Shtëpinë ku jetoi artisti Maks Velo, e ka pllakosur heshtja. Miqtë e tij besnikë pëllumbat që e shoqëronin edhe gjatë aktit krijues vazhdojnë ende të qëndrojnë si dëshmitarë të shpirtit të lirë mbi çati.
Artisti u përcoll për në banesën e fundit përmes një ceremonie të thjeshtë organizuar nga Bashkia e Tiranës, për shkak të situatës së pandemisë. E Motra Roza pasardhësja e vetme dhe disa miq të ngushtë i dhanë lamtumirën artistit.
Arti për të ishte fymë lirie, që i kushtoi shtrejtë me 10 vite burg. Historia e jetës së Maks Velos, arkitekti që u nda nga jeta në 7 maj është ndoshta një simbol se si funksiononte komunizmi duke shkatërruar shoqërinë deri në bërthamën më të fortë e të shenjtë, atë të familjes.
I denoncuar nga ish-gruaja dhe miqtë e tij ai u arrestua dhe përfundoi në burg dhe iu shkatërruan më shumë se 200 vepra arti nga regjimi diktatorial.
Në një nga rrëfimet e tij në media pas viteve ’90 ai ka rrëfyer se u njoh dhe u dashurua me një vajzë, që vetëm pas martesës do të zbulonte se ishte agjente e Sigurimit të Shtetit dhe faktori kryesor në dënimin e tij 10 vjeçar.
“Lidhja e shkrimtarëve ishte burgu i artistëve”, do të shkruante Velo pas botimit të dosjes së ish sigurimit të shtetit në librin “Jete paralele”
Pas botimit të pastelave të viteve ‘60 shpëtuar nga djegia, dy ishin spirancat e shpresës për t’ia rinisur, rrëfeu 8 vite me parë Velo.
Ngjyra ishte melodia e tij krijuese. Ndërsa portreti sprova e piktorit. Nudot e vonuara i ekspozoi në janarin e vitit 2019 ne galerinë FAB.
Kontributi i Maks Velos në arkitekture është i çmuar, e ku Shoqata e Arkitekteve një vit më parë e nderoi me çmimin “Mjeshtër i Madh”
“Është një humbje e madhe për komunitetin e arkitektëve, por edhe për të gjithë shqiptarët”, thotë Armando Vokshi.
Ai eshte arkitekti i pallatit të artistëve, ku u kritikua për stilin kubist, tashmë shtëpia studio Kadare ka hapur dyert për vizitorët
Një premtim për kthimin e shtëpisë së tij në muze e bëri gjatë ceremonisë së lamtumirës Erjon Veliaj
“Si komshi të jetër do bëjmë shtëpinë muze, tek lagjia jone te ‘Hoxha Tasim’, i kam kërkuar Shkrelit dhe Andonit të bëjnë një inventar të të gjitha punëve. Siç jetoi me dinjitet, të kthejmë edhe veprat në dinjitet”, u shpreh Veliaj.
Artan Shkreli është i bindur se do të filloi një rivlerësim i veprës së Maks Velos. “Maksi për secilin nga ne përveç kujtimeve dhe veprës që ka lënë pas, tani fillon një mënyrë dhe rivlerësim i veprës së Maksit”, thotë ai.
Ben Andoni e cilëson si një model të qytetarit të angazhuar. “Maksi është prapë i gjallë dhe modeli i tij i madh, i qytetarit të angazhuar është një motiv për të gjithë ne”, thotë ai.
Artisti Maks Velo jetoi me art dhe për artin. /abcnews.al
