Gjendja në gadishullin arabik është alarmante, pasi konflikti në Gjirin Persik ka shqetësuar Arabinë Saudite për sulme të mundshme në fushat e saj të naftës, duke nxitur këtë të fundit të blejë raketa balistike për të penguar rivalët e saj.
I kundërshtuar nga Amerika, një princ i ri dhe i fuqishëm saudit iu drejtua Kinës, e cila nënshkroi një marrëveshje sekrete për të furnizuar mbretërinë me armët që ai donte. Nëse kjo histori të krijin një “dejà vu”, duhet të jetë kështu. Ndodhi katër dekada më parë dhe pasoi me vendosjen e marrëdhënieve kino-saudite në vitin 1990.
Pjesa më e madhe e saj vazhdon të jehojë edhe sot, pasi Xi Jinping mbërriti për një vizitë në Arabinë Saudite më 7 dhjetor, udhëtimi i tij i dytë në mbretëri. Jo gjithçka është e njëjtë, sigurisht. Në ndryshim nga vitet 1980, Arabia Saudite dhe fqinjët e saj të Gjirit tani kanë lidhje të forta tregtare me Kinën, raporton abcnews.al.
Megjithatë, ka dhe ndryshime: sauditët vazhdojnë ta trajtojnë Kinën si një gur shahu për Amerikën, e cila në sytë e tyre është bërë një partner veçanërisht jo i besueshëm gjatë dekadës së fundit.
Sfida për shtetet e Gjirit është se si të balancojnë këto dy pikëpamje të Kinës.
E para është bërë gjithnjë e më tërheqëse. Kina është një treg i madh eksporti dhe një burim i madh investimesh në Gjirin Persik.
E dyta, në të cilën Kina shërben si një mbrojtje strategjike kundër Amerikës është më pak bindëse: Kina nuk është një vend që mund të zëvëndësohet lehtë. Për më tepër, udhëheqësit e Gjirit mund të heqin dorë nga Amerika, të cilës ata i frikësohen.
Marrëdhëniet ekonomike të Gjirit me Kinën, po rriten. Energjia mbetet gjithmonë tema kryesore. Vitin e kaluar, 51% e importeve të naftës së Kinës ishin nga shtetet arabe dhe katër të pestat e tyre erdhën nga monarkitë e Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit gjashtë-anëtarësh (GCC).
Në nëntor, Sinopec, një gjigant energjetik, nënshkroi një marrëveshje 27-vjeçare për të blerë gaz natyror të lëngshëm nga Katari, marrëveshja më e madhe e gazit që është nënshkruar ndonjëherë, raporton abcnews.al.
Që nga viti 2005, Kina ka nënshkruar marrëveshje të mëdha investimesh dhe kontrata me shtetet arabe me vlerë 223 miliardë dollarë, sipas American Enterprise Institute, një institut kërkimor në Uashington.
Nga ky total, 52% ka qenë me gjashtë vendet e GCC (Algjeria, Egjipti dhe Iraku morën shumë nga pjesa tjetër). Ritmi i këtyre marrëveshjeve u përshpejtua në fund të viteve 2010. Megjithëse që atëherë është ngadalësuar, për shkak të pandemisë dhe një rënie të investimeve kineze në mbarë botën, Kina vazhdon ta shohë Gjirin si premtues.
Në gjysmën e parë të vitit 2022, Arabia Saudite investoi 5.5 miliardë dollarë përmes Iniciativës së Kinës “Një rrip, një rrugë”, më shumë se çdo vend tjetër. Shumica e investimeve kineze mbeten të fokusuara në energji. Tregtia është përfshin gjithashtu naftën: importet kineze nga rajoni janë pothuajse tërësisht petrokimike dhe mallra të tjera.
Shtetet e Gjirit janë të priruta ta shohin Kinën si një partner kyç. Vitin e kaluar ajo investoi para në hotele në Oman dhe në prodhimin e automjeteve në Arabinë Saudite. Megjithatë, projekte të tilla janë ende të çuditshme; Investimet që nuk përfshijnë naftën nuk janë të shumta.
Asnjë nga këto nuk shkakton shumë ankth në Amerikë. Janë lidhjet në rritje të Gjirit me Kinën në sektorët strategjikë që shqetësojnë njerëzit në Uashington: telekomunikacioni, siguria dhe, gjithnjë e më shumë, mbrojtja.
Anëtarët e GCC janë klientë të zellshëm të Huauei, gjiganti i telekomunikacionit që është nën sanksionet amerikane dhe janë të lumtur të bëjnë biznes me kompani si SenseTime, një firmë e inteligjencës artificiale e vendosur në listën e zezë nga Amerika për rolin e saj në spiunimin e Ujgurëve në Xinjiang.
Në shtator, një kompani në pronësi të fondit të pasurisë sovrane të Arabisë Saudite njoftoi një sipërmarrje të përbashkët me vlerë 207 milionë dollarë me SenseTime për të ndërtuar një laborator në mbretëri, raporton abcnews.al.
Kina gjithashtu ka shitur drone te Emiratet e Bashkuara Arabe, të cilat i kanë përdorur ato në fushat e betejës në të gjithë rajonin. Në mars, një firmë saudite nënshkroi një marrëveshje me një gjigant shtetëror të mbrojtjes kineze për të prodhuar dronë në mbretëri.
Sipas inteligjencës amerikane, Kina po ndihmon Arabinë Saudite të prodhojë gjithashtu raketa balistike. Muajin e kaluar, në Dialogun e Manamasë, një festë vjetore e sigurisë në Bahrein, zyrtarët amerikanë bënë disa paralajmërime.
Brett McGurk, këshilltari i presidentit për Lindjen e Mesme, tha se bashkëpunimi në rritje me Kinën në rajon do të vendoste një “kufi” në marrëdhëniet me Amerikën. Një zyrtar tjetër pranoi tensionet në marrëdhënie, veçanërisht mbi Iranin.
Xi u prit më përzemërisht se Joe Biden, udhëtimi i të cilit në korrik, i pari i tij si president, pasoi nga një atmosferë dëshpëruese: çmimet e naftës ishin të larta, dhe zgjedhjet afatmesme po zhvilloheshin në Amerikë.
Sauditët e dërguan Biden në shtëpi duarbosh. Pas më shumë se një viti fyerjesh nga njerëzit e tij, ata nuk u treguan aspak bujarë. Xi, nga ana tjetër, ndoshta do të shkojë në shtëpi me një sërë marrëveshjesh të mëdha investimesh dhe njoftime të tjera.
Më 8 dhjetor ai do të takohet me udhëheqësit saudite, duke përfshirë Muhamed bin Salman, princin e kurorës dhe sundimtarin de fakto, më pas do të marrë pjesë në një samit me liderët e Gjirit dhe do të ketë një takim të mëtejshëm me figura nga e gjithë bota arabe.
Zyrtarët sauditë kanë lënë të nënkuptohet se asnjë nga këto nuk ka qënë nënçmim për Amerikën: Kina është një vend i rëndësishëm, sipas tyre, dhe mbretëria e trajton atë si të tillë. Megjithatë, ekipi i Biden ka pasur një marrëdhënie të ndërlikuar me Arabinë Saudite dhe e sheh Kinën si konkurrentin e saj kryesor.
Pritja e ngrohtë për Xi, ndryshe nga ajo e ftohtë për Biden nuk do të jetë pozitive për Uashingtonin. Në mënyrë private, zyrtarët e Gjirit thonë se janë të zemëruar me një Amerikë, politika e së cilës duket jokoherente, raporton abcnews.al.
Tre presidentë radhazi kanë folur për reduktimin e rolit të Amerikës në Lindjen e Mesme, megjithatë ata nuk duan që fuqitë e tjera të fitojnë më shumë ndikim. Por po ashtu janë edhe ato të Amerikës. GCC( Këshilli i Bashkëpunimit të vendeve të Gjirit) është ankuar se Amerika nuk ka bërë mjaftueshëm për ta mbrojtur atë nga rivali i përhershëm i Arabëve të Gjirit, Irani, me të cilin Kina nënshkroi një “partneritet strategjik” 25-vjeçar vitin e kaluar.
Xi është një nga liderët e paktë me ndikim të vërtetë mbi Iranin. Pjesa më e madhe e naftës së eksportuar nga portet iraniane, në kundërshtim me sanksionet amerikane, gjen hapësirë në Kinë. Megjithatë, ai nuk mund ta përdorë atë për të ushtruar presion mbi regjimin e Iranit.
Të nxitur nga çmimet më të larta të naftës dhe ekonomitë në rritje, sundimtarët e Gjirit ndihen të sigurt: ata mendojnë se ky është momenti i tyre për të dalë nga hija e Amerikës.
Biden do të duhet të pranojë rritjen e ndikimit të Kinës në rajon. Por të dyja palët duhet të pranojnë se, tani si në vitet 1980, Kina nuk mund ta zëvendësojë plotësisht Amerikën në Gjirin Persik.
/abcnews.al
