Në Europë, demokracia konceptohet si një vlerë themelore që gëzon mbështetje të gjerë dhe të palëkundur publike në të gjithë kontinentin. Si e tillë, vala e ekstremit të djathtë që parashikohet gjatë zgjedhjeve europiane të muajit të ardhshëm, shihet si një fenomen politik kalimtar.
Sigurisht, demokracia europiane do të vazhdojë me kalimin e kohës.
Por ky fund përrallor, historia e demokracisë në Europë, është sa ngushëllues aq edhe i gabuar. Të dhënat nga anketat e shumta tregojnë se mbështetja e vazhdueshme për demokracinë në të gjithë Europën është tashmë mjaft e ulët.
Dhe nëse demografia është fati, duket se mbështetja publike për demokracinë do të vazhdojë të shënojë rënie, me Europën që mund të arrijë në një pikë kthese ku format jodemokratike të qeverisjes jo vetëm që zënë rrënjë, por edhe lulëzojnë.
Sipas sondazhit global, vetëm 38 përqind e gjermanëve të moshës mbi 18 vjeç janë mbështetës të vazhdueshëm të demokracisë.
Në Francë, janë 27 përqind ndërsa Italia dhe Polonia janë më pak se 45 përqind.
Për t’u etiketuar si një mbështetës i paqëndrueshëm i demokracisë, të anketuarve iu desh t’i përgjigjeshin një ose më shumë prej pesë pyetjeve në një mënyrë që sfidonte ose kundërshtonte normat demokratike.
Një i anketuar mund të ketë rënë dakord se një udhëheqës i fortë që injoron rezultatet e zgjedhjeve dhe autoritetin ligjor të parlamentit është i pranueshëm, ose se një qeveri jodemokratike është e preferueshme se demokracia.
Ata mund të jenë përgjigjur se demokracia është një mënyrë e keqe për të qeverisur kombin e tyre, ose se sundimi ushtarak do të ishte një mënyrë e mirë për ta bërë këtë.
Më e rëndësishmja, kjo mungesë e mbështetjes në Francë, Gjermani, Itali dhe Poloni në vitin 2023 nuk është një anomali statistikore.
Në vitin 2022, sondazhet që kryem në nëntë vende për Lëvizjen Ndërkombëtare Evropiane zbuluan gjithashtu se një mbështetje e tillë varionte nga niveli më i ulët prej 22 përqind (në Rumani) deri në 48 përqind (në Finlandë).
Dhe në shtatë nga këto nëntë vende, në Greqi, Itali, Gjermani, Estoni, Poloni, Rumani dhe Hungari, mbështetja e qëndrueshme për demokracinë arriti në 45 përqind ose më pak.
Për më tepër, ndërsa kjo mungesë e mbështetjes për atë që përshkruhet si një vlerë themelore europiane është tronditëse, nuk më shqetësuesja nga sondazhi.
Shumica e sondazheve tona, të katërt në 2023 dhe shtatë nga nëntë sondazhet që bëmë në 2022, zbuluan se të rinjtë europianë kishin shumë më pak gjasa të mbështesin vazhdimisht demokracinë sesa prindërit dhe gjyshërit e tyre.
Për shembull, në Gjermani, vetëm 21 përqind e gjeneratës Z, thanë se mbështesin vazhdimisht demokracinë krahasuar me 66 përqind të atyre të moshës mbi 70 vjeç. Ndërkohë, në Poloni, vetëm rreth një e katërta e 18-29-vjeçarëve treguan mbështetje të vazhdueshme për demokracinë, që është 17% nën mesataren kombëtare.
E njëjta gjë ishte e vërtetë në Francë me vetëm 14 për qind, madje edhe në Itali me 34 për qind, me italianët e moshuar gati dy herë më shumë të ngjarë të mbështesin demokracinë.
Kjo është një emergjencë që, parashikon një të ardhme të rrezikshme për kontinentin. Sepse ndërsa këta të rinj europianë plaken, një proces që quhet “vazhdimësi demografike”, mbështetja thelbësore për demokracinë në të gjithë Europën në mënyrë të pashmangshme do të jetë edhe më e ulët.
Rezultati? Një ekosistem social gjithnjë e më pjellor për rënie demokratike dhe, me shumë mundësi, kolaps.
Ky proces i vazhdimësisë demografike nuk është asgjë më pak se një bombë me sahat që po kalon, pikërisht në zemër të demokracisë europiane.
Tani, sigurisht që ekziston mundësia, që këta të rinj me kalimin e viteve të mbështesin demokracinë.
Por me polarizimin politik të gjeneratës Z dhe besimin në institucionet europiane në një nivel më të lartë, sa e mundshme është me të vërtetë kjo mundësi?
Po gjenerata Alpha? Sa ka gjasa që këta fëmijë të rriten në përkrahës më të qëndrueshëm të demokracisë sesa 18-29-vjeçarët e sotëm?
Realiteti është se vazhdimësia demografike është vetëm një hipotezë për momentin.
Megjithatë, bomba me sahat që mund të prodhonte nuk është. Është një pasqyrë e thjeshtë që arrin në përfundimin se sa më larg të bjerë baza e qëndrueshme e mbështetjes për demokracinë në Europë, aq më shumë ka gjasa që ajo të zbrazet më tej nga demagogët dhe autoritarët, duke kërkuar pushtet të pakufizuar nga rregullat dhe normat demokratike.
Demografia nuk duhet të jetë fati, por pa një kuptim më të madh të problemit, rënia demokratike është një rezultat shumë i mundshëm. Pyetja është, çfarë mund të bëhet për të forcuar mbështetjen për demokracinë mes të rinjve evropianë para se të jetë tepër vonë?
/abcnews.al
