Nga Mice Mcrae, science alert
Shkencëtarët kanë identifikuar një sinjal në trurin e njeriut që nuk ishte zbuluar kurrë më parë. Ky zbulim nënkupton se truri ynë mund të jetë një “njësi” më e fuqishme seç kemi pretenduar.
Në fillim të vitit të kaluar, studiuesit gjermanë dhe grekë zbuluan një mekanizëm në qelizat e jashtme kortikale të trurit që prodhon një sinjal të ri, që mund t’u sigurojë neuroneve individuale një mënyrë tjetër për të kryer funksionet e tyre logjike.
Duke matur aktivitetin elektrik në pjesët e indeve të hequra gjatë operacionit tek pacientët epileptikë dhe duke analizuar strukturën e tyre me anë të mikroskopisë fluoreshente, neurologët gjetën se qelizat individuale nuk përdornin vetëm jonet e natriumit të zakonshëm por edhe kalcium.
Ky kombinim i joneve pozitive ka shkaktuar valë tensioni që nuk ishin parë kurrë më parë, për shkak të veprimit dendritik të ndërmjetësuar nga kalciumi, ose dCaAP. Truri shpesh krahasohet me kompjuterët. Analogjia ka kufijtë e saj, por në disa nivele ata kryejnë detyra në mënyra të ngjashme, raporton abcnews.al
Të dy përdorin fuqinë e një tensioni elektrik për të kryer operacione të ndryshme. Në kompjuter është në formën e një rrjedhe mjaft të thjeshtë të elektroneve nëpërmjet transistorëve. Në neurone, sinjali është në formën e një vale të hapjes dhe mbylljes së kanaleve që shkëmbejnë grimca si natriumi, kloruri dhe kaliumi.
Ky impuls elektrik quhet një potencial veprimi. Në vend të transistorëve, neuronet arrijnë ti menaxhojnë këto mesazhe në mënyrë kimike falë degëve të quajtura dendrite.
“Dendritet janë thelbësore për të kuptuar trurin sepse ato përcaktojnë fuqinë llogaritëse të neuroneve të vetme”, tha neuro-shkencëtari i Universitetit Humboldt, Matthew Larkum, Walter Beckwith.
Dendritët janë semaforët e sistemit tonë nervor. Nëse një potencial veprimi është mjaft i rëndësishëm, ai mund të prekë nerva të tjera, të cilat mund të bllokojnë ose të transmetojnë mesazhin, raporton abcnews.al
Kjo është baza logjike e trurit tonë – valëzimet e tensionit mund të kuptohen në dy forma: ose një mesazh AND (nëse x dhe y aktivizohen, mesazhi dërgohet ); ose një mesazh OR (nëse aktivizohet x ose y, mesazhi dërgohet ).
Padyshim, kjo nuk është me komplekse sesa në pjesën e jashtme të sistemit nervor qendror të njeriut; lëvorja cerebrale. Shtresat e dyta dhe të treta janë veçanërisht të trasha, kryejnë funksione që lidhen me ndjesitë, mendimet dhe kontrollin motorik.
Pikërisht këto inde morën në shqyrtim studiuesit, të cilat i bashkuan qelizat në një pajisje të quajtur autoreceptorë somatodendritik për regjistruar sinjalet e tyre.
“Kishte një moment kur pamë potencialet e veprimit dendritik për herë të parë,” tha Larkum .
Për tu siguruar që ky nuk ishte një zbulim unik për njerëzit me epilepsi, ata kontrolluan dy herë rezultatet e tyre në një pjesë të vogël të mostrave të marra nga tumoret e trurit. Ndërsa ekipi kishte kryer eksperimente të ngjashme me minjtë , llojet e sinjaleve që ata vëzhguan në qelizat njerëzore ishin shumë të ndryshme, raporton abcnews.al
Më e rëndësishmja, kur ata përzien qelizat me një bllokues të kanalit të natriumit të quajtur tetrodotoksinë , ata përsëri zbuluan një sinjal. Ky zbulim është mjaft interesant. Por zbuloi gjithashtu edhe një surprizë.
Përveç funksioneve logjike AND dhe të tipit OR , këto neurone individuale mund të veprojnë si kryqëzime OSE ( XOR ), të cilat lejojnë një sinjal vetëm kur një sinjal tjetër vlerësohet si i veçantë.
Nevojiten më shumë të dhëna për të kuptuar se si funksionon dCaAP në të gjithë neuronet dhe në një sistem. Nëpërmjet teknologjisë, shkencëtarët po kërkojnë të zhvillojë pajisje më të mira për të kuptuar sistemin tonë nervor dhe mënyrën se si ndërveprojnë qelizat tona individuale për të krijuar një rrjet transistorësh.
Por mënyra se si ky sinjal në një qelizë të vetme nervore ka funksione kaq të rëndësishme është një enigmë që duhet ta zgjidhin studiuesit e ardhshëm./abcnews.al
