Donald Trump ka deklaruar përsëri synimin e tij që SHBA të marrë kontrollin e Groenlandës – duke shkuar aq larg sa thotë se Danimarka duhet të “heqë dorë” nga ajo për “botën e lirë”.
“Groenlanda është një vend i jashtëzakonshëm dhe njerëzit do të përfitojnë jashtëzakonisht shumë, nëse bëhet pjesë e kombit tonë”, shkroi Trump në një postim të Truth Social dje.
Nuk është hera e parë që ai shpreh një interes.
Ai së pari e sinjalizoi këtë ide në vitin 2019 gjatë mandatit të tij të parë në detyrë, por një ofertë për të blerë ishullin u refuzua.
Por ishulli me rëndësi strategjike dhe i pasur me minerale është një territor autonom i Danimarkës, dhe danezët nuk kanë treguar shumë oreks për të shitur.
“E ardhmja e Groenlandës varet nga ne”
Kryeministri i Grenlandës, Mute Egede, i cili kohët e fundit ka rritur përpjekjet për pavarësi nga Danimarka, thotë se ishulli nuk është në shitje dhe i takon njerëzve të tij të vendosin për të ardhmen e tyre.
“Ndërsa të tjerët, duke përfshirë danezët dhe amerikanët, kanë të drejtë të kenë mendimet e tyre, ne nuk duhet të kapemi nga histeria dhe të lëmë presionet e jashtme të na shpërqendrojnë nga rruga jonë”, tha ai sot.
Ishulli është një ish-koloni e Danimarkës, por u bë një territor zyrtar i mbretërisë nordike në 1953.
Ai i nënshtrohet kushtetutës daneze, që do të thotë se çdo ndryshim në statusin e tij ligjor ka nevojë për një ndryshim kushtetues.
Në vitin 2009, Grenlandës iu dha autonomia vetëqeverisëse, duke përfshirë të drejtën për të shpallur pavarësinë përmes një referendumi.
Por çfarë ndodh nëse Groenlanda shkëputet nga Danimarka?
Ndërsa shumica e banorëve të atjeshëm duan pavarësinë, pak e shohin pavarësinë e plotë si të zbatueshme, duke pasur parasysh se si ekonomia e tyre varet nga Danimarka anëtare e BE-së.
Një opsion i mundshëm mund të jetë krijimi i një pakti të ashtuquajtur “shoqërim të lirë” me SHBA-në, i ngjashëm me statusin e kombeve ishullore të Paqësorit, Mikronezi, Palau dhe Ishujt Marshall.
Ulrik Pram Gad, një ekspert për Grenlandën në Institutin danez për Studime Ndërkombëtare, tha se asnjë grenlandez “do që thjesht të kalojë te një mjeshtër i ri kolonial”.
Ai e sheh të pamundur që Grenlanda të votojë për pavarësinë pa garantuar mirëqenien e popullsisë së saj, megjithëse javën e kaluar Egede i kërkoi popullatës të çlirohej nga “prangat e kolonializmit”.
Pse do të donte Trump Groenlandën?
Trump nuk është presidenti i parë amerikan që tregon interes për ishullin.
Ndërsa Groenlanda ishte ende një koloni, presidenti i atëhershëm Harry Truman u përpoq të blinte Grenlandën si një aset strategjik gjatë Luftës së Ftohtë për 100 milionë dollarë ar, që në paratë e sotme do të ishte rreth 1.3 miliardë dollarë.
Një pjesë e interesit i ka rrënjët në ushtrinë amerikane dhe sistemin e saj të paralajmërimit të hershëm të raketave balistike, pasi rruga më e shkurtër nga Evropa në Amerikën e Veriut kalon përmes ishullit Arktik.
SHBA gjithashtu mban një prani të përhershme në bazën ajrore Pituffik në veriperëndim. Ishulli gjithashtu krenohet me pasuri minerale, nafte dhe gazi natyror, por ekonomia e tij varet kryesisht nga peshkimi, i cili përbën 95% të eksporteve.
