Nga Secunder Kermani, BBC
Luftëtarët talebanë që kemi takuar ndodhen vetëm 30 minuta larg njërit prej qyteteve më të mëdha të Afganistanit, Mazar-i-Sharif. “Ghanimat” ose plaçkat e luftës që ata po tregojnë përfshijnë një Humvee, dy furgona dhe një mori mitralozësh të fuqishëm.
Ainuddin, një ish-student i një shkollës fetare, i cili tani është një komandant ushtarak, qëndron në qendër të një turme të armatosurish. Kryengritësit kanë marrë në kontroll vendin pas tërheqjes së trupavendërkombëtare. Dhjetëra mijëra afganë të zakonshëm u është dashur të largohen nga shtëpitë e tyre – qindra janë vrarë ose plagosur javët e fundit, raporton abcnews.al
Secunder Kermani, një gazetar britanik i cili është korrespondent i BBC në Pakistan dhe Afganistan e pyet Ainuddin se si mund ta justifikojë dhunën, duke pasur parasysh dhimbjen që po u shkakton njerëzve për të cilët ai pretendon se lufton në emër të tyre.
“Është luftë, kështu që njerëzit do të vdesin,” përgjigjet ai me gjakftohtësi, duke shtuar se grupi po përpiqet të bëjë çmos “të mos prekë civilët”. Theksoj se talebanët janë ata që kanë filluar luftimet. “Jo”, ia kthen ai. “Ne kishim një qeveri dhe ajo u rrënua. Amerikanët filluan luftimet.”
“Ata nuk heqin dorë nga kultura perëndimore … kështu që ne duhet t’i vrasim ata,” tha ai për “qeverinë ” në Kabul.
Menjëherë pasi mbarojmë së foluri dëgjojmë zhurmën e helikopterëve mbi ne. Humvee dhe luftëtarët talebanë shpërndahen. Ky është një kërcënim i vazhdueshëm që ushtria afgane paraqet për kryengritësit dhe se beteja është ende larg përfundimit.
Ne jemi në Balkh, një nga qytetet më të lashta, që mendohet të jetë vendlindja e një prej poetëve mistikë më të famshëm të Islamit, Jalaluddin Rumi. Ne ishim këtu në fillim të këtij viti , kur vendi ishte ende nën kontrollin e qeverisë, por fshatrat e largëta ishin në kontroll të talebanëve.
Tani është një nga rreth 200 rrethinat që janë në kontroll nga militantët në këtë ofensivë të fundit.
Një zyrtar i lartë taleban tha se fokusi në veri ishte i qëllimshëm – jo vetëm sepse rajoni ka treguar tradicionalisht rezistencë të fortë anti -talebanëve, por edhe sepse është më i larmishëm.
Pavarësisht se udhëheqja e saj kryesore ishte e dominuar shumë nga anëtarët e shumicës Pashtun, zyrtari tha se talebanët përfshinin edhe etni të tjera. Haji Hekmat, një udhëheqës taleban dhe mikpritësi ynë në Balkh, ka treguar sesi është jeta e përditshme.
Pazari është i mbushur me njerëz, me meshkuj dhe femra.
Sipas burimeve lokale gratë lejoheshin të merrnin pjesë vetëm me një shoqërues mashkull. Diku tjetër komandantët talebanë thuhet se kanë qenë shumë më të rreptë. Sidoqoftë, të gjitha gratë që ne shohim janë të veshura me burka, duke mbuluar flokët dhe fytyrën e tyre, raporton abcnews.al
Haji Hekmat tha se askush nuk po “detyrohet” dhe se talebanët thjesht “predikojnë” se kështu duhet të vishen gratë.
Gjithashtu shoferët e taksive e kanë të ndaluar të çojnë gratë në qytet nëse nuk është e mbuluar plotësisht. Një ditë pasi largohemi, një grua ishte vrarë për shkak të veshjes. Haji Hekmat, megjithatë, hedh poshtë pretendimet se talebanët ishin përgjegjës.
Shumë nga pazari shprehin mbështetjen e tyre për grupin dhe mirënjohjen ndaj tyre për përmirësimin e sigurisë. Por me luftëtarët talebanë që na shoqërojnë gjatë gjithë kohës, është e vështirë të dihet se çfarë mendojnë vërtet banorët.
Pikëpamjet e ashpra të grupit janë nganjëherë në harmoni me afganët më konservatorë, por talebanët tani po bëjnë presion për kontrollin e një numri të qyteteve më të mëdha.
Konflikti afgan 2001-2021
Në hijen e Xhamisë Blu të Mazar-e-Sharif, burra dhe gra shëtitën javën e kaluar në një atmosferë që dukej më e qetë.
Qeveria ka ende nën kontroll qytetin dhe pothuajse të gjithë ata me të cilët fola shprehën shqetësimin se çfarë do të thotë ringjallja e talebanëve, veçanërisht për “liritë” me të cilat janë rritur brezat e rinj.
Por përsëri në rrethin e Balkh, talebanët kanë marrë në kontroll të gjitha ndërtesat zyrtare në qytet, në një kompleks të madh policie, të braktisur tashmë. Dikur ishte selia e një rivali të ashpër, shefit të policisë lokale, dhe u shkatërrua pjesërisht nga një bombë e militantëve ndërsa luftonin për kontrollin e zonës.
Guvernatori i taleban, Abdullah Manzoor, është i buzëqeshur kur flet për operacionin. Lufta këtu, si në shumë vende në Afganistan, është personale dhe ideologjike. Disa gjëra nuk kanë ndryshuar që nga marrja nën kontroll e talebanëve; Personat që pastrojnë rrugët janë të veshur me ngjyrë portokalli ndërkohë që kërkojnë punë ashtu si edhe disa burokratë.
Ata mbikëqyren nga një kryebashkiak taleban i sapo emëruar, i ulur në një tavolinë të gjerë prej druri, me një flamur të vogël të bardhë të vendosur në një cep.
Ai dikur ka qenë përgjegjës për furnizimet me municion, por tani për taksat . Kalimi nga jeta ushtarake në atë civile është një punë në progres. Në stacionin lokal, ata alternonin muzikën islame dhe hitet popullore.
Tani janë vetëm thirrje fetare. Haji Hekmat tha se ata e ndaluan muzikën që promovon “vulgaritetin” të dëgjohet në publik, por këmbëngul se individët ende mund të dëgjojnë atë që duan.
Njëzet vjet konflikt në Afganistan
11 shtator 2001
Al-Kaeda, i udhëhequr nga Osama Bin Laden në Afganistan, kryen sulmin më të madh terrorist të kryer ndonjëherë në tokën amerikane.
Katër avionë komercialë u “rrëmbyen”. Dy goditën Qendrën Tregtare të Nju Jork, e cila u shemb. Njëri godeti ndërtesën e Pentagonit në Uashington, dhe avioni tjetër përplaset në një fushë në Pensilvani. Afro 3,000 persona humbën jetën.
7 Tetor 2001- sulmet e para ajrore
Një koalicion i udhëhequr nga SHBA bombardon objektet e talebanëve dhe al-Kaedës në Afganistan. Ato përfshijnë Kabulin, Kandahar dhe Jalalabad. Talibanët, të cilët morën pushtetin pas një okupimi dhjetëvjeçar sovjetik të ndjekur nga lufta civile, refuzuan të dorëzojnë Bin Ladenin. Mbrojtja e tyre ajrore dhe flota e vogël e avionëve luftarakë u shkatërruan.
13 Nëntor 2001- rënia e Kabulit
Aleanca Veriore, një grup rebelësh anti-talebanë të mbështetur nga forcat e koalicionit, hyn në Kabul ndërsa talebanët po largoheshin nga qyteti.
26 janar 2004- kushtetuta e re
Pas negociatave të tej-zgjatura nënshkruhet kushtetuta e re afgane. Kushtetuta i hap rrugën zgjedhjeve presidenciale në tetor 2004.
7 Dhjetor 2004- Hamid Karzai bëhet president
Hamid Karzai, udhëheqësi i fisit Popalzai Durrani, bëhet presidenti i parë sipas kushtetutës së re. Ai shërben dy mandate pesëvjeçare si president.
Maj 2006- trupat britanikë vendosën në Helmand
Trupat britanike vendosen në provincën Helmand, një bastion i talebanëve në jug të vendit. Misioni i tyre fillestar ishte mbështetja e projekteve të rindërtimit. Më shumë se 450 trupa britanike humbasin jetën në Afganistan gjatë konfliktit.
17 shkurt 2009
Presidenti amerikan Barack Obama rrit numrin e e trupave të dërguar në Afganistan, deri në 140,000. E ashtuquajtura “rritje” është modeluar sipas strategjisë amerikane në Irak, ku forcat amerikane u përqendruan në mbrojtjen e popullsisë civile, si dhe vrasjen e luftëtarëve kryengritës.
2 maj 2011- vritet Bin Laden
Udhëheqësi i al-Kaedës u vra në një sulm të Marinës amerikane në një kompleks të Abbottabad në Pakistan. Trupi i Bin Ladenit hidhet në det. Operacioni përfundon pas një kërkimi 10-vjeçar të udhëhequr nga CIA.
23 Prill 2013- vdekja e Omar
Themeluesi i talebanëve, mulla Mohammed Omar, vdes. Vdekja e tij është mbajtur e fshehtë për më shumë se dy vite. Sipas inteligjencës afgane, Mullah Omar humbi jetën si pasojë e problemeve shëndetësore në një spital të qytetit pakistanez të Karaçit.
8 Dhjetor 2014- NATO përfundon operacionet ushtarake
Në një ceremoni në Kabul, NATO përfundon operacionet luftarake në Afganistan. SHBA tërhoqi mijëra trupa. Shumica e atyre që mbeten u fokusuan në trajnimin dhe mbështetjen e forcave afgane të sigurisë.
2015- ringjallja e talebanëve
Talibanët filluan një seri sulmesh vetëvrasëse, shpërthime makinash dhe sulme të tjera. Ndërtesa e parlamentit në Kabul dhe qyteti i Kunduz u sulmuan. Militantët e Shtetit Islamik filluan operacionet në Afganistan.
25 janar 2019
Presidenti afgan Ashraf Ghani tha se më shumë se 45,000 anëtarë të forcave të sigurisë të vendit të tij janë vrarë që kur ai u bë udhëheqës në 2014.
29 shkurt 2020- SHBA nënshkruan marrëveshje me talebanët
SHBA dhe talebanët nënshkruajnë një “marrëveshje paqeje” në Afganistan, në Doha, Katar. Aleatët e Shteteve të Bashkuara dhe NATO -s bien dakord të tërheqin të gjithë trupat brenda 14 muajve nëse militantët bien dakord për marrëveshjen.
11 shtator 2021
Forcat amerikane kanë planifikuar të tërhiqen nga Afganistani deri më 11 shtator 2021.
/abcnews.al
