Shumica e turistëve që udhëtojnë në Berat, në jug të Shqipërisë, mahniten me qendrën historike dhe Kalanë e tij, një vendbanim i lashtë i banuar ende sot. Sigurisht, qyteti ia vlen të vizitohet, shkruan Francesca Massotti në botimin italisht të “Lonely Planet”.
Planifikoni një udhëtim në Shqipëri dhe përjetoni aventura të paharrueshme në rrethinat e asaj që konsiderohet unanimisht një nga skenat më të bukura në Ballkan.
Xhamitë, manastiret dhe aventurat në kanione
Ju mund të shijoni ushqimin tradicional dhe origjinal në fermat e zonës, të bëni ekskursione në malin e Tomorrit, malin e shenjtë të vendit.
Legjendat dhe malet e shenjta
Një vend është magjik kur origjina e tij lidhet me legjendat. Ky është rasti i Beratit, një qytet në jug të Shqipërisë.
Thuhet se dy vëllezër, Shpiragu dhe Tomorri, duke u grindur për një vajzë me të cilën ishin të dy të dashuruar, luftuan për vdekje për të konkurruar për të.
Tomorri përdori shpatën për të luftuar, ndërsa Shpiragu u përgjigj me flakë.
Nga historia e tyre lindën malet mes të cilëve ndodhet ky qytet i trashëgimisë së UNESCO-s: Mali i Shpiragut që duket i prerë në feta dhe Tomorri me gropat e tij të mëdha.
Vajza e pikëlluar për fatin e dy vëllezërve derdhi lotë të shumtë të cilët sipas legjendës i dhanë jetë Osumit, lumit që sot ndan në dysh qendrën historike.
Veçanërisht mali i Tomorrit dominon zonën dhe shoqëron udhëtarët gjatë udhëtimeve të tyre në këtë zonë të Shqipërisë.
Është një mal i shenjtë, jo vetëm për shkak të legjendës, por edhe sepse është vendi ku çdo vit, në fund të gushtit, besimtarët bektashinj mblidhen për pelegrinazh, një vëllazëri islame me origjinë sufiste e themeluar në shekullin e XIII – ende e përhapur në të gjithë gadishullin ballkanik dhe në Turqi – e cila e ka selinë e saj në Tiranë (Qendra Botërore Bektashiane, e inauguruar në 2015).
Shije tradicionale
Në rrëzë të malit, në fshatin Roshnik, Alpeta Agroturizëm është një bujtinë e zemrës.
E krijuar fillimisht si bodrum vere në vitin 1994, ndër të parat në Shqipëri, që nga viti 2018 ka qenë një fermë dhe restorant dhe në tavolina shërbehen gatimet më të mira të gastronomisë vendase.
Është gjithashtu një bazë e shkëlqyer për të eksploruar mjedisin ose bërë kajak në pellgun afër pronës. Por arsyeja kryesore pse njerëzit vijnë këtu është dhe mbetet një. Në fakt, dy, ushqimi dhe vera.
Perime nga kopshti, byrekë të shijshëm të mbushur me djathë dhe mish dhie që rritet në shpatet e malit Tomorr, makarona të përgatitura vetë dhe shumë të tjera.
Gjithçka këtu është lokale, sezonale dhe e freskët, sipas traditës më të mirë shqiptare.
Ndër të gjitha verërat spikat Pulëz, një verë e bardhë e bërë nga rrushi me erë, e cila të kujton “Chardonnay”.
Mes vreshtave dhe kanioneve
Në rrethinat e Beratit nuk mungojnë bodrumet e verës.
Qyteti, në fakt, është në një pozicion ideal për rritjen e rrushit: toka është gëlqerore dhe klima është e butë. Dielli dhe sasia e duhur e shiut alternohen në mënyrë të përkryer.
Nuk është çudi që bodrumet më të rëndësishme të verës në Shqipëri – mes tyre, Veraria Çobo, Kantina Nurellari dhe Kantina Pupa – ndodhen pikërisht këtu.
Ata që e duan adrenalinën duhet të vizitojnë Kanionet e Osumit, të gdhendur pranë lumit me të njëjtin emër, 53 kilometra në juglindje të Beratit.
Formacionet shkëmbore, kalimet, ujëvarat dhe shpellat ngjajnë me një miniaturë të grykave të thella amerikane, vetëm se këtu natyra është padyshim më e harlisur.
Kanionet e Osumit janë një parajsë për adhuruesit e aktiviteteve në natyrë: ecjet në shtigjet përgjatë kanioneve. Një panoramë që është e vështirë të harrohet!
Berati, muze në natyrë
Duke u ngjitur përgjatë brigjeve të lumit, më në fund do të mbërrini në Berat – qyteti i dritareve të mbivendosura.
Fjala kyçe këtu është të humbasësh. Minaret, drunjtë, kryqet dhe manastiret fshihen mes rrugëve labirintike të këtij muzeu të hapur, i cili sipas UNESCO-s është shembulli më i mirë i bashkëjetesës fetare shekullore në Tokën e Shqiponjave.
Dy lagjet që përbëjnë shpirtin historik të Beratit, Gorica dhe Mangalemi, ndahen nga Osumi dhe janë shtëpia e shtëpive të lashta tradicionale, kopshteve me lule, kishave dhe xhamive të heshtura, si dhe muzeume interesante.
Ashtu si Muzeu Solomon, kushtuar historisë së hebrenjve të shpëtuar nga shqiptarët gjatë Luftës së Dytë Botërore – Shqipëria ishte i vetmi vend në botë që nuk i dorëzoi as edhe një hebre nazistëve.
Muzeu tjetër i rëndësishëm në Berat, Onufri kushtuar ikonografisë së piktorit shqiptar me të njëjtin emër, është i mbyllur brenda mureve të Kalasë së Beratit.
Për ta arritur atë, ngjitesh në majë të kalasë duke ecur përgjatë rrugëve të heshtura me kalldrëm. Gjithçka duket një magji.
Mjafton të vizitoni Kishën e Trinisë së Shenjtë, e vendosur në kodrën pas mbetjeve të kështjellës, për ta kuptuar këtë. Nga këtu mund të shijoni një pamje të gjerë të luginës.
