Nga Lisbona në Lodz, votuesit janë të zemëruar për mungesën e strehimit të përballueshëm.
Trazirat kundër emigrantëve shpërthyen në Dublin vjeshtën e kaluar, të nxitura pjesërisht nga pretendimet se banesat publike të kryeqytetit irlandez po u jepeshin të huajve.
Ndërkohë, në qytete si Lisbona Amsterdami dhe Milano, mijëra protestues kanë dalë në rrugë për të denoncuar mungesën e shtëpive të përballueshme.
Në një sondazh përpara rritjes së javës së kaluar të së djathtës ekstreme në zgjedhjet e Parlamentit Europian, kryebashkiakët e kontinentit renditën strehimin si një nga çështjet më të rëndësishme me të cilat përballen zonat e tyre elektorale.
Europianët shpenzojnë mesatarisht rreth 20 për qind të të ardhurave të disponueshme të familjeve të tyre për strehim, dhe ekziston perceptimi se disponueshmëria po bëhet më e rrallë.
Vendet europiane kishin investuar qira të përballueshme në periudhën e pasluftës, por hoqën dorë në fillim të viteve 1980. Ndërsa administratat neoliberale qeveritare erdhën në pushtet, ato shkurtuan gjerësisht shpenzimet.
Sigurisht që karakteristikat e krizës së strehimit ndryshojnë nga qyteti në qytet. Disa pjesë të kontinentit janë më të afta për të përballuar krizën se të tjerat.
Në Danimarkë, banesat në pronësi publike menaxhohen sipas një modeli kombëtar. Dy të tretat e qirasë shkojnë në një fond kombëtar ndërtimi, i cili është përdorur që nga viti 1967 për të financuar ndërtimin e shtëpive të reja dhe rinovimin e stokut ekzistues.
Fondi mbështet gjithashtu iniciativat shëndetësore, punësimit dhe sociale në zonat e pafavorizuara në të gjithë vendin.
Ashtu si modeli i bërë i famshëm nga Vjena, programi kombëtar i strehimit i Danimarkës bazohet në parimin që banesat publike duhet të jenë me cilësi të lartë.
Bent Madsen, CEO i Federatës Daneze të Ofruesve të Banesave Jofitimprurëse, tha se edhe pse rreth një e katërta e banesave u jepet grupeve të cenueshme, si familjet beqare ose refugjatët, çdokush mund të aplikonte për një shtëpi, pavarësisht nga të ardhurat.
Rreth 965,000 njerëz, ose një e gjashta e popullsisë së Danimarkës, jetonin në banesa sociale që nga viti 2022. Sektori i banesave publike është ofruesi i dytë më i madh në vend, me pothuajse 600,000 shtëpi, ekuivalente me një të pestën e stokut kombëtar të ndërtesave.
Fakti që sistemi është krijuar për të qenë jofitimprurës i bën banesat sociale dukshëm më të përballueshme sesa ekuivalenti i tij në sektorin privat.
Për shtëpitë publike të ndërtuara pas vitit 2000, qiraja për person për metër katror është 40 për qind më e lirë se çmimet e tregut, sipas të dhënave të analizuara nga Federata Daneze e Ofruesve të Banesave Jofitimprurëse.
Duke qenë se kontributet në fondin kombëtar të ndërtimit vijnë nga vetë sektori i strehimit, “sektori publik i banesave nuk është një barrë për financat publike,”.
Në Zvicër, shumë qytete po përballen me stuhinë më të madhe falë pronave të tyre jofitimprurëse të banimit Genossenschaften.
Qëllimi i kooperativave zvicerane të strehimit është të sigurojnë jetë të përballueshme, të qëndrueshme dhe në komunitet. Për shkak se ato janë operacione jofitimprurëse, ato ofrojnë strehim që, në nivel kombëtar, është mesatarisht 15 për qind më i lirë se qiratë e krahasueshme; ato mund të jenë edhe më të lira se pronat ekuivalente në zonat me banesa të pakta.
Rebecca Omoregie, nëndrejtoreshë e Wohnbaugenossenschaften Scheeiz, një shoqatë e zhvilluesve të banesave jofitimprurëse, tha se kooperativat ishin të organizuara në mënyrë demokratike.
Në Cyrih, rreth 7 për qind e shtëpive tani janë në pronësi komunale por gati 18 për qind e banesave në qytet janë Genossenschaften , duke ofruar çmime qiraje mesatarisht 45 për qind më të lira.
Çdo vend ka procedurën e vet për të regjistruar qiramarrësit e mundshëm, qoftë përmes listave të pritjes ose duke reklamuar pronat e lira në faqen e saj të internetit.
Ndërsa në parim, anëtarësimi në një Gennossenschaft është i hapur për të gjithë, organizatat individuale mund të vendosin kritere shtesë për anëtarësim, të tilla si të ardhurat dhe qiramarrësit aktualë kanë fjalën e fundit.
Omoregie tha se qeveria e Cyrih kishte ndihmuar modelin e strehimit kooperativë të bëhej një sukses duke blerë tokë për shtëpi të tilla gjatë gjysmës së parë të shekullit të 20-të dhe gjithashtu duke mbështetur modelin me kërkesa të reduktuara për kapital.
“Shumica e stokut të banesave tëu ndërtuan midis viteve 1919 dhe 1960, por një krizë strehimi në fund të viteve 1990 çoi në një ringjallje të kooperativave në Cyrih,” tha Omoregie.
Votuesit vendas miratuan modelin në vitin 2011, duke votuar në favor të një angazhimi për të pasur një llogari të banesave jofitimprurëse për një të tretën e të gjitha njësive me qira në qytet deri në vitin 2050.
Pavarësisht modelit Genossenschaften, Cyrih është goditur nga kriza e strehimit. Ndërtimi i shtëpive të reja nuk ka vazhduar me ardhjen e emigrantëve nga vendet e Bashkimit Europian dhe qiratë për qiramarrësit e rinj janë rritur me 30 për qind që nga viti 2016.
Omoregie tha se banorët ishin kursyer nga rritja e çmimeve, por se sistemi i përgjithshëm nuk ishte në gjendje tani për tani të plotësonte kërkesën më të gjerë.
Politikanët më në fund po zgjoheshin nga kriza dhe se, në disa vende, po miratoheshin masa thelbësore.
/abcnews.al
