Me zgjedhjet europiane vetëm 80 ditë larg dhe duke pasur parasysh ekuilibrin e pasigurt midis votimit të lirshëm, abstenimit dhe zgjedhjes së zakonshme të votuesve në të gjitha vendet për t’u “dërguar një mesazh” qeverive, Europa po përjeton një moment të paprecedentë politik dhe ekonomik.
Nga njëra anë, rritja spektakolare, në të gjitha vendet, e partive të djathta ekstreme dhe populiste që tashmë po imponojnë axhendën e tyre politike me emigracionin si avantazhin kryesor koherent, por edhe primatin e politikave kombëtare.
Nga ana tjetër, moçali në të cilën janë zhytur ekonomitë më të mëdha. Të tjerët flirtojnë rrezikshëm me recesionin dhe të gjithë lëvizin me një shpejtësi të ngadaltë, duke intensifikuar pabarazitë e brendshme.
Hija e ekstremeve
H ija e gjatë që tashmë rri pezull mbi Kontinentin e Vjetër, nga Iberia në Ballkan dhe madje edhe në vendet skandinave, forcohet me çdo zgjedhje të re. Ashtu si të dielën e kaluar në Portugali, me të djathtën ekstreme që fitoi edhe më shumë mbështetje me 18%.
Në fund të fundit, sfondi është krijuar. Skenari dikur i paimagjinueshëm i një të djathtë të fortë europiane, pasi përbën një zhvillim kundër idesë së integrimit europian, bashkëpunimit politik, ekonomik dhe social dhe një rruge të përbashkët që mbron BE-ja, tashmë është në funksion.
Hungarezët dhe polakët nuk janë më vetëm. Partitë e ekstremit të djathtë janë tashmë në krye të shumë vendeve anëtare të BE-së, qoftë me një rol drejtues apo mbështetës në përbërjen dhe politikën e tyre, ndërsa partitë e ekstremit të djathtë, të nuancave të ndryshme, nacionaliste ekstreme, populiste, madje edhe me rrënje fashiste papritur po përqafohen nga një pjesë.
Ndërsa fantazma e populizmit ka edhe një konotacion të majtë. Ekziston mundësia që në Greqi fenomeni Tsipras është zbehur pothuajse ashtu siç u ngrit. Kryeministri i ri i Sllovakisë, Robert Fico, është plotësisht dakord me Orban për faktin që ti japin fund mbështetjes për Kievin.
Lidershipi politik europian është i mërzitur, kërkon përgjigje. Megjithatë, nuk e bën në mënyrën më të përshtatshme, por me nxitim dhe rastësi dhe ndoshta pas një pushimi.
Të tilla si përshpejtimi i vendimeve dhe procedurave për ushtrinë e përbashkët europiane dhe politikën e unifikuar të mbrojtjes dhe sigurisë, një çështje që ka mbetur pezull që nga vitet ’90.
Nga ana tjetër, kthesa e përgjithshme konservatore e Europës është e padiskutueshme. Ajo u ilustrua nga refuzimi i popullit irlandez, dhe në fakt nga një shumicë e madhe, në referendumin e fundit, të ndryshimeve në Kushtetutën e vendit të tyre për të modernizuar dispozitat për përcaktimin e familjes dhe rolin e gruas, madje edhe kundër referendumeve.
Vizioni europian u formësua, u rinovua dhe u modernizua nga “monstrat e shenjta” të skenës politike europiane, por modeli aktual i liderit europian, përtej strategjisë teorike, kërkon synime, veprim, rezultate.
Këtu, udhëheqësit modernë europianë, në tërësi, nuk ia dalin aq mirë. Është një ndjenjë e zakonshme, sipas studimeve.
Për hir të së vërtetës, 19 nga 20 liderë të vendeve të ekonomive më të mëdha kërkimore Gallup, Morning Consult dhe Cosmpolitica, kanë një pritje negative pas zgjedhjen e tyre.
Por ka edhe të tjerë. Ashtu si kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis, ai polak i sapozgjedhur Donald Tusk, i cili përmbysi sundimin e nacionalistëve dhe disa të tjerë.
Çështjet që mund të kenë përplasje
Sondazhi tregoi se 73.4 milionë votues europianë besojnë se ndryshimi i klimës është çështja më e madhe që prek të ardhmen e tyre.
Pothuajse po aq (72.8 milionë) që pandemia COVID-19, e cila ekspozoi cenueshmërinë e sistemeve kombëtare të kujdesit shëndetësor me pasoja të konsiderueshme ekonomike, ishte më e rëndësishme, ndërsa 69.3 milionë konsiderojnë trazirat ekonomike globale.
58.2 milionë zgjodhën imigracionin, 49 milionë pushtimin e Ukrainës nga Rusia dhe 46.4 milionë kishin mundësi të tjera.
Në Itali dhe Portugali, të goditura rëndë nga kriza e Eurozonës, 34% e të anketuarve përmendën trazirat ekonomike dhe rritjen e kostos së jetesës. Frika nga lufta e Rusisë në Ukrainë ishte më e madhe në vendet më afër konfliktit: në Estoni (40%), Poloni (31%) dhe Danimarkë (29%), ndryshe nga francezët (7%), italianët (7%), spanjollët (6%).
Nga të gjitha grupmoshat, gjeneratat e vjetra janë më të shqetësuara për emigracionin si një çështje jetike, me 13% e atyre të moshës 50 deri në 69 vjeç dhe 16% e të anketuarve mbi 70 vjeç e renditin atë si shqetësimin e tyre më të madh.
Në Gjermani, miliona qytetarë kohët e fundit protestuan kundër sulmit të AfD-së së ekstremit të djathtë. E vërteta e hidhur është se votimi për një parti populiste të ekstremit të djathtë nuk është më tabu.
Pritshmëritë nga sondazhet
Në të njëjtën kohë, bazuar në sondazhet e kohëve të fundit të ECFR sipas vendeve dhe projeksioneve në nivel të BE-së. deri në janar, “partitë populiste, anti-europiane të së djathtës do të zënë vendin e parë në të paktën nëntë vende”(Francë, Austri, Republika Çeke, Belgjikë, Itali, Hungari, Poloni, Sllovaki, Holandë).
Dhe ata do të pretendojnë vendin e dytë ose të tretë në nëntë të tjerë (Gjermania, Bullgaria, Spanja, Portugalia, Suedia, Finlanda, Estonia, Letonia, Rumania).
Në fakt, sipas Eurobarometrit të janarit, dinamika e forcimit të së djathtës ekstreme europiane dhe përkeqësimi i së djathtës tradicionale po përparon në një mënyrë specifike.
Sipas kompanisë gjermane të kërkimit Election, në totalin prej 720 mandatesh, EPP pritet të fitojë 179 (nga 182), Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve 141 (nga 154), ID 95 (nga 73) , ECR 86 (nga 62 ), RENEW 80 (nga 108), të Gjelbërit/Europiane/Aleanca e Lirë 45 (nga 74), E majta Europiane/E majta e Gjelbër e Evropës Veriore 41 (nga 41) dhe të pavarurit 53 ( nga 57).
/abcnews.al
