Kombet kanë arritur një marrëveshje historike për të mbrojtur oqeanet e botës pas 10 vitesh negociatash. Traktati i Detit të Lirë vendos 30% të deteve në zona të mbrojtura deri në vitin 2030, duke synuar mbrojtjen dhe rikuperimin e natyrës detare.
Marrëveshja u arrit të shtunën në mbrëmje, pas 38 orësh bisedimesh, në selinë e OKB-së në Nju Jork. Negociatat ishin shtyrë prej vitesh për mosmarrëveshjet mbi financimin dhe të drejtat e peshkimit.
Marrëveshja e fundit ndërkombëtare për mbrojtjen e oqeanit u nënshkrua 40 vite më parë në 1982 – Konventa e OKB-së për të Drejtën e Detit. Ajo marrëveshje krijoi një zonë të quajtur det i hapur, ujëra ndërkombëtare ku të gjitha vendet kanë të drejtë të peshkojnë, të transportojnë dhe të bëjnë kërkime por vetëm 1.2% e këtyre ujërave janë të mbrojtura.
Jeta detare që jeton jashtë këtyre zonave të mbrojtura ka qenë në rrezik nga ndryshimet klimatike, mbipeshkimi dhe trafiku i anijeve.Sipas Unionit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN) në vlerësimin më të fundit të specieve detare globale, gati 10% u zbuluan se janë në rrezik zhdukjeje.
Këto zona të reja të mbrojtura, të vendosura në traktat, do të vendosin kufizime në sasinë e peshkimit, rrugët e korsive të transportit dhe aktivitetet e eksplorimit si minierat në det të thellë – kur mineralet merren nga një shtrat deti 200 metra ose më shumë nën sipërfaqe.
Grupet mjedisore kanë qenë të shqetësuar se proceset e minierave mund të shqetësojnë tokat e mbarështimit të kafshëve, të krijojnë ndotje akustike dhe të jenë toksike për jetën detare.
Autoriteti Ndërkombëtar i shtratit të detit që mbikëqyr licencimin i tha BBC-së se ecja përpara “çdo aktivitet i ardhshëm në shtratin e thellë të detit do t’i nënshtrohet rregulloreve dhe mbikëqyrjes strikte mjedisore për të siguruar që ato të kryhen në mënyrë të qëndrueshme dhe me përgjegjësi”.
/abcnews.al
