Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
Siç e dimë, historia nuk përsëritet. Është thjesht një rastësi që në Perandorinë Bizantine në gjysmën e dytë të shekullit të 11-të, një këshilltar i cili ishte shumë i zgjuar dhe dinak për shoqërinë e tij të mirë të polarizuar të sjellshme, komprometoi liderin dhe ndihmoi në shkatërrimin e ekonomisë.
Perandorët bizantinë, si kryeministrat britanikë, shpesh mbështeteshin shumë te një këshilltar i besuar. Në vitet 1070, Michael VII i besoi këshillave të një njeriu të quajtur Nikephoros, pavarësisht skandaleve të së kaluarës.
Megjithatë, ai kishte admiruesit e tij, si Kekaumenos Katakalon, i cili mendonte se ai ishte ‘bujar dhe shumë i zgjuar’, një njeri i llogjikshëm pikërisht ajo që i duhej shërbimit civil në një kohë ndryshimesh dhe presioni në rritje nga fqinjët e Bizantit, raporton abcnews.al.
Pak të tjerë e panë kështu. Shumë prej tyre u mërzitën nga sjellja pa takt dhe agresive e Nikephoros. Ai ishte arrogant, i ngathët dhe përçmonte ata që e kritikonin.
Ndryshimet që ai prezantoi ishin efektive në teori, por ishin një fatkeqësi në praktikë. Vendimi për rritjen e taksave për të rritur shpenzimet publike në fillim nuk shkoi siç duhet fillim, plani për të stabilizuar ofertën dhe çmimet e drithërave, i përqendruar në futjen e një sistemi të shpërndarjes së centralizuar, shkaktoi inflacion dhe kaos.
Michael VII ‘i mungonte gjykimi i qëndrueshëm. Ai ishte shumë dembel për të bërë punën siç duhet ose për të marrë vendime, ai thjesht i dorëzoi kontrollin këshilltarit të tij.
Dhe nuk shkoi siç ai e priste. Perandori u rrëzua; Nikefori u internua. Nikefori do t’i kishte fajësuar elitat në Kostandinopojë për shumë nga problemet me të cilat përballet Bizanti, dhe ndoshta jo pa arsye.
Asnjë prej tyre, natyrisht, nuk ishte faji i tij. Pasi kështu ndodh gjithmonë me këshilltarët, nuk është faji i tyre kurrë. Perandori Klaudi, libërdashës dhe mendjemadh, ishte në mëshirën e ish-skllevërve vetëshërbyes.
Seneca bëri çmos për të udhëhequr nxënësin e tij të pahijshëm Neron dhe ndoshta nuk i meriton disa nga akuzat kundër tij, por është e vështirë të mbrosh letrën që ai shkroi duke shpjeguar vrasjen e nënës së tij nga Neroni.
Megjithatë, çmimi për këshilltarin më të keq duhet t’i shkojë Sejanusit, prefekt i gardës pretoriane për pjesën më të madhe të udhëheqjes të perandorit Tiberius. Vetë perandori ishte mjaft dinak, por Sejanus duket se ka luajtur me paranojën e tij, duke e bindur atë të dërgonte pretorianët në kazermat në skaj të Romës.
Sejanus besohej se kishte joshur nusen e perandorit Livilla dhe, bashkë me të, kishte ndihmuar në helmimin e djalit të perandorit, Drusus, i cili vdiq në vitin 23 pas Krishtit. I inkurajuar nga Sejanus (historianët pretendojnë), Tiberius përfundimisht u tërhoq në ishulli Capri në vitin 26 pas Krishtit – duke i lënë Sejanusit kontrollin e Romës, raporton abcnews.al.
Figura të shquara që sfiduan Sejanusin u gjykuan për tradhti. Nusja e tij e ve, Agrippina, mbesa e perandorit August, e akuzuar për tradhti dhe e shpallur armike publike, u dërgua në internim. Ajo u dhunua aq shumë sa humbi njërin sy.
Agrippina vdiq në rrethana të dyshimta, si dhe djali i saj i madh. Një djalë tjetër u burgos në vitin 30 pas Krishtit dhe më vonë vdiq nga uria.
Gjithashtu edhe kunata e saj Antonia u ekzekutua.
Urrejtja publike për këtë këshilltar politik ishte aq e madhe sa trupi i tij u copëtua nga turma dhe u hodh në lumin Tiber, statujat e tij u shkatërruan – madje edhe fëmijët e tij u ekzekutuan.
Pak këshilltarë politikë janë gjykuar dhe përçmuar aq shumë sa Eadric Streona (‘Grasper’). Eadric u bë i njohur pas fillimit të mijëvjeçarit të parë dhe ishte eminenca gri e viteve të mëvonshme të mbretit Ethelred ‘të Pagatit’.
Kjo ishte një periudhë trazirash politike, me pushtime të njëpasnjëshme të Anglisë nga sundimtarët danezë Swein Forkbeard dhe Cnut. Eadric është një nga përgjegjësit më të mëdhënj për këtë kthesë katastrofike të ngjarjeve.
Elfhelm vinte nga Midlands dhe ishte Eadric dhe të afërmit e tij që përfituan nga eklipsi i familjes. Siç i ka hije emrit të tij, karriera e mëvonshme e Eadric u shënua nga interesi vetjak. Pasuria e tij u rrit me shpejtësi pas vitit 1006 dhe bashkë me ta edhe ato të vëllezërve të tij. Megjithatë, besnikëria e tyre ishte ndaj njëri-tjetrit, jo ndaj mbretit dhe vendit.
Tashmë në vitin 1008, luftimet midis njërit prej vëllezërve të Eadric dhe një manjati të Sussex çuan në humbjen e një pjese të madhe të flotës angleze. Më pas, në një asamble në Oksford në vitin 1015, Eadric mashtroi Morcar dhe Sigeferth, dy figura të tjera udhëheqëse në gjykatë.
Ky akt intrige ishte një tjetër lëvizje kundër një fraksioni rival dhe nuk është rastësi që Sigeferth ishte martuar me një të afërm të Elfhelm. Por mbi të gjitha janë veprimet e Eadric gjatë pushtimit të Cnut-It, duke e kritikuar atë masivisht.
Pas vdekjes së Ethelred dhe ardhjes në pushtet të Edmund Ironside (në pranverën e vitit 1016), ai u kthye në anën e anglezëve, vetëm për t’u larguar edhe një herë, në betejën vendimtare të Assandun, duke vulosur pushtimin e Cnut.
Sidoqoftë, Eadric shpejt u ekzekutua së bashku me kundërshtarët anglezë të Cnut. Botës nuk i kanë munguar kurrë burrat që i mashtrojnë lexuesit e tyre me miliona fjalë – qofshin postime në blog.
Në ndryshimet në fillimin të shekullit të 18-të, shumë kancelarë iu drejtuan gjykatave europiane. Dy nga më të rrezikshmit ishin ekonomistët skocezë. John Law, e bindi atë komb të mbështeste lompaninë e tij Mississippi, rënia e së cilës filloi trazirat ekonomike që do të shkaktonin 60 vite më vonë Revolucionin Francez.
William Paterson, pasi udhëtoi nëpër botë duke fituar para nga tregtia e skllevërve, arriti të gjymtojë qeveritë e Skocisë dhe, pas Unionit, të Britanisë së Madhe.
I pari përmes ‘Skemës Darién’, ideja për të krijuar një perandori skoceze në Panama, dhe e dyta përmes Flluskës së Detit të Jugut, dështimin e së cilës ai nuk jetoi aq gjatë për ta parë.
Por, nëse ekziston një mënyrë për të shkatërruar një mbret, ajo është të minojë legjitimitetin e trashëgimtarëve të tij.
Pra, nga të gjithë këshilltarët mbretërorë të Iluminizmit, më i keqi besohet të jetë Johann Friedrich Struensee, një mjek gjerman që mori drejtimin e Danimarkës në 1770 ndërsa Christian VII nuk ishte në gjendje të mirë mendore.
Ai nuk bëri një punë të keqe sipas normave liberale: eliminoi torturën, skllavërinë, censurën e shtypit dhe shumë privilegje trashëgimore. Ndryshe nga Law dhe Paterson, ai ishte i matur. Por ai u afrua shumë me gruan e Christian, princeshën britanike Caroline Mathilde; u kuptua gjerësisht se vajza e saj, Princesha Louise Auguste, ishte fëmija i Struensee.
Në 1772, gjithçka u bë e tepërt për të gjithë Kopenhagen, duke çuar në një grusht shteti që më pas mori pushtetin. Thuhej se Struensee e mbante mbretin të mbyllur në një qeli dhe e rrihte rregullisht, ndërsa ai vetë ishte i lidhur me gruan e të burgosurit.
Në fund të fundit, këshilltarët më të këqij nuk janë ata që propozojnë politika katastrofike, por ata që kërkojnë të uzurpojnë postin e një mbreti.
/abcnews.al
