Emri zyrtar i species është Hibiscus esculentus dhe është një bimë e familjes Malvaceae. Është një perime e gjithanshme me një strukturë të veçantë rrëshqitëse kur pritet në feta dhe një rresht të dyfishtë farash. Një perime autoktone në zonat përreth Nilit dhe Lindjes së Mesme, ishte e njohur në Etiopi 3500 vjet më parë. Fjala bamje është me origjinë afrikane dhe do të thotë “gishtat e grave” në Igbo, një gjuhë e folur në Nigerinë e sotme.
Egjiptianët e donin shijen e bamjeve dhe e kishin rregullisht në dietën e tyre. Pastaj me tregtinë e skllevërve arriti në Amerikë në shekullin e 17-të dhe më pas në Evropë dhe Azi. Është një nga perimet më të njohura në kuzhinën japoneze ndërsa në Izrael, Jordani, Greqi dhe pjesë të tjera të Mesdheut lindor, bamja gatuhet në tenxhere me perime dhe mish. Në kuzhinën indiane, bamjet ose skuqen ose shtohen në përgatitjet me bazë supë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, mungesa e kokrrave të kafesë bëri që shumë njerëz të përdornin farat e bamjeve si zëvendësim të kafesë.
Bamja rritet në të gjitha rajonet tropikale dhe të ngrohta të botës. Ka dy lloje të bujqësisë, bujqësia e ujitur dhe ajo e thatë. Bamja e thatë ka nevojë për ujitje minimale dhe është më e shijshme, por jep shumë më pak. Gjatë vjeljes duhet të përdoren doreza sepse bima shkakton kruajtje dhe acarim intensiv, të ngjashëm me atë të hithrave. Bamja është ndër perimet më të qëndrueshme në botë pasi mund t’i rezistojë temperaturave të larta dhe mund t’i mbijetojë kushteve ekstreme të thatësirës.
Pse të vendosni bamjet në menunë javore
Bamja ka një përmbajtje të lartë fibrash, si të patretshme, të cilat kontribuojnë në funksionimin e mirë të sistemit të tretjes, dhe të tretshme, që ndihmojnë në përmirësimin e profilit të lipideve dhe menaxhimin më të mirë të niveleve të glukozës në gjak. Ato janë ndër burimet e pasura të vitaminës K, e cila është një komponent thelbësor për procesin normal të koagulimit të gjakut dhe gjithashtu lidhet me shëndetin e kockave. Ato ofrojnë gjithashtu sasi të konsiderueshme të vitaminës C dhe A, folatit dhe vitaminave B1 dhe B6, si dhe magnez, kalcium dhe kalium.
Proteinat që përmbahen në farat e bamjeve janë me vlerë të lartë. Ato janë të pasura me aminoacide dhe përbërës antioksidues flavonoid si β-karoteni që kontribuojnë në mbrojtjen kundër kancerit të mushkërive dhe gojës. Bamja nuk përmban yndyra të ngopura dhe ka pak kalori (nëse i kushtoni vëmendje sasisë së vajit të ullirit që përdoret në gatim, si dhe bukës dhe fetës që e shoqërojnë zakonisht). Ato janë të indikuara për diabetikët, për ata që duan të ulin nivelet e kolesterolit dhe për ata që duan të humbin peshë. Ato lehtësojnë përhapjen e baktereve të dobishme të quajtura probiotikë dhe ndihmojnë në biosintezën e kompleksit të Vitaminës B. Konsumimi i tyre kontribuon në rritjen dhe riparimin e indeve të trupit dhe në formimin e kolagjenit.
Së fundi, ato ndihmojnë në thithjen e ujit dhe bllokimin e toksinave në substancën e tyre ngjitëse, të cilën e nxjerrin nga trupi përmes feçeve./abcnews.al
