Mbretëria e Bashkuar u largua nga Bashkimi Evropian mesnatën e djeshme, duke i kthyer shpinën një marrëdhënieje të stuhishme 48-vjeçare me BE për t’u kthyer në të ardhmen e pasigurt të Brexit, e cila do të formojë fatin e popullit të saj për brezat e ardhshëm.
Dhe ndërsa vendi po testohet rëndë nga Covid, duke numëruar më shumë se 73,000 vdekje që nga fillimi i pandemisë dhe mijëra raste çdo ditë, ai gjithashtu po largohet zyrtarisht nga Bashkimi Evropian. Kjo është dalja e parë e një shteti nga implementimi i idesë origjinale të një tregu të përbashkët në 1957 dhe Traktati i parë i Romës.
Për pesë vjet, trazirat e furishme të krizës së Brexit dominuan çështjet evropiane, përndoqën tregjet e sprovuara dhe njollosën reputacionin e Mbretërisë së Bashkuar si një shtyllë e fortë e stabilitetit ekonomik dhe politik perëndimor, raporton abcnews.al.
Ndërsa mbështetësit e tij e përshëndetën atë si agimi i një “Britanie globale” duke fituar pavarësinë, Brexit dobësoi lidhjet që bashkuan Anglinë, Uellsin, Skocinë dhe Irlandën e Veriut në një ekonomi prej 3 trilionë dollarësh.
“Brexit nuk është një fund, por një fillim,” tha Kryeministri 56-vjeçar Britanik Boris Johnson para parlamentit disa orë para se të miratohej marrëveshja tregtare me BE.
Johnson tha se nuk do të bëhej asnjë rregullim për të ndërtuar një “Britani Dikensiane me cilësi të ulët” dhe siguroi Evropën se Mbretëria e Bashkuar do të mbetet “vijimi i kulturës evropiane”.
Sidoqoftë, ai nuk dha detaje se çfarë dëshiron të ndërtojë me “pavarësinë” e re të Mbretërisë së Bashkuar – as se si do ta bëjë këtë, kur merr hua shuma rekord për të paguar për krizën Covid-19.
Referendumi
Në referendumin e 23 qershorit 2016, 17.4 milion votues, 52%, mbështetën Brexit ndërsa 16.1 milion, 48%, mbështetën qëndrimin në BE. Pak prej tyre kanë ndërruar mendje. Anglia dhe Uellsi votuan për t’u larguar, por Skocia dhe Irlanda e Veriut votuan në favor të qëndrimit.
Referendumi tregoi një Mbretëri të Bashkuar që është e ndarë, jo vetëm në lidhje me Bashkimin Evropian, por me shumë më tepër. Ajo nxiti një introspektivë për gjithçka, nga shkëputja dhe imigrimi te kapitalizmi, perandoria dhe çfarë do të thotë të jesh britanik sot.
Largimi nga BE ishte dikur ëndrra e pakapshme e një grupi të larmishëm të “euroskeptikëve” në skajet e politikës britanike: Mbretëria e Bashkuar u bashkua në 1973 si “pacienti i Evropës” dhe dy dekada më parë udhëheqësit britanikë argumentuan nëse do të merrnin pjesë apo jo.
“Krijimi i Mbretërisë së Bashkuar në thelb kishte humbur hijeshinë e tij dhe ne hymë në atë që ishte atëherë tregu i përbashkët në fakt për arsye të vetëmbrojtjes – ne menduam se ishte e ardhmja më e mirë për ne, nuk mund të shihnim ndonjë rrugë tjetër përpara”, tha ai.
Pas 48 vitesh
“Ne shohim një të ardhme globale për ne,” tha Johnson, i cili erdhi në pushtet në 2019 dhe, megjithë pengesat, hyri në një marrëveshje divorci Brexit dhe një marrëveshje tregtare, dhe në zgjedhjet e 2019 fitoi shumicën e Partisë Konservatore.
Për mbështetësit e tij, Brexit është një arratisje nga një plan evropian i dënuar nga Gjermania, i cili mbetet shumë larg fuqive kryesore në botë, Shtetet e Bashkuara dhe Kina.
Kundërshtarët thonë se Brexit është një çmenduri që do të dobësojë Perëndimin, do të sillet me atë që ka mbetur nga ndikimi global i Britanisë, minon ekonominë e saj dhe përfundimisht do ta bëjë Britaninë e Madhe një grup ishujsh më pak kozmopolit.
Ndryshime kudo
Me Mbretërinë e Bashkuar që largohet nga Tregu i Vetëm dhe Bashkimi Doganor sot, është pothuajse e sigurt se do të ketë disa trazira në kufi. Më shumë burokraci do të thotë më shumë kosto për ata që importojnë dhe eksportojnë mallra në kufirin BE-Mbretëri e Bashkia.
Mbështetja për pavarësinë skoceze është rritur, pjesërisht për shkak të Brexit dhe pjesërisht për shkak të Covid-19, duke kërcënuar bashkimin politik 300-vjeçar midis Anglisë dhe Skocisë.
Udhëheqësi skocez Nicholas Sturgeon ka thënë se një referendum për pavarësi duhet të zhvillohet në pjesën e parë të parlamentit të decentralizuar skocez, i cili fillon vitin e ardhshëm.
Pasi arritën një marrëveshje tregtare në prag të Krishtlindjes në mënyrë që të mos kishte shqetësimin më të madh që mund të ndodhte, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen iu referua si William Shakespeare ashtu edhe TS Eliot.
“Çfarë trishtimi të ëmbël të them lamtumirë”, tha ai. “Ajo që ne e quajmë fillimi është shpesh fundi. Dhe që të ketë një fund, duhet të bëhet një fillim.”
Marrëveshja e Partneritetit Ekonomik dhe Tregtar me 1,246 faqe midis Bashkimit Evropian dhe Mbretërisë së Bashkuar u nënshkrua dje dhe përcakton kornizën për marrëdhëniet e tyre nga nesër.
Mallrat
Marrëveshja garanton shkëmbime pa taksa, kontrolle doganore dhe kuota për “të gjitha mallrat që plotësojnë rregullat e origjinës”. E pashembullt për një marrëveshje tregtare.
Marrëveshja parandalon prishjen e zinxhirëve të prodhimit dhe shmang vendosjen e tarifave prej 10% në sektorin e automobilëve, 25% për produktet e përpunimit të bazuara në kapje dhe 50% për viçin, produktet e qumështit, shpendët, mishin e derrit, mishin e qengjit, drithërat, sheqerin dhe një varg të produkte ushqimore të përpunuara.
Sidoqoftë, kompanitë do të duhet të paraqesin dokumente doganore në të dy drejtimet dhe produktet do të kalojnë nëpër kontrolle shëndetësore.
Gara
Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Evropian janë të përkushtuar për rregulla loje të barabarta. Londra bie dakord të mos rishikojë manualisht të gjitha ligjet dhe rregulloret evropiane si ato sociale, të punës, mjedisit dhe klimës në fuqi në 31 dhjetor 2020 dhe t’i përshtatet evolucionit të tyre.
Marrëveshja parashikon mundësinë e zbatimit të masave të njëanshme të balancimit, veçanërisht përmes vendosjes së detyrimeve, në rast të mospërputhjeve të konsiderueshme që mund të çojnë në një rritje të kostove të prodhimit dhe, si pasojë, në një disavantazh në konkurrencë.
Të ndryshme
Nëse Mbretëria e Bashkuar ose Bashkimi Evropian nuk i përmbahen kushteve të marrëveshjes, një mekanizëm për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve do të jetë përgjegjës për zgjidhjen e tyre, siç është rasti në shumicën e marrëveshjeve tregtare.
Për shkak të kundërshtimit të Londrës, Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian nuk do të ndërhyjë në procedurë. Një “Këshill i Përbashkët” do të mbikëqyrë interpretimin dhe zbatimin e kushteve të marrëveshjes
Peshkimi
Marrëveshja përcakton që peshkatarët evropianë do të kenë akses në ujërat britanike për një periudhë kalimtare prej pesë vjet e gjysmë, deri në vitin 2026. Gjatë kësaj periudhe, Bashkimit Evropian do t’i duhet të ulë në mënyrë progresive me 25% të vlerës së kapjeve të tij në ujërat britanike, që korrespondon me 650 milion euro në vit.
Nëse Mbretëria e Bashkuar kufizon hyrjen në BE, Bashkimi mund të marrë masa hakmarrëse duke vendosur tarifa mbi produktet e peshkimit dhe mallrat e tjerë britanikë, madje edhe duke përfunduar pjesën më të madhe të marrëveshjes tregtare duke mbajtur një fushë të barabartë loje.
Transporti
Marrëveshja garanton një lidhje të përhershme ajrore, rrugore, hekurudhore dhe detare, por në një mënyrë shumë më pak të privilegjuar sesa do të kishte qenë rasti nëse Mbretëria e Bashkuar do të kishte qëndruar në tregun e vetëm.
“Marrëveshja siguron konkurrencë të barabartë midis operatorëve të transportit në mënyrë që të mos rrezikohen të drejtat e pasagjerëve, punëtorëve dhe siguria e transportit.”
Programet
Mbretëria e Bashkuar do të vazhdojë të marrë pjesë në një numër programesh të Bashkimit Evropian për periudhën 2021-2027, siç është programi i Kërkimit dhe Inovacionit Horizon Europe, me kusht që të kontribuojë në buxhetin Evropian. Por Britania e Madhe do të jetë jashtë programit të shkëmbimit të studentëve Erasmus.
Bashkëpunimi gjyqësor
Marrëveshja prezanton një kornizë të re për bashkëpunimin policor dhe gjyqësor, “veçanërisht në luftën kundër krimit ndërkufitar dhe terrorizmit”.
Të dy palët do të vazhdojnë të ndajnë të dhëna të ADN-së, gjurmët e gishtave dhe informacionin e pasagjerëve dhe do të punojnë së bashku përmes Europol.
Ky bashkëpunim mund të ndërpritet nëse Mbretëria e Bashkuar tërhiqet nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut ose braktis zbatimin e saj në nivelin kombëtar.
Shërbimet financiare
Nga 1 janari, Mbretëria e Bashkuar nuk do të përfitojë më nga parimet e lëvizjes së lirë të personave, liria për të ofruar shërbime dhe liria e vendosjes.
Institucionet britanike do të humbin të drejtën automatike për të ofruar shërbime në të gjithë Bashkimin Evropian dhe do të duhet të zhvendosen në BE për të vazhduar funksionimin.
Ata nuk do të marrin më pjesë në qasjen “vendi i origjinës” ose skema e “pasaportës”, sipas së cilës licencat e lëshuara nga një Shtet Anëtar sipas rregullave të BE lejojnë hyrjen në të gjithë tregun e vetëm të BE.
E drejta e autorit
Të gjithë emrat e mbrojtur gjeografikë që ekzistojnë sot në Bashkim do të mbesin të mbrojtur gjithashtu në Mbretërinë e Bashkuar, por Brukseli nuk ka siguruar garanci për emrat e mbrojtur gjeografikë në të ardhmen.
Mbrojtja e të dhënave
Mbretëria e Bashkuar do të mbetet brenda kornizës rregullatore të Bashkimit Evropian për transferimin e të dhënave për një maksimum prej gjashtë muajsh, për sa kohë që është e nevojshme që Brukseli të përcaktojë nëse regjimi i mbrojtjes së të dhënave i propozuar nga Londra është në përputhje me kornizën Evropiane.
Mbikëqyrja e marrëveshjes
Marrëveshja do të mbikëqyret nga një komitet i përbashkët i të dy palëve. Marrëdhënia midis Bashkimit dhe Mbretërisë së Bashkuar mund të ndryshohet çdo pesë vjet. Tërheqja e njëanshme nga marrëveshja duhet të njoftohet një vit më parë. /Përktheu: Abcnews.al
