Nga Majda Ruge, Foreign Policy
Në dimrin e vitit 2001, Presidenti i zgjedhur Joe Biden, atëherë senator, vizitoi Visoki Decani, një Manastir Ortodoks Serb në Kosovë.
Gjatë kohës që ishte atje (sipas Mike Haltzel, këshilltar për një kohë të gjatë i politikës së jashtme të Biden), ai u takua me Ramush Haradinaj, një gueril në Visoki Decani gjatë luftës në Kosovë, i cili më vonë do të bëhej kryeministër i vendit.
Biden, i etur për të siguruar mbrojtjen e kulturës Ortodokse, kërkoi nga Haradinaj që t’i kushtonte kujdes të veçantë manastirit.
Kur dhuna shpërtheu përsëri në Kosovë tre vite më vonë, dhjetëra kisha Ortodokse Serbe u shkatërruan, por manastiri mbeti i paprekur. Vite më vonë, Haradinaj thuhet se i kërkoi Haltzel t’i tregonte Biden se ai e kishte mbajtur premtimin e tij.
Kjo histori evokon dy parime të thjeshta që duhet të ketë parasysh politika e ardhshme europiane dhe amerikane në rajon.
-Së pari, paqëndrueshmëria shpesh vjen nga udhëheqësit, jo nga njerëzit. Tensionet ndëretnike, të cilat misionet diplomatike perëndimore vazhdojnë t’i trajtojnë si “të lashta”, drejtohen dhe kontrollohen nga udhëheqësit në mënyrë të menjëhershme.
Sigurisht që ka ndarje në rajon, por udhëheqësit politikë bëjnë një zgjedhje të vetëdijshme për t’i amplifikuar ose për t’i shkatërruar ato. Në rastin e Visoki Decanit, një burrë i fortë dhe me shumë ndikim thuhet se i mbajti gjërat nën kontroll ndërsa zonat e tjera u shkatërruan nga flakët.
-Së dyti, sinjalet e qarta nga Uashingtoni dhe kryeqytetet europiane mund të parandalojnë problemet në terren. Biden kërkoi që manastiri të mbrohej dhe kjo ndodhi, të paktën pjesërisht sepse udhëheqësit e fuqishëm e dinin se Uashingtoni, aleati më i rëndësishëm i vendit, po i vëzhgonte.
Në mënyrë të ngjashme, në 2016, Zëvendës Ndihmës Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Hoyt Yee dhe kolegët e tij të BE-së ndihmuan tranzicionin e Maqedonisë (tani Maqedonia e Veriut) në qeveri demokratike duke treguar një angazhim të vazhdueshëm dhe intensiv.
Një angazhim i tillë pa kompromis midis Uashingtonit dhe Brukselit, kur qëllimet ndahen dhe përcaktohen mirë, mund të japë rezultate të mëdha. Administrata Trump i lehtësoi çështjet komplekse politike midis Kosovës dhe Serbisë dhe u përpoq të kërkonte zgjidhje të shpejtë për t’i dhënë fund armiqësive antike.
Ndërkohë, kjo zhyti aleatët dhe dha sinjale konfuze, duke shkelur shpesh parimet demokratike që Uashingtoni ishte përpjekur më shumë se dy dekada të promovonte në rajon.
Por për Biden do të jetë e lehtë të shmangë gabimet e Presidentit Donald Trump.
Por nuk do të jetë shumë e lehtë për të shmangur përsëritjen e gabimeve të bëra nën udhëheqjen e Presidentit Barak Obama, kur Shtetet e Bashkuara u shkëputën nga rajoni, duke e lënë Bashkimin Europian vetëm dhe duke mos ofruar asnjë sinjal të qartë për gatishmërinë e Shteteve të Bashkuara për të mbrojtur trashëgiminë e saj dypartiake të ndërtimit të institucioneve në rajon.
Duke pasur parasysh të gjitha sfidat e politikës së jashtme me të cilën do të përballet administrata e re e SHBA-së, Ballkani Perëndimor nuk do të jetë përparësia kryesore.
Sidoqoftë, Biden e diskutoi diçka të tillë gjatë telefonatës së tij të parë si president i zgjedhur me kryeministrin britanik Boris Johnson.
Dhe me Berlinin, Brukselin dhe Parisin të etur për të rregulluar marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara pas katër viteve të fundit, Ballkani Perëndimor përfaqëson një mundësi që të dy palët të tregojnë sa më shpejt se një epokë e re e bashkëpunimit transatlantik mund të japë rezultate.
Në veçanti, Europa dhe Shtetet e Bashkuara mund të bëjnë shumë përparime në rajon duke u përqendruar në luftën kundër korrupsionit, i cili do të tregojë që Shtetet e Bashkuara nuk e shohin Ballkanin përmes lenteve të urrejtjeve të vjetra dhe në këtë mënyrë do të japin edhe një mesazh të qartë në lidhje me Perëndimin, për udhëheqësit e rajonit dhe qeverisjen demokratike.
Lufta kundër korrupsionit dhe nepotizmit, është një nga premtimet e Biden, të politikës së brendshme dhe të jashtme.
Në artikullin e tij të Punëve të Jashtme, “Pse Amerika duhet të udhëheqë përsëri”, Biden theksoi synimin e tij për të “trajtuar vetë-tregtinë, konfliktet e interesit, dhe korrupsionin që po minon demokracinë tonë “.
Ndërkohë, lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar është pika kryesore e Be-së, për sa i përket Ballkanin Perëndimor.
Raportet e progresit të Komisionit Euopian për vitin 2018 tregojnë se të gjitha vendet në rajon kanë tre përparësi kryesore: lufta kundër korrupsionit; trajtimi i krimit të organizuar; dhe përmirësimi i gjyqësorit.
Disa vende, përfshirë Bosnjën, ishin më të suksesshme në përmirësimin e 3 pikave kryesore në fillimin e viteve 2000 sesa sot.
Biden mund të ndjekë shembullin e Obamës dhe ta lërë Ballkanin në dorë të Europës, por për të gjitha fjalimet për sovranitetin strategjik të BE, blloku prej 27 shtetesh anëtare mbetet i paaftë për të formuluar një politikë efektive në rajon.
Merrni, për shembull, synimin e Bullgarisë për të bllokuar Maqedoninë e Veriut për t’u bashkuar me BE dhe pengesat e Kroacisë kur bëhet fjalë për politikën e BE mbi Bosnjën dhe Hercegovinën.
Për mirë ose për keq, vendimmarrja më efektive në Ballkanin Perëndimor nuk do të jetë Këshilli Europian, por një koalicion shtetesh me të njëjtin mendim, të tilla si Shtetet e Bashkuara, Britania, Gjermania, Franca, Italia dhe një përfaqësues nga BE.
Shtetet e Bashkuara, në thelb, mund të ndihmojnë në nxitjen e koherencës europiane në politikën e Ballkanit Perëndimor – veçanërisht nëse mban të njëjtin fokus në korrupsionin dhe krimin e organizuar, i cili qëndron në krye të problemeve ekonomike, politike dhe të sigurisë në rajon.
Duke punuar së bashku, Shtetet e Bashkuara dhe Europa do të kufizojnë investimet individuale për të mbështetur rajonin.
Dekada të bashkëpunimit transatlantik mbi sundimin e ligjit në Ballkanin Perëndimor do të thotë se korniza e politikave është në vendin e duhur. Ajo që mungon është vrulli për të përdorur instrumentet financiare dhe politike në dispozicion.
Shtetet e Bashkuara kanë qenë më të gatshme të përdorin sanksione për të parandaluar ose ndëshkuar pengesat politike dhe korrupsionin, siç ishte rasti kur sanksionoi Milorad Dodik (anëtarin serb të Presidencës së Bosnjë dhe Herzegovinës) dhe Nikola Spiric (një politikan serb boshnjak) ).
Mbretëria e Bashkuar ka filluar të anojë më tepër nga strategjia e përdorur nga SHBA-ja dhe udhëheqësit e BE mund të ndjekin të njëjtin shembull.
Sanksionet janë një nga mekanizmat më efektive por ato duhet të jenë të besueshme, gjë që është e vështirë për BE-në duke pasur parasysh strukturën e saj vendimmarrëse. Duke punuar së bashku, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Europian mund të koordinojnë më mirë levat financiare ndërkombëtare me mjetet politike.
FMN dhe Bashkimi Europian kanë angazhuar të dy një shumë të konsiderueshme të fondeve për rajonin. Vetëm FMN-ja ka akorduar 806 milion euro për rajonin në ndihmën emergjente për vitin 2020 dhe ndihma makro-financiare e BE-së arrin në 750 milion.
Plani Ekonomik dhe i Investimeve i Bashkimit Europian përfshin më tej 9 miliardë euro dhe miliarda grante për Ballkanin Perëndimor. Megjithatë, këto para duhet të përdoren si duhet, me kushte të rrepta për përgjegjësinë financiare dhe një nxitje për sundimin e ligjit.
Kjo është diçka që do të jetë më e lehtë për t’u përmbushur nëse Shtetet e Bashkuara janë pjesë e fushatës së presionit. Në vend që të largohen ose të përpiqen të zgjidhin konflikte të forta, Shtetet e Bashkuara së bashku me BE-në duhet të fillojnë të trajtojnë problemet kryesore të korrupsionit.
Nëse korrupsioni mund të vihet nën kontroll, qeverisja dhe ekonomia e rajonit mund të përmirësohen. Dhe kjo, nga ana tjetër, do të lehtësojë udhëheqjen e Ballkanit dhe, potencialisht, do të forcojë paqen gjithashtu.
Nacionalistët e rajonit varen nga diskursi etnik për të ushqyer politikën e tyre. Dhe udhëheqësit perëndimorë duhet të sigurohen që huatë dhe fondet e tyre të tjera nuk do të përdoren për këtë qëllim. Përkundrazi, ata duhet të përdorin levat e tyre financiare dhe politike për t’i kërkuar udhëheqëseve lokalë të jenë të përgjegjshëm përmes masave të marra kundër korrupsionit.
Është një lojë që Biden, me përvojën e tij dhjetëra vjeçare në rajon, e njeh shumë mirë.
Shpresojmë, administrata e tij, përkundër prioriteteve të tjera të shumta të politikës së jashtme dhe të sigurisë, do të lërë mënjanë kapitalin modest politik të nevojshëm për të rindërtuar besueshmërinë transatlantike në rajon. Përktheu Sonila Backa/abcnews.al
