Kur Senakeribi, Mbreti i Asirisë, dërgoi ushtrinë e tij në mbretërinë e Judës në vitin 701 p.e.s. dhe e urdhëroi atë të shkatërronte qytetin e Lakishit, 43 km në jug-perëndim të Jeruzalemit, ai në fakt po përpiqej edhe për shkencën, shkruan The Economist
Sipas Yoav Vaknin nga Universiteti i Tel Avivit, magnetizmi i mbetur në ndërtesat e djegura po ndihmon arkeologët të zbulojnë gjetje të tjera në atë zonë. Ai gjithashtu po ndihmon gjeofizikanët të përshkruajnë forcën e magnetizmit tokësor. Puna e Vaknin në Lakish është e fundit nga një seri studimesh që ai ka kryer, të cilat janë mundësuar nga mbretër të lashtë. I pari ekzaminoi një ndërtesë të shkatërruar kur Jerusalemi u dogj nga trupat babilonase në vitin 586 p.e.s.
Sipas Librit biblik të Mbretërve, kjo ndodhi “në muajin e pestë, në ditën e shtatë të muajit, që ishte viti i 19-të i mbretit Nebukadnetsar, mbretit të Babilonisë. Sipas Vaknin, ajo datë konsiderohet një datë e besueshme nga studiuesit biblikë. Kështu ai dhe kolegët e tij arritën të përcaktojnë momentin kur kjo ndërtesë, mbetjet e së cilës u gjetën nën një parking, u shkatërrua. Ato mbetje përfshinin pjesë të katit të sipërm dhe trarët e djegur prej druri që mbanin peshën e ndërtesës, raporton abcnews.al
Nxehtësia e zjarrit me siguri ka fshirë çdo magnetizëm në mineralet e kësaj dyshemeje. Fusha magnetike e Tokës më pas la gjurmën e saj ndërsa mineralet ftoheshin, duke i magnetizuar ato sërish. Duke supozuar se fragmentet nuk kanë lëvizur që atëherë, shtrirja e fushave të tyre magnetike do të shkojë në drejtim të fushës magnetike të Tokës siç ndodhi në atë ditë fatale. Vaknin dhe kolegët e tij realizuan një eksperiment. Ata ngrohën mostrat e dyshemesë dhe i ekspozuan në një fushë magnetike ndërsa ftoheshin, duke përsëritur kështu atë që kishte ndodhur kur godina u shkatërrua.
Duke krahasuar magnetizimin me atë origjinal dhe duke ditur forcën e fushës që kishin aplikuar vetë, ata ishin në gjendje të vlerësonin forcën e fushës magnetike të Tokës në ditën e shkatërrimit. Tani ata e kanë përsëritur këtë qasje në vende të tjera, duke çuar në rindërtime të mirëfillta të fushave magnetike të lidhura me pushtimin e Gathit, Kinneretit, Bethsaidës dhe Ekroninit, si dhe Lakishit dhe Jerusalemit, falë fushatave ushtarake nga mbretërit Aramean, Asirian dhe Babilonas. Datat variojnë nga rreth 830 para Krishtit në 586 para Krishtit.
Kjo është pak a shumë hapësira maksimale për të cilën kjo qasje është e realizueshme. Rrëfimet e pushtimeve të mëparshme, në Bibël dhe tekste të tjera, mendohen se janë të pamjaftueshme. Dhe pas babilonasve erdhën Persianët, të cilët, siç vëren Vaknin, ishin “mjaft të sjellshëm për të mos shkatërruar qytete”, raporton abcnews.al
Megjithatë, është një hapësirë jashtëzakonisht e dobishme, sepse përkon me një ndërprerje në të dhënat arkeologjike të quajtur rrafshnalta e Hallstatt. Kjo “rrafshnaltë” është një shtrirje e sheshtë e kurbës së kalibrimit që përdoret për një teknikë të quajtur datim radiokarboni (është një metodë për përcaktimin e moshës së objekteve të caktuara arkeologjike.)
Bëhet fjalë për një periudhë, nga 400-800 p.e.s., kur, për arsye jo plotësisht të qarta, datimi me radiokarbon nuk funksionon. Mostrat nga koha e rrafshnaltës kanë qenë deri më tani të padatueshme brenda asaj periudhe prej 4 shekujsh. Kjo tani mund të ndryshojë.
Datimi me radiokarbon mbështetet në matjen e sasisë së 14C, një izotop i paqëndrueshëm i karbonit, në materiale organike si druri. Falë zgjuarsisë së Vaknin dhe kolegëve të tij, dhe papërshtatshmërisë së mbretërve të lashtë, magnetizimi i materialeve inorganike që janë ekspozuar ndaj nxehtësisë, si copa qeramike nga enët e gatimit, është një alternativë.
Të dhënat e Vaknin janë gjithashtu të vlefshme për gjeofizikanët që duan të kuptojnë se si lëvizjet në bërthamën e Tokës ndryshojnë fushën magnetike të planetit. Periudha e studimeve të Vaknin ishte një periudhë në të cilën kjo fushë ishte zakonisht rreth 50% më e fortë se sa është sot, dhe për periudha të shkurtra ishte dyfishi i fuqisë së sotme.
Për sa i përket Lakish, historia nuk e harroi atë. Senakeribi festoi fitoren duke porositur minerale alabastër për fitoren e tij dhe dekoroi pallatin e tij në kryeqytetin e Asirisë, Niniveh.
Ato tani ndodhen në Muzeun Britanik.
/abcnews.al
