Ebrahim Raisi, presidenti i Iranit dhe një nga figurat më të urryera në historinë moderne të vendit, humbi jetën në një aksident me helikopter.
Vdekja e tij mbyll një karrierë të shënuar nga abuzime të shumta të të drejtave të njeriut, veçanërisht nga roli i tij famëkeq në masakrën e 1988 të të burgosurve politikë.
Ndërsa kombi po përballet me këtë lajm, ia vlen të reflektohet mbi trashëgiminë e errët që Raisi lë pas dhe implikimet për të ardhmen e Iranit.
Ngritja e Raisit në pushtet u karakterizua nga brutaliteti dhe represioni. Raisi u vu në qendër të vëmendjes kur udhëheqësi suprem i Iranit, Ali Khamenei, ndihmoi në ngritjen e tij në presidencë në vitin 2021.
Por turpi i Raisit daton shumë më tej. Në moshën 28-vjeçare, Raisi ishte një figurë kryesore në “Komisionet e Vdekjes” gjatë masakrës së të burgosurve politikë të vitit 1988, një kapitull në historinë iraniane që vazhdon të ndjekë kombin.
Në verën e vitit 1988, pas një fetvaje të lëshuar nga Udhëheqësi Suprem Ruhollah Khomeini, regjimi iranian filloi një fushatë sistematike për të ekzekutuar të burgosurit politikë në të gjithë vendin.
Këta të burgosur ishin kryesisht anëtarë dhe mbështetës të Organizatës së Muxhahedinëve të Popullit të Iranit, grupi kryesor i opozitës. “Komisionet e Vdekjes”, të përbërë nga gjyqtarë, zyrtarë të inteligjencës dhe prokurorë, u krijuan në më shumë se 70 qytete për të zbatuar dekretin vdekjeprurës të Khameinit. Gjatë vetëm disa muajve, sipas Amnesty International, u ekzekutuan midis 5,000 dhe 30,000 të burgosur politikë.
Raisi, në atë kohë zëvendësprokuror i Teheranit, ishte një lojtar kyç në këto komisione të vdekjes.
Të mbijetuarit e masakrës kujtojnë se e kishin parë në korridoret dhe dhomat e torturave të burgjeve, të veshur me rroba civile, duke mbikëqyrur procesin e frikshëm të përcaktimit se kush do të jetonte dhe kush do të vdiste.
Efikasiteti i tij i ftohtë në ekzekutimin e këtyre urdhrave i dha atij një reputacion për brutalitetin që do të përcaktonte karrierën e tij.
Miratimi i drejtpërdrejtë i Khameinit për pamëshirshmërinë e Raisit erdhi në janar 1989. I bindur për përkushtimin e Raisit ndaj qëllimeve shtypëse të regjimit, Khomeini e emëroi atë në një delegacion prej dy anëtarësh të ngarkuar me shqiptimin e dënimeve me vdekje dhe dënimet e rënda, duke përfshirë amputimet, për të shtypur mospajtimin.
Ky miratim nënvizon shkallën në të cilën Raisi iu besua për të kryer pa hezitim politikat më brutale të regjimit.
Pavarësisht nga e kaluara e tij e errët, ngritja e Raisit në presidencë në 2021 ishte një lëvizje strategjike nga Khamenei.
Duke u përballur me mospajtimin e brendshëm në rritje dhe presionin ndërkombëtar, Khamenei pa te Raisi një zbatues të besueshëm që mund të ruante kontrollin e regjimit në pushtet përmes frikës dhe shtypjes. Presidenca e Raisit u shënua nga abuzime të vazhdueshme të të drejtave të njeriut, keqmenaxhimi ekonomik dhe një qëndrim i ashpër kundër opozitës vendase dhe diplomacisë globale.
Vdekja e Raisit është një moment me rëndësi të madhe për Iranin. Për shumë, ky është një fund simbolik i një kapitulli të dhunës dhe shtypjes së pandërprerë.
Megjithatë, vdekja e tij nuk i fshin vuajtjet e përjetuara nga viktimat e masakrës së 1988-ës apo të tjerëve të panumërt që janë përballur me persekutim nën sundimin e tij.
Komuniteti ndërkombëtar duhet ta njohë këtë moment si një mundësi për të riafirmuar angazhimin e tij ndaj të drejtave të njeriut dhe drejtësisë për popullin iranian.
Heshtja e komunitetit ndërkombëtar për krimet e Raisit ka rënë në vesh të shurdhër. Roli i tij në masakrën e vitit 1988 dhe shkeljet e mëvonshme të të drejtave të njeriut është dokumentuar mirë nga të mbijetuarit dhe organizatat e të drejtave të njeriut.
Megjithatë, ai u mirëprit nga Kombet e Bashkuara, organi që i është besuar detyra e mbrojtjes së të drejtave të njeriut.
Ndërsa Irani ndodhet në këtë udhëkryq, komuniteti ndërkombëtar ka një detyrim moral të veprojë.
Është e domosdoshme të mbështetet kërkimi i popullit iranian për drejtësi dhe të mbajë regjimin përgjegjës për krimet e tij.
Vdekja e Raisit nuk duhet të jetë fundi i historisë, por më tepër një katalizator për përpjekjet e ripërtërira për t’u përballur me abuzimet e të drejtave të njeriut nga regjimi iranian dhe për të mbështetur ata që luftojnë për një Iran të lirë dhe të drejtë.
Trashëgimia e Ebrahim Raisit është dhuna, represioni dhe abuzimet sistematike të të drejtave të njeriut.
Vdekja e tij një kapitull të zymtë në historinë e Iranit, por ofron gjithashtu një moment reflektimi dhe ndryshimi të mundshëm.
Komuniteti ndërkombëtar duhet të shfrytëzojë këtë mundësi për të qëndruar në krah të popullit iranian, të kërkojë llogari për mizoritë e kaluara dhe të mbështesë luftën e vazhdueshme për drejtësi dhe të drejtat e njeriut në Iran.
