Albania Letteraria i ka kushtuar një artikull romanit “Flama” nga Tom Kuka, që do të prezantohet për lexuesit italianë në “Passaggi Festival”. Ky prezantim do të bëhet në edicionin e dhjetë të eventit kulturor të planifikuar në Fano, nga data 20 deri më 26 qershor.
Mbërrin në Itali, Flama e Tom Kukës, romani që fitoi Çmimin e Bashkimit Evropian 2021. Në sfondin e një Tiranë të goditur nga e keqja, pena ndjellëse e autorit shqiptar rindërton në mënyrë të përsosur një Sodomë moderne.
Komploti
E gjithë bota vuan nga flama, më dhemb barku, – iu ankua të ftuarit të parë, duke e ftuar pa vonuar të hynte.
Eja, e dashur, eja. Di Hima u ul në tavolinën e zakonshme pranë raftit të librave. Aq e mbushur vetëm me libra, pa shpirt të gjallë, ajo hapësirë ngjallte qetësi totale. Pritësi vendosi një filxhan kafe dhe një filxhan raki përpara tij. Ai piu çaj kamomili.
Jemi në Tiranë njëqind vjet më parë e cila është goditur nga ngjarje të çuditshme dhe të pashpjegueshme. Një pushtim i minjve i mundon banorët, shumë njerëz vdesin nga e keqja ose nga vesi dhe dikush vret. Për të humbur, në duart e një vrasësi të panjohur, është një grua që vuan nga xhuxhizmi, e cila praktikon kafeomancinë.
Inspektori që kryen hetimet është Di Hima, i cili duke shkuar në shtëpinë ku ndodhi akti i tmerrshëm, gjen një filxhan ende të nxehtë në sfondin e së cilës mund të shihet një imazh. A do të jetë profecia e gruas me kërkesë të vrasësit? Kupa është e vakët, ndoshta vrasësi sapo është zhdukur! Realisht surprizat për hetuesin nuk kanë mbaruar. Shtëpia nuk është aq bosh sa mendoni: befas, si nga hiçi, shfaqet një vajzë katërvjeçare. Çfarë jeni duke bërë në atë vend?
Ndjenja e mirëseardhjes
Që në rreshtat e parë, lexuesi ndihet i zhytur në një realitet që i jep atij një ndjenjë përkatësie. Një perceptim objektiv i dhënë nga cilësia e brendshme e intelektit shkrimtar të Tom Kukës, i aftë për të rindërtuar një botë në lidhje me shpirtin njerëzor. Duke iu afruar leximit të Flamës, siç ka ndodhur tashmë për Orën e së Keqes, nuk ka asnjë ndjenjë hutimi: “ndjenja e mirëseardhjes”, që autori shqiptar rezervon për lexuesin, shfaqet menjëherë si fryt i zgjuarsisë së lindur.
Studimi dhe përgatitja shfaqen qartë në temat e trajtuara dhe në mënyrën e përcjelljes së tyre në shkrim. Kombinimi i balancuar i këtyre faktorëve e bën ‘Flama’ me fuqi të madhe, plot mister dhe një okult që gërmon deri në zorrë.
Sodoma moderne
Në mes të kësaj fatkeqësie, dikush vret sepse vesi është i pangopur. E vetmja zgjidhje mbetet virtyti, kapërcimi i gabimit (deklaratë e Tom Kukës për deklaratën për shtyp të Festivalit Passaggi). Me këto fjalë Tom Kuka ofron një interpretim të rëndësishëm të romanit, duke u nisur nga ajo që rrëfehet Tirana dhe e shndërruar në një Sodomë të re.
Lexuesi nuk e kupton menjëherë elementin identitar me të cilin autori shënjon qytetin, duke e zbuluar atë faqe pas faqeje dhe duke e gjetur veten, në fund, duke ribashkuar enigmën e një Sodome të përsosur, bazuar në katër elementët që e karakterizojnë atë: dhunën, refuzimi, zemërimi dhe ndëshkimi.
Për të kuptuar plotësisht këtë prerje tërthore të Flamës, është e rëndësishme t’i referohemi arsyeve reale që shpërtheu zemërimi i Perëndisë kundër banorëve të qytetit antik që ndodhet pranë Detit të Vdekur dhe të përmendur vazhdimisht në Bibël. Zemërimi i të Lartit u hodh dhunshëm kundër qytetarëve të tij, jo aq për trajtimin e dyshimtë të rezervuar ndaj të huajve, por për mungesën e mirëseardhjes ndaj tyre. Dhe pikërisht në lidhje me këtë koncept Sodoma e re e krijuar nga Kuka rezulton të jetë e plotë pa të meta.
Historia dhe simbolika
Rrëfimi, në Flama, është kompakt dhe i lidhur, duke lejuar një lexim në të cilin shfaqet urgjenca për të ditur vazhdimin e çdo faqeje; stili nuk bie ndesh me stilolapsin e Tom Kukës, duke i dhënë vetes një ton më të përpiktë dhe jo aq të thatë, në një libër ku gjithçka tregon. Personazhet e vizatuar në mënyrë të përsosur rrëfejnë, me dialogët e tyre të strukturuar në mënyrë delikate, kërcitjen e minjve dhe mjediset e krijuara me mjeshtëri. Ata tregojnë detajet e mbështjella me një mori detajesh të dobishme dhe të nevojshme, ashtu si shkrimi i vendosur në një formë të kalibruar dhe harmonike, thjeshtësia e të cilit nuk ndot cilësinë.
Pasioni i shkrimtarit për tregimet e transmetuara gojarisht dhe forca e mitit gjenden në të gjithë vrullin e tyre. Nuk mungojnë simbolika, si ajo në lidhje me personazhin e Tom Kukës, një lloj “engjëlli i vdekjes”, i gjatë, shumë i gjatë dhe i shoqëruar nga një pluhur i bardhë i krijuar për të pastruar vendet që më parë mirëpritnin të vdekurit. Sipas një prej baballarëve të psikologjisë, Carl Gustav Jung, metafora e gjatësisë përfaqëson aftësinë për të zgjidhur, duke çuar në një vetëvlerësim të madh, në urgjencën për të arritur një qëllim.
Kështu shfaqet në sytë e lexuesit figura e Tom Kukës, në pasqyrën e teorisë Jungiane: një shpirt mbrojtës, i vëmendshëm, gjithmonë i pranishëm, pavarësisht se ai shfaqet si koleksionist i vdekjes dhe pavarësisht, herë pas here. , ai vetë mund të duket i vdekur. Pluhurin pastrues që ai përdor, është e bardhë; ka ngjyrën e pastërtisë dhe është mjeti i tij për zgjidhje. Duke bërë një referencë (personale) te Zanafilla, është e qartë se”Perëndia e krijoi njeriun me pluhurin e tokës… ” Tom Kuka formohet jo me pluhurin e bluar (të kuqërremtë), por me atë të bardhë. Ai pastron, lan.
Minjtë pushtojnë, janë të pandalshëm, të përzier, duket se duan të shkatërrojnë gjithçka dhe këdo. Ata menaxhojnë një komunitet të tërë, kërcitja e tyre ndërhyn me dhunë në mendjen e njeriut, duke e lodhur ngadalë atë. Kuka fut në rrëfim një kafshë plot kuptim metaforik: Totemi i miut, shpirti i tij kafshe është emblema e një ndryshimi intim dhe rrënjësor, i një pastrimi të plotë, qoftë edhe shkatërrues, me një dritë në fund të tunelit, të quajtur rilindje. .
Shqipëria
Flama është një libër që karakterizohet nga ajo që quhet “plotësia e rrëfimit”. Ngjarje të pashpjegueshme, një vrasje, një inspektor i matur karizmatik dhe më pas kupa, fëmija, Tom Kuka, mëkati, vesi, e keqja, mit e kthesa. Flama është rezultat i një pjekurie ndryshe të autorit, i cili e mban lart vëmendjen e lexuesit, duke e lejuar atë të kuptojë nuancat shumëformëshe mbi të cilat mpreh mendjen. Historia përsëritet: një intelektual brilant i jep dritë një romani që nuk duhet humbur, i cili i lartëson karakteristikat e albanitetit të tij në shkallën e nëntë. /abcnews.al
