Ndryshimet klimatike dhe rezistenca antimikrobike janë dy nga kërcënimet më të mëdha për shëndetin global, sipas një raporti të ri nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Mjedisin.
Raporti fokusohet në rrezikun e superbaktereve, duke theksuar rolin e ndryshimeve klimatike dhe faktorëve të tjerë mjedisorë, të cilët intensifikojnë fenomenin e rezistencës antimikrobike.
Rezistenca antimikrobike (AMR) është gjendja në të cilën viruset dhe mikrobet (si bakteret dhe kërpudhat) zhvillojnë rezistencë ndaj substancave antimikrobiale, duke i bërë ato më pak ose aspak të ndjeshme ndaj ilaçeve të krijuara për t’i trajtuar ato.
Mikrobet rezistente nuk shkatërrohen nga antibiotikët, ndaj mbijetojnë, shumohen lirshëm, duke transmetuar rezistencën tek brezat e ardhshëm të mikrobeve, me rezultat që ato të mbizotërojnë dhe zhvillohen mes njerëzve dhe kafshëve.
“Rritja dhe përhapja e AMR do të thotë që barnat antimikrobiale të përdorura për të parandaluar dhe trajtuar infeksionet tek njerëzit, kafshët dhe bimët mund të bëhen joefektive, me mjekësinë moderne që nuk është më në gjendje të trajtojë as infeksione të lehta “, raporton Programi i Mjedisit i OKB-së.
Miliona të vdekur çdo vit
Sipas raportit, në vitin 2019 rreth pesë milionë vdekje në mbarë botën ishin të lidhura me rezistencën antimikrobike, dhe numri vjetor pritet të jetë rritur në 10 milionë deri në vitin 2050 nëse nuk ndërmerren masa.
Antimikrobikët përdoren në ilaçe, produkte pastrimi dhe pesticide për të vrarë mikroorganizmat dhe për të parandaluar përhapjen e mikrobeve midis njerëzve, kafshëve dhe bimëve.
Rezistenca ndaj ilaçeve mund të lindë edhe natyrshëm, përmes evolucionit, por ekspertët thonë se rekomandimi i tepërt i antimikrobikëve te njerëzit dhe kafshët, dhe përdorimi i këtyre substancave në prodhimin e ushqimit, përshpejton rezistencën antimikrobike .
Mikroorganizmat që mbijetojnë janë më të fortë dhe mund të kalojnë gjenet rezistente ndaj ilaçeve te mikrobet që nuk janë ekspozuar kurrë ndaj barnave antimikrobike.
Klima po ndryshon. Së bashku me këtë, normat e përhapjes
Deri më tani, vëmendja është përqendruar në përdorimin e tepërt të antibiotikëve, por ekspertët tregojnë prova se faktorët mjedisorë luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin dhe përhapjen e rezistencës antimikrobike.
“Ndryshimet klimatike, ndotja, ndryshimet në modelet e motit, reshjet më të shpeshta, qytetet dhe zonat urbane me popullsi më të dendur të gjitha këto lehtësojnë përhapjen e rezistencës ndaj antibiotikëve. Dhe jam i sigurt se ky fenomen do të intensifikohet me kalimin e kohës nëse nuk marrim masa drastike për ta kufizuar atë”, tha Dr. Scott Roberts, një specialist i sëmundjeve infektive në Shkollën e Mjekësisë Yale.
Kriza klimatike përkeqëson rezistencën antimikrobike në disa mënyra. Hulumtimet kanë treguar se temperaturat më të larta rrisin shkallën e rritjes së baktereve dhe shkallën e përhapjes së gjeneve të rezistencës ndaj antibiotikëve midis mikroorganizmave.
“Kushtet ekstreme, veçanërisht mbinxehja, përshpejtojnë shkallën e zhvillimit të rezistencës antimikrobike. Pra, duke kufizuar rritjen e temperaturës, ne mund të zvogëlojmë ndjeshëm mundësinë e zhvillimit të një rasti të ri të rezistencës ndaj ilaçeve”, shpjegoi Dr David Graham, profesor i inxhinierisë së ekosistemit në Universitetin e Newcastle dhe një nga autorët e raportit të OKB-së. .
Ekspertët vlerësojnë se përmbytjet e mëdha (si rezultat i ndryshimeve klimatike) mund të çojnë gjithashtu në kushte të mbipopullimit, kanalizimeve të dobëta dhe rritje të ndotjes, të cilat dihet se rrisin shkallën e infeksionit dhe rezistencën antimikrobike. Ndotja antropogjene, metalet e rënda dhe ndotësit e tjerë në ujë krijojnë kushte të favorshme për zhvillimin e rezistencës nga mikrobet.
“Të njëjtët faktorë që shkaktojnë degradimin e mjedisit po e përkeqësojnë problemin e rezistencës antimikrobike. Efektet e tij mund të shkatërrojnë sistemin tonë shëndetësor dhe ushqimor”, paralajmëroi Inger Andersen, drejtore ekzekutive e Programit të OKB-së për Mjedisin, në konferencën për shtyp.
Më e vështirë për t’u përballur me sëmundjet
Presioni mjedisor gradualisht krijon mikroorganizma që jetojnë në trupin e njeriut, gjë që është e pazakontë për disa specie.
Një mikolog i shquar pohon se arsyeja pse temperatura e trupit është 37 gradë Celsius është sepse kjo është temperatura në të cilën kërpudhat nuk mund të rriten gjithashtu.
“Tani ne po shohim Candida auris dhe disa nga mikrobet e reja që janë shfaqur në fakt të rriten mjaft mirë edhe në temperaturat 37 gradë Celsius në trupin e njeriut,” vëren Roberts, duke argumentuar se ndryshimi klimatik po krijon skenën për përzgjedhjen e organizmave që do të jenë në gjendje të përshtaten me mjediset më të ngrohta, duke rritur gjasat që ata të infektojnë njerëzit.
Infeksione të tilla oportuniste kërcënojnë jo vetëm pacientë individualë, por të gjitha procedurat dhe praktikat mjekësore, të tilla si transplantet e organeve dhe kimioterapia procedura në të cilat pacientët janë në rrezik të konsiderueshëm të infeksionit dhe që kërkojnë antibiotikë efektivë.
“Kur dikush është i infektuar me një bakter ose kërpudhat rezistente ndaj ilaçeve dhe ne vërtet duhet të mbështetemi në një nga këto barna të linjës së fundit, trajtimi është zakonisht një sfidë. Rrallëherë na mbarojnë opsionet, dhe në këtë rast, ka vërtet asgjë që ne mund të bëjmë. Fatmirësisht, këto raste mbeten mjaft të rralla, por jam i sigurt se me rritjen e problemit të rezistencës ndaj antibiotikëve, me kalimin e kohës do të shtohen në frekuencë”, shpjegon Roberts. /abcnews.al
