Një përplasje mes dy yjeve neutrone prodhoi një shpërthim në formën e një sfere të përsosur, kanë zbuluar astrofizikanët evropianë. Mbetet mister, siç thonë ata, se si ndodh kjo.
Studiuesit nga Danimarka, Gjermania, Britania, Finlanda dhe Izraeli, të udhëhequr nga shkencëtarët e Universitetit të Kopenhagës, bënë publikimin përkatës në revistën “Nature”. Zbulimi ka të bëjë me një shpërthim të dhunshëm kilonova të zbuluar për herë të parë në vitin 2017 nga vëzhguesit e valëve gravitacionale LIGO (SHBA) dhe Virgo (Evropë) në një galaktikë 140 milionë vjet larg Tokës në drejtim të yjësisë Hidra.
Vëzhgimi i mëvonshëm i shpërthimit, i quajtur AT2017gfo/GW170817, nga Teleskopi Shumë i Madh (VLT) i Observatorit Jugor Evropian (ESO) në Kili zbuloi se ai ishte krejtësisht simetrik dhe krejtësisht sferik, gjë që ishte e papritur.
“Askush nuk e priste që shpërthimi të dukej kështu. Nuk ka kuptim që është kaq sferik si një top. Por llogaritjet tona tregojnë qartë se ky është rasti. Kjo ndoshta do të thotë se teoritë dhe simulimet e kilonovave që kemi bërë gjatë 25 viteve të fundit kanë mungesë të disa fizikës së rëndësishme,” tha profesori i asociuar Darrah Watson i Institutit Niels Bohr në Kopenhagë.
Mënyra më e mundshme që një shpërthim të bëhet sferik është që një sasi e madhe energjie të lirohet nga qendra e shpërthimit dhe më pas të krijohet një formë që normalisht nuk do të kishte simetri. “Pra, forma sferike na tregon se ndoshta ka shumë energji në thelbin e shpërthimit, gjë që nuk ishte parashikuar,” tha studiuesi kryesor Albert Snappen.
Siç raportohet nga APE-MPE, yjet neutron pulsarët janë yje shumë të kondensuar të përbërë kryesisht nga neutrone dhe zakonisht kanë një diametër prej vetëm 20 kilometrash, por kanë një masë pothuajse dyfishin e Diellit. Një lugë çaji materie ylli neutron peshon afërsisht sa mali Everest.
Kur dy yje neutron përplasen, ndodh shpërthimi i kilonovës, pasi ato fillimisht bashkohen në një yll të vetëm masiv neutron, i cili më pas shembet në një vrimë të zezë. Në teori, kilonovaet ishin parashikuar që nga viti 1974, por ato u vëzhguan për herë të parë qartë në 2013./abcnews.al
