të thella, “siç janë ato në sektorin e drejtësisë, të miratojë ndryshime në kodin e saj zgjedhor, të çojë përpara përpjekjet për të mbështetur të drejtat e pakicave, të ulë pretendimet e pabazuara të azilit në vendet anëtare të BE, dhe të tregojë progres të prekshëm në luftën e tij kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit“.
Edhe Bashkimi Europian ka theksuar më herët se Shqipëria duhet të punojë për plotësimin e 15 kushteve të vëna nga BE para Konferencës së Parë Ndërqeveritare, në fillim të vitit 2021, e cila përcakton fillimin në praktikë të negociatave Shqipëri-BE.
Zgjedhjet e lira dhe të ndershme, ligjshmëria e 30 qershorit apo dhe kapja e drejtësisë, apo çështja e pronave janë sfidat që duhet të kapërcejë qeveria Rama sipas BE.
Përveç Bashkimit Europian, duket se edhe SHBA-të janë në të njëjtën linjë për kushtet dhe reformat, që duhet të kryejë Shqipëria.
Raporti i Plotë i DASH:
Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International 2019 e renditi Shqipërinë në vendin e 106-të të 180 vendeve, një rënie prej shtatë vendeve nga 2018. Si pasojë, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut tani perceptohen si vendet më të korruptuara në Ballkanin Perëndimor.
Shqipëria ra gjithashtu 19 pika në studimin e Bankës Botërore Bërja e Biznesit 2020, duke u renditur në vendin e 82-të nga 63-ta në 2019. Megjithëse ky ndryshim mund t’i atribuohet pjesërisht zbatimit të një metodologjie të re, vendi vazhdon të ketë rezultate të dobëta në fushat e dhënies së lejeve të ndërtimit, pagimi i taksave, zbatimi i kontratave, regjistrimi i pronës, marrja e energjisë elektrike dhe mbrojtja e investitorëve të pakicave.
Shqipëria është një vend me të ardhura të mesme të sipërme me një produkt të brendshëm bruto (PBB) për frymë prej 5,373 USD (vlerësimi i FMN-së 2019) dhe një popullsi prej rreth 2.9 milion njerëz.
Rreth 45 përqind e popullsisë jeton në zonat rurale. FMN vlerëson se PBB-ja reale e Shqipërisë u rrit me 2.2 përqind në 2019 dhe se PBB do të tkurret me 5 përqind në 2020 për shkak të tërmetit në Nëntor 2019 dhe krizës COVID-19.
Projektet e FMN-së ekonomia do të rritet me 8 përqind në 2021, me kusht që kufizimet e COVID-19 të lehtësohen deri në verën e vitit 2020. Reagimi pritet të ushqehet kryesisht nga rritja e konsumit dhe një program i madh i rindërtimit pas tërmetit. Gjatë Konferencës Ndërkombëtare të Donatorëve pas tërmetit në Shkurt, donatorët ndërkombëtarë premtuan afër 330 milion USD në grante dhe afërsisht 940 milion USD në kredi të butë.
Shqipëria mori statusin e kandidatit për në BE në qershor 2014 dhe, në mars 2020, Këshilli Evropian miratoi rekomandimin e Komisionit Evropian për të hapur bisedimet e pranimit me Shqipërinë.
Para Konferencës së parë Ndërqeveritare, e cila shënon fillimin e negociatave të pranimit, Shqipëria duhet të zbatojë një numër reformash në sektorin e drejtësisë, të miratojë ndryshime në kodin e saj zgjedhor, të çojë përpara përpjekjet për të mbështetur të drejtat e pakicave, të ulë pretendimet e pabazuara të azilit në vendet anëtare të BE, dhe të tregojë progres të prekshëm në luftën e tij kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit.
Sistemi ligjor shqiptar gjoja nuk diskriminon investitorët e huaj. Traktati i Investimeve Bilaterale SHBA-Shqiptare, i cili hyri në fuqi në 1998, siguron që investitorët e SH.B.A. të marrin trajtim kombëtar dhe trajtim të kombit më të favorizuar.
Ligji për Investimet e Huaja përshkruan mbrojtje specifike për investitorët e huaj dhe lejon 100 përqind të pronësisë së huaj të kompanive në të gjithë, përveç disa sektorëve. Shqipëria ka qenë në gjendje të tërheqë nivele në rritje të investimeve të huaja direkte (IHD) në dekadën e fundit.
Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, fluksi i IHD-ve ka qenë mesatarisht 1.1 miliardë dollarë në gjashtë vitet e fundit dhe IHD-të e aksioneve arritën në 9.5 miliardë dollarë në fund të vitit 2019. Investimet janë përqendruar në sektorin e energjisë, industritë nxjerrëse, bankat dhe sigurimet, telekomunikacion dhe pasuri të paluajtshme. Zvicra, Hollanda, Kanada, Turqia, Austria dhe Greqia janë burimet më të mëdha të IHD-ve.
Për të tërhequr IHD dhe për të nxitur investimet e brendshme, Shqipëria miratoi një Ligj mbi Investimet Strategjike në 2015. Ligji përshkruan stimujt e investimeve dhe ofron procedura të shpejta administrative për investitorët strategjikë të huaj dhe vendas deri më 31 Dhjetor 2020, në varësi të madhësisë së investimit dhe numri i vendeve të punës të krijuara.
Në 2015, për të promovuar IHD, qeveria miratoi gjithashtu legjislacionin që krijon Zona të Zhvillimit Ekonomik Teknik (TEDA), si zonat e tregtisë së lirë. (Qeveria është anëtare dhe avokate e Iniciativës së Ballkanit Perëndimor, një zonë rajonale që synon të rrisë lidhjen dhe aktivitetin tregtar.) Zhvillimi i TEDA-s së parë ende nuk ka filluar pas disa përpjekjeve të dështuara të tenderit.
Qeveria bëri përparime të rëndësishme në Agjendën e saj të Revolucionit Dixhital gjatë vitit 2019. Që nga Janari 2020, 61 përqind e të gjitha shërbimeve publike për qytetarët dhe bizneset ishin në dispozicion online përmes Portalit E-Albania , nga 15 përqind në 2019. Reforma është në vazhdim, dhe qeveria thotë se deri në dhjetor 2020, 91 përqind e të gjitha shërbimeve publike do të jenë në dispozicion në internet. Kjo duhet të ndihmojë në frenimin e korrupsionit duke kufizuar kontaktet e drejtpërdrejta me zyrtarë të administratës publike.
Pavarësisht nga një kornizë e shëndoshë ligjore dhe përparimit në reformën elektronike, investitorët e huaj e perceptojnë Shqipërinë si një vend të vështirë për të bërë biznes. Ata përmendin korrupsionin, veçanërisht në gjyqësor, mungesën e transparencës në prokurimin publik dhe zbatimin e dobët të kontratave si problemet e vazhdueshme në Shqipëri. Raportet e korrupsionit në prokurimet qeveritare janë të zakonshme.
Përdorimi në rritje i kontratave të partneritetit publik privat (3P) ka ulur mundësitë e konkurrencës, përfshirë investitorët e huaj, në infrastrukturë dhe sektorë të tjerë. Analizat e dobëta të kostos dhe përfitimit dhe mungesa e ekspertizës teknike në hartimin dhe monitorimin e kontratave 3P janë shqetësime të vazhdueshme.
Investitorët amerikanë sfidohen nga korrupsioni dhe vazhdimi i praktikave informale të biznesit. Disa SH.B.A. investitorët janë përballur me mosmarrëveshje të diskutueshme tregtare si me njësitë publike ashtu edhe me ato private, përfshirë disa që shkuan në arbitrazh ndërkombëtar. Në 2019 dhe 2020, investimi i një kompanie amerikane u përpoq të pengohej nga disa vendime gjyqësore dhe veprime të dyshimta të palëve të interesuara të përfshira në një mosmarrëveshje mbi investimin.
Të drejtat e pronës vazhdojnë të jenë një sfidë në Shqipëri sepse titulli i qartë është i vështirë për tu fituar. Ka pasur raste që individë dyshohet se manipulojnë sistemin gjyqësor për të marrë tituj të paligjshëm të tokës.
Mbivendosja e titujve të pronave është një çështje serioze dhe e zakonshme. Procesi i kompensimit për tokën e konfiskuar nga ish-regjimi komunist vazhdon të jetë i rëndë, joefikas dhe i papërshtatshëm. Megjithatë, parlamenti miratoi një ligj mbi regjistrimin e kërkesave të pronës në 16 Prill, i cili do të sigurojë një lehtësim për mbajtësit e titullit.
Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International 2019 e renditi Shqipërinë në vendin e 106-të të 180 vendeve, një rënie prej shtatë vendeve nga 2018. Si pasojë, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut tani perceptohen si vendet më të korruptuara në Ballkanin Perëndimor. Shqipëria ra gjithashtu 19 pika në studimin e Bankës Botërore Bërja e Biznesit 2020, duke u renditur në vendin e 82-të nga 63-ta në 2019.
Megjithëse ky ndryshim mund t’i atribuohet pjesërisht zbatimit të një metodologjie të re, vendi vazhdon të ketë rezultate të dobëta në fushat e dhënies së lejeve të ndërtimit, pagimi i taksave, zbatimi i kontratave, regjistrimi i pronës, marrja e energjisë elektrike dhe mbrojtja e investitorëve të pakicave.
Për të adresuar korrupsionin endemik, Qeveria e Shqipërisë (Qeveria e Shqipërisë) miratoi ndryshime kushtetuese gjithëpërfshirëse për të reformuar sistemin gjyqësor të vendit dhe për të përmirësuar sundimin e ligjit në 2016.
Zbatimi i reformës gjyqësore është duke u zhvilluar, duke përfshirë vettingun e gjyqtarëve dhe prokurorëve për pasuri të pashpjegueshme. Më shumë se gjysma e gjyqtarëve dhe prokurorëve që i janë nënshtruar vetingut janë shkarkuar për pasuri të pasqaruar ose lidhje të krimit të organizuar.
BE pret që Shqipëria të tregojë përparim në ndjekjen penale të gjyqtarëve dhe prokurorëve, verifikimi i të cilëve zbuloi sjellje të mundshme kriminale. Zbatimi i reformës gjyqësore është në vazhdim, dhe përfundimi i saj pritet të përmirësojë klimën e investimeve në vend.
N.D./abcnews.al
