Shkencëtarët kanë arritur në një lidhje të mundshme midis përgjumjes pas ngrënies dhe formimit të kujtimeve afatgjata, pasi studiuan aktivitetin e trurit të një krimbi deti, të cilin ata e botuan në Raportet Shkencore.
“Ndjenja e përgjumjes pas një vakti të pasur është e njohur për të gjithë ata që kanë shijuar një tryezë festive. Në fakt, shumica e kafshëve kanë tendencë të ngadalësojnë dhe pushojnë pas një marrje të madhe të kalorive, gjë që tregon se ekziston një funksion biologjik në këtë reagim. “Studimi ynë sugjeron që përgjigje të tilla relaksuese dhe tretëse ndaj marrjes së ushqimit mund të jenë formuar gjatë procesit evolucionar për të nxitur formimin e kujtimeve afatgjata,” tha Thomas Carew, një profesor në Qendrën për Neuroshkencë në Universitetin e Nju Jorkut.
Ekipi studioi krimbin e detit “Aplysia californica”, një organizëm i përshtatshëm për këtë lloj hulumtimi për shkak të neuroneve të tij 10 deri në 50 herë më të mëdhenj se organizmat e tjerë, siç janë vertebrorët dhe sepse ka një rrjet nervor relativisht të vogël. Këto janë karakteristika që lejojnë ekzaminimin e lidhjeve të tilla midis aktivitetit neurologjik dhe aktiviteteve të tjera.
Tek njerëzit, marrja e ushqimit promovon lëshimin e insulinës, një hormon që forcon qelizat e trupit për të thithur lëndë ushqyese nga qarkullimi i gjakut dhe për t’i kthyer ato në yndyrë për ruajtje afatgjatë. Megjithatë, insulina mendohet të ketë pak efekt në tru. Në të kundërt, faktori i rritjes mimetike i insulinës II është treguar të jetë jetik për funksionimin e duhur të trurit, përfshirë formimin e kujtesës afatgjatë. Lëshimi i tij, megjithatë, nuk varet nga marrja e kalorive.
Format e insulinës tek njerëzit ndahen në të paktën dy njësi të ndryshme funksionale. Një njësi matëse metabolike, e përfaqësuar nga insulina, e cila kontrollon marrjen e ushqimit dhe balancën e energjisë, dhe një njësi matëse neurotropike, e fokusuar në faktorin e rritjes II të ngjashëm me insulinë, i cili kontrollon formimin e kujtesës.
Kështu, duke studiuar “Aplysia californica”, shkencëtarët kanë gjetur se në këtë specie dy njësitë e ndryshme të matjes së molekulave, ndryshe nga njerëzit, janë integruar nën një sistem të vetëm që kryen funksione metabolike dhe neurotropike. Për më tepër, ata zbuluan se një molekulë e vetme e ngjashme me insulinën e prodhuar në sistemin nervor të “Aplysia californica”, forcon drejtpërdrejt dhe njëkohësisht kontaktet midis neuroneve dhe është një mekanizëm që mendohet se i nënshtrohet kujtesës afatgjatë dhe rrit absorbimin e lëndëve ushqyese nga indet e tij.
Pra, kur krimbi u lejua të hante ushqimin e tij të zakonshëm, aktiviteti i tij motorik u ul, me shkencëtarët që përfundimisht parandaluan këtë efekt duke bllokuar funksionin e receptorëve të ngjashëm me insulinë.
Studiuesit vërejnë se Aplysia dhe njerëzit ndajnë elemente gjenetike të hormonit që formon sistemin e insulinës, i cili evoluoi në të dy speciet për të kontrolluar dietën, kujtesën dhe sjelljen. Sidoqoftë, në Aplysia, këto funksione mbetën të unifikuara, ndërsa në gjenealogjinë njerëzore ato u bënë pjesërisht të pavarura.
“Mbetet për t’u parë nëse përgjumja pas ngrënies njerëzore tani është një mbetje e së kaluarës sonë evolucionare apo është ende një pjesë e rëndësishme e formimit të kujtesës,” tha ai./abcnews.al
