Wagner, i pranishëm në Sudan prej vitesh, ka siguruar akses në minierat e arit të vendit, megjithatë kompania ushtarake private ruse po mban një qëndrim të matur pas një përplasjeje që shpërtheu të shtunën midis ushtrisë dhe paraushtarakëve të Forcave të Mbështetjes së Shpejtë (RSF) .
Kur bëhet fjalë për Afrikën, ambiciet e kompanisë mercenare të themeluar nga Yevgeny Prigozhin, një i besuar i presidentit rus Vladimir Putin, nuk kanë kufij.
Dhe nuk ka dyshim se qëllimi i saj është të dalë e padëmtuar nga ky konflikt.
Baza Detare
Gjatë regjimit të diktatorit Omar al-Bashir, Rusia ishte furnizuesi i vetëm i armëve i Sudanit, i cili u përball me një embargo ndërkombëtare. Në vitin 2017, gjenerali Bashir u premtoi rusëve një bazë detare në Detin e Kuq.
Por nuk ndodhi kurrë.
Pas rënies së Omar al-Bashir në 2019, Khartoum u tërhoq disi nga Moska. Por në tetor 2021, kreu i ushtrisë, gjenerali Abdel Fattah al-Burhan, organizoi një grusht shteti, raporton abcnews.al.
Dhe i dyti në hierarki, Mohammed Hamdan Daglo, ose “Khameti”, siguroi se përfundimisht mund të ndërtohet një bazë ruse: “Nëse ndonjë vend dëshiron një bazë në brigjet tona, kjo bazë gjithashtu u shërben interesave tona dhe nuk kërcënon sigurinë tonë ose është rus ose i ndonjë vendi tjetër, ne do të bashkëpunojmë”.
Ari
Nëntoka e Sudanit është e pasur me metale të çmuara, shumica e të cilave nxirren ilegalisht. Shumë miniera ari kontrollohen nga DTY e Khametit.
Wagner thuhet se operon përmes M Invest të Prigozhin dhe degës së tij Meroe Gold, e cila u krijua në Sudan në 2017. Ajo gjithashtu punon me kompaninë Aswar, e cila kontrollohet nga shërbimet sekrete sudaneze.
Grupi raportues i Projektit të Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit (OCCRP) thotë se ka gjetur prova të një kontrate midis Meroe Gold dhe Aswar.
Kompania ruse u përjashtua gjithashtu në vitin 2018 nga taksa 30% e vendosur sipas ligjit sudanez për kompanitë në sektorin e minierave të arit.
Në kontrast me mënyrën se si veproi në Mali dhe Republika e Afrikës Qendrore, kompania “ishte besnike ndaj një fraksioni të caktuar”, theksoi për AFP Katrina Doxie nga grupi amerikan i mendimit CSIS. Gjë që e lejoi atë të vazhdonte nxjerrjen e arit pas rënies së Omar al-Bashir dhe grushtit të shtetit të tetorit 2021.
Fryma e kundërt perëndimore
Situata, megjithatë, e shtyu atë më tej drejt marrëveshjeve sekrete, pasi Khartoum është nën sanksione dhe një embargo armësh të vendosur në vitin 2005 nga OKB-ja gjatë luftës në shtetin Darfur (perëndim) dhe ekonomia e Sudanit po shembet.
Pas rënies së Omar al-Bashir, Uashingtoni e tërhoqi Sudanin në vitin 2020 nga lista e shteteve që akuzon për mbështetjen e terrorizmit. Ndihma ndërkombëtare rifilloi, por u ndalua sërish pas grushtit të shtetit të gjeneralit Burhan.
Në vitin 2020, Departamenti Amerikan i Thesarit vendosi sanksione ndaj dy kompanive të Grupit Ëagner dhe drejtuesve të tyre.
Yevgeny Prigozhin “dhe rrjeti i tij po shfrytëzojnë burimet natyrore të Sudanit për përfitimin e tyre dhe për të zgjeruar ndikimin e tyre”, tha Sekretari i Thesarit i SHBA-së, Steven Mnuchin në atë periudhë, raporton abcnews.al.
Ndikimi
Çështja nuk është thjesht ari. “Fushatat e dezinformimit që synojnë përdoruesit sudanezë të mediave sociale kanë qenë një pjesë integrale e taktikave të Wagner që nga viti 2017”, thuhet në një raport të fundit nga organizata joqeveritare Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional.
Thuhet se Wagner po shkëlqen në fushatat për të destabilizuar dhe manipuluar opinionin publik. Në fillim të vitit 2022, një anëtar i shërbimeve sudaneze të sigurisë tha për AFP se “ekspertët rusë garantojnë sigurinë e komunikimit dhe analizojnë përmbajtjen e postuar në faqet e rrjeteve sociale për institucionet shtetërore”.
Kompania mercenare ofron edhe shërbime sigurie.
“Nuk ka dyshim për praninë e paraushtarakëve rusë në Sudan,” shkroi studiuesi rus Sergei Shukankin në vitin 2020.
Zgjedhja e një ane?
Në shkurt, gjatë një vizite në Sudan, Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov mbrojti veprimet e Wagner në Afrikë, duke thënë se janë bërë më kërkesë të qeverisë për të kontribuar në normalizimin e situatës në rajon.
A ka gisht Wagner në përleshjet mes forcave të gjeneralëve Burhan dhe Khametit?
“Sot, nuk ka asnjë anëtar të stafit të Ëagner në Sudan,” siguroi Yevgeny Prigozhin përmes Telegram një ditë më parë të martën. Dhe kjo është e vërtetë “për dy vjet tani,” shtoi ai.
Analistët pranojnë se oportunizmi në këtë rast të veçantë ka kuptim. Rusët e shohin atë “si Emiratet dhe kinezët: për sa kohë që punët e tyre vazhdojnë dhe ndikimi i tyre mbetet, le të fitojë më i mirë”, komenton Roland Marshall i CERI në Paris.
Lidhjet midis gjeneralit Khameti dhe wagner mund të luajnë një rol, tha Colin Clark, drejtor i kërkimit në Qendrën Soufan në Nju Jork.
“Por si çdo kompani mercenare, krediti i ofrohet kujtdo që firmos çeqet”.
Wagner ka përballuar shumë trazira dhe ndoshta po kërkon një mënyrë për të dalë nga kjo stuhi me interesat e saj të paprekura, vuri në dukje Katrina Doxie.
/abcnews.al
