Të dhënat meteorologjike nga anije të ndryshme të bombarduara nga japonezët në Pearl Harbor po studiohen nga shkencëtarët për të kuptuar se si po ndryshon klima në botë.
Anëtarët e ekuipazhit në anije të ndryshme luftarake, si USS Pennsylvania dhe USS Tennessee, humbën jetën kur anijet e tyre u vunë në shënjestër në dhjetor 1941.
Pavarësisht humbjeve, shumë anije u kthyen në vijat e frontit gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe marinarët amerikanë vazhduan detyrat e përditshme. Këto detyra përfshinin regjistrimin e të dhënave meteorologjike.
Hulumtimi i ri i publikuar në Geoscience Data Journal tregon historinë e rikuperimit të të dhënave të motit nga 19 anije të marinës amerikane, luftanije, aeroplanmbajtëse, dhe kryqëzorë, që morën pjesë në Luftën e Dytë Botërore. Shpëtimi i tyre u bë i mundur nga puna e më shumë se 4,000 shkencëtarëve, qytetarë vullnetarë, të cilët transkriptuan më shumë se 28,000 imazhe nga flota e marinës amerikane e stacionuar në Hawaii nga 1941-1945.
Studimet e mëparshme kanë treguar se këto vite ishin me mot të ngrohtë. Të dhënat e reja që përfshijnë mbi 630,000 regjistrime me më shumë se tre milionë vëzhgime individuale do të ndihmojnë për të parë nëse këto të dhëna janë të vërteta.
Regjistrat përmbajnë miliona shënime për temperaturat e sipërfaqes së ajrit dhe detit, presionin atmosferik, shpejtësinë dhe drejtimin e erës. Deri vonë, të dhënat nga ajo kohë ishin ende të disponueshme vetëm në dokumente të klasifikuara.
Skanimi dhe shpëtimi i këtyre të dhënave ofron një dritare në të kaluarën që na lejon të kuptojmë më shumë për klimën.
Vëzhgimet nga anijet luftarake ishin burimet kryesore të vëzhgimeve detare gjatë Luftës së Dytë Botërore, por shumë shënime u shkatërruan si një akt lufte ose thjesht u harruan.
Të dhënat e mbledhura zbulojnë se si lufta detyroi praktikat e vëzhgimit. Për shembull, më shumë vëzhgime u bënë gjatë ditës sesa gjatë natës për të zvogëluar ekspozimin ndaj anijeve armike dhe për të shmangur zbulimin.
Besohet se ndryshime të tilla si kjo mund të çojnë në regjistrimin e temperaturave pak më të ngrohta, kështu që librat e historisë së sotme tregojnë një periudhë të pazakontë në grupet e të dhënave globale gjatë Luftës së Dytë Botërore. Të dhënat e reja do të ndihmojnë në hetimet.
Meqenëse ekzistojnë pak ose aspak vëzhgime të dixhitalizuara nga Indo-Paqësori dhe Lindja e Largët gjatë Luftës së Dytë Botërore, të dhënat e ruajtura do t’i ndihmojnë shkencëtarët të plotësojnë boshllëqet në grupet ekzistuese të të dhënave dhe të sigurojnë se mund të kuptojnë më mirë se si u ndikoi klima globale nga fillimi i shekulli të 20-të dhe deri më tani.
/abcnews.al
