Irlanda e Veriut feston sot 25-vjetorin e marrëveshjes së paqes të së Premtes së Mirë, e cila i dha fund tre dekadave të dhunës dhe po përgatitet të mirëpresë presidentin amerikan Joe Biden, i cili do të vizitojë vendin me këtë rast.
Më 10 prill 1998, ditën e së Premtes së Madhe përpara Pashkëve katolike, demokratët, të cilët mbështesin ribashkimin me Irlandën dhe unionistët, të cilët duan që Irlanda e Veriut të mbetet brenda Mbretërisë së Bashkuar, arritën një marrëveshje paqeje pas negociatave intensive që përfshinin Londrën, Dublinin dhe Uashingtonin.
Marrëveshja i dha fund dhunës prej dekadash që shkaktoi 3500 viktima, midis sindikalistëve, kryesisht protestantë, dhe republikanëve, kryesisht katolikë, me përfshirjen e ushtrisë britanike.
Një çerek shekulli më vonë, ngërçi politik dhe shqetësimet vazhdojnë ende të shqetësojnë vendin. Nuk janë planifikuar ngjarje të mëdha për sot, por gjatë javës priten shumë figura politike, në ballë të të cilëve është presidenti amerikan Joe Biden , i cili mbërrin ditën e nesërme nesër, të martën në mbrëmje, në Belfast , ku do të pritet në aeroporti Kryeministri britanik Rishi Sunak.
“Sot shënohet fillimi e një kapitulli të ri në historinë e popullit irlandez verior,” tha në një deklaratë Rishi Sunak, i cili ishte vetëm 17 vjeç kur u nënshkrua marrëveshja.
Sunak tha se përvjetori është një mundësi për të nderuar ata që morën vendime të vështira, pranuan kompromise dhe treguan vendosmëri. Në vitet pas marrëveshjes së paqes, grupet paraushtarake u çarmatosën, postblloqet ushtarake u çmontuan dhe trupat britanike u tërhoqën.
Por përvjetori po festohet pa entuziazëm, pasi paqja në Irlandën e Veriut sot duket më e brishtë sesa ka qenë rrallë që nga viti 1998.
Institucionet lokale, të krijuara pas marrëveshjes dhe që supozohet të bashkonin komunitetet kanë qenë prej kohësh të paralizuara që prej një viti për shkak të mosmarrëveshjeve lidhur me pasojat e daljes nga Bashkimi Europian.
Partia unioniste DUP, thellësisht e përkushtuar që provinca të mbetet në Mbretërinë e Bashkuar refuzon të bashkohet me qeverinë për sa kohë që dispozitat pas Brexit ( kontrollet doganore, zbatimi i rregullave të caktuara evropiane) synojnë të shmangin kthimin e një kufiri me Irlandën.
Një rinegocim i protokollit midis BE dhe MB, i cili supozohej të adresonte shqetësimet sindikaliste, është hedhur poshtë javët e fundit nga DUP. Për ardhjen e Joe Biden në provincë, pritet të mobilizohen më shumë se 300 agjentë që do të mbërrijnë atje nga pjesa tjetër e Mbretërisë së Bashkuar.
/abcnews.al
